Samenvatting alle herhalingsstof voor examen aardrijkskunde
13 views 1 purchase
Course
Aardrijkskunde
Level
VWO / Gymnasium
Book
buiteNLand 3e ed vwo 6 leerboek
de herhalingshoofdstukken 4 (wereld), 5 (aarde), 6 (z-amerika) en 7 (leefomgeving) die worden gevraagd op het vwo examen.
voor deze samenvatting is gebruik gemaakt van het handboek en uitleg filmpjes
Verschillen in welvaart meten:
1. BBP/hoofd
Bezwaren met rekenen met bbp:
- Hierbij moet gekeken worden naar koopkracht: BigMac-Index > stel dat je met 1
euro één Big Mac kan kopen in Nederland, kan je met diezelfde euro er misschien
vier kopen in Niger
- Informele sector wordt niet meegerekend in bbp
- Bbp/hoofd is een gemiddeld getal: regionale en sociale ongelijkheid worden niet
meegerekend (Gini-coëfficiënt (Lorenzcurve) geeft wel een beeld hiervan)
2. Samenstelling beroepsbevolking: hoe meer mensen in de landbouw, hoe armer de
bevolking
Uitschuiving: productie van goederen verplaatsen naar de (semi)periferie.
Gevolg: landen zijn minder afhankelijk grondstoffenproductie omdat ze nu andere
exportproducten hebben.
-> Als een land afhankelijk is van enkele grondstoffen is de economie heel kwetsbaar:
oogsten kunnen mislukken en de prijzen van grondstoffen kunnen enorm fluctueren.
Verschillen in welzijn meten:
1. VN-ontwikkelingsindex: koopkracht + levensverwachting + analfabetisme
Hoe dichter de index bij 1 ligt, hoe hoger het welzijn
,4.2 patronen: demografisch, cultureel en politiek
Bevolkingsspreiding: de manier waarop de bevolking over een gebied verdeeld is
Bevolkingsdichtheid: gemiddeld aantal inwoners per km2
Bevolkingsspreiding kun je verklaren uit:
- Natuurlijke mogelijkheden (bv. vruchtbaarheid grond)
- Ligging (bv. dicht bij kust voor handel)
- Koloniaal verleden (in oude kolonies concentreert de bevolking zich in de kustzone)
Bevolkingsomvang kan veranderen door:
1. Geboorteoverschot
Vooral in arme landen is er nog een hoge vruchtbaarheid door:
- Jonge leeftijdsopbouw (mensen krijgen vroeg kinderen)
- Veel kindersterfte door slechte omstandigheden (er zijn meer kinderen “nodig”)
- Geloof: sommige culturen stimuleren het krijgen van kinderen (bv. katholieke kerk)
- Drie regels: Stijgt het opleidingsniveau vrouwen > neemt vruchtbaarheid af
Stijgt de welvaart > neemt vruchtbaarheid af
De vruchtbaarheid in stad is lager dan op platteland
2. Migratie
Naar een ander land voor betere omstandigheden, veiligheid of arbeid
Urbanisatie/verstedelijking: platteland > stad
aantal personeninactief ( ¿20 en>65 jaar)
Demografische druk:
aantal personen actief (20−65 jaar)
De wereld kan ingedeeld worden in cultuurgebieden, deze veranderen.
Diffusie: de verspreiding van een ruimtelijk verschijnsel waardoor nieuwe cultuurelementen
worden verweven met de oude cultuur. (door bv. migratie of kolonisatie)
→ nieuwe cultuurelementen worden verweven met de ontvangende
cultuur
a. Expansie: verspreiding vanuit één bron (christendom,
kruistochten)
b. Relocatie: verschijnsel wordt meegenomen naar een ander
gebied waar het zich gaat verspreiden (migratie)
c. Contactdiffusie: alleen via direct contact tussen gebieden
worden verschijnselen overgenomen
d. Hiërarchische diffusie: verloopt via een geordend netwerk
van plaatsen of punten (moderne communicatiesystemen)
Democratisch gehalte: de mate waarin de bevolking via vrije verkiezingen invloed heeft op
het bestuur van een land
- Democratisch
- Beperkt democratisch: niet alle burgerrechten gewaarborgd (beperkte vrijheid van
meningsuiting) hybride regime (mix)
- Dictatoriaal: mensenrechten niet gewaarborgd
, 4.3 krimpende wereld
Globalisering/ mondialisering: het proces waarbij de verwevenheid tussen gebieden en
samenlevingen op aarde toeneemt (verbindingen nemen toe)
→ de wereld wordt een global village: de wereld lijkt op een dorp waarin alles met elkaar
verbonden is en de relatieve afstanden krimpen
→ tijd-ruimtecompressie: proces dat de relatieve afstand afneemt door moderne
transport- en informatietechnologie
Transport:
- Infrastructuur verbeterd
- Grenzen tussen landen opener geworden
- Door innovaties en schaalvergroting verloopt transport sneller en goedkoper
Relatieve ligging: ligging van plaats/gebied ten opzichte van andere plaatsen/gebieden
Relatieve afstand: afstand in tijd, moeite en geld
Absolute ligging: unieke ligging van een plaats (verandert niet)
Absolute afstand: afstand in kilometers
Afstandsverval houdt in hoe groter de absolute afstand is, hoe minder interactie er is.
(handel vanuit haven Antwerpen > haven in Spanje)
Uitwisseling tussen goederen/mensen gebeurt als er wordt voldaan aan de
interactietheorie:
1. Complementariteit: gebieden moeten elkaar aanvullen
2. Transporteerbaarheid: kosten voor vervoer moeten aanvaardbaar zijn
3. Afwezigheid van tussenliggende mogelijkheden (afstandsverval)
Factoren die informatietechnologie beïnvloeden:
- Economisch: communicatie loopt vooral tussen economische machtsblokken
- Sociaalgeografisch: afstandsverval
- Cultureel: contact is minder tussen landen die bijv. niet dezelfde taal spreken of
dezelfde cultuur hebben
Economische globalisering: gevolgen
- Gebieden raken economisch meer met elkaar verweven (samenwerking en concurrentie)
- Nieuwe internationale arbeidsverdeling: maakindustrie naar lageloonlanden
Culturele globalisering:
- Homogenisering: dingen als kleding, muziek, taal, steden gaan steeds meer op elkaar
lijken. (wanneer ook normen en waarden veranderen is er sprake van echte
cultuurverandering)
→ amerikanisering van de wereldcultuur
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller lunerijnders. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.91. You're not tied to anything after your purchase.
