Samenvatting Mens en
recht 10e druk H3, 5, 6,
11, 12 & 13
H3 Verbintenissen
3.1 Ontstaan van een verbintenis
Uit het sluiten van een overeenkomst vloeien verbintenissen voort voor partijen. Dit is een
rechtshandeling, omdat deze gericht is op het rechtsgevolg dat er verbintenissen ontstaan.
Verbintenis: rechtsverhouding die ontstaat als de ene partij zich verplicht om een prestatie te
leveren waar de andere partij recht op heeft.
Schuldenaar/debiteur: degene die een prestatie moet leveren waar de andere partij recht op heeft.
Schuldeiser/crediteur: degene die recht heeft op de prestatie die de andere partij moet leveren.
Handelingen kunnen ook worden uitgevoerd zonder dat de persoon uit is op een rechtsgevolg, bij
een handeling die onrechtmatig is.
Onrechtmatige daad: Onrechtmatig handelen of nalaten waardoor iemand een ander schade
toebrengt.
Twee soorten verbintenissen:
- Resultaatsverbintenis: Verbintenis waarbij de schuldenaar een concreet resultaat moet leveren
(taartjes bijv.)
- Inspanningsverbintenis: Verbintenis waarbij de schuldenaar zich moet inspannen om een bepaald
resultaat te bereiken. (arts)
Verschil is van belang wanneer het tot een geschil komt over de verbintenis. De bewijslast is
verschillend. Bij een resultaatsverbintenis moet de schuldenaar (bakker) aantonen dat het niet aan
hem te wijten is dat het resultaat niet behaald is. Bij een inspanningsverbintenis moet de schuldeiser
(patiënt) bewijzen dat het aan de schuldenaar (arts) ligt dat de verbintenis (behandeling) is mislukt.
3.2 Overeenkomst
Art. 6:213 BW: ‘Een overeenkomst is een meerzijdige rechtshandeling waarbij een of meer partijen
jegens een of meer andere een verbintenis aangaan.’
Meerzijdige rechtshandeling; dus dat partijen zich over en weer akkoord verklaren met de inhoud
van de overeenkomst.
3.2.1 Overeenkomstrecht en de bijzondere overeenkomsten
Overeenkomstrecht is te vinden in boek 3, 6 en 7 van het Burgerlijk Wetboek:
, - Boek 3 ‘Vermogensrecht in het algemeen’ algemene regels voor rechtshandelingen en
rechten en plichten die op geld waardeerbaar zijn.
- Boek 6 ‘Algemeen gedeelte van het verbintenissenrecht’ bevat regels voor verbintenissen en
overeenkomsten.
- Boek 7 ‘Bijzondere overeenkomsten’ bevat regels voor veelvoorkomende overeenkomsten.
Sommige, veelvoorkomende overeenkomsten zijn apart beschreven door de wetgever. Denk aan
koopovereenkomsten, huurovereenkomsten, overeenkomst van verbruiklening (lening) etc.
Voor bijzondere overeenkomsten zijn partijen soms gebonden aan de regels van het dwingend recht.
3.2.2 Totstandkoming van een overeenkomst
Art 6:217 lid 1 BW: ‘Een overeenkomst komt tot stand door een aanbod en de aanvaarding daarvan.’
Overeenkomsten zijn meestal vormvrij. Dat wil zeggen dat een schriftelijke akte hiervan doorgaans
niet verplicht is. Een mondelinge overeenkomst is dus ook een geldige overeenkomst.
Er ontstaan vaak misstanden omdat partijen verschillende ideeën hebben over aanbod of ten
onrechte ervan uitgaan dat de wederpartij akkoord is gegaan.
Eisen aan het aanbod
Aanbod moet duidelijk zijn, en er geldt een informatieplicht en een onderzoeksplicht. Dus; duidelijk
en eerlijk zijn over aanbod, informatie geven die gevraagd word, en onderzoeken of deze informatie
klopt.
Eisen aan de aanvaarding
De wet stelt de volgende eisen:
- de partij die het aanbod wil aanvaarden moet zijn wil kenbaar maken in een verklaring.
- de verklaring moet de wederpartij hebben bereikt
Wilsgebrek: situatie waarbij de wil van iemand is beïnvloed door dwang, bedrog, bedreiging of
misbruik van omstandigheden.
Een overeenkomst die tot stand is gekomen als gevolg van wilsgebrek, kan worden vernietigd. §3.2.5
De verklaring moet de tegenpartij hebben bereikt. Dan geldt de ontvangsttheorie: zodra de
wederpartij de mededeling heeft ontvangen, is de overeenkomst tot stand gekomen.
3.2.3 Partijen bij een overeenkomst
Beginsel van contractvrijheid: partijen zijn vrij om met iedereen contracten te sluiten, als personen
en rechtspersonen. De vertegenwoordiger van een rechtspersoon is zelf geen partij bij de
overeenkomst. Er zijn soms ook meerdere partijen. (verzekering bv)
Handelingsonbekwaam en beheersbevoegdheid
Partijen moeten in beginsel bekwaam zijn om rechtshandelingen te verrichten en hun vermogen te
beheren.
Minderjarigen die niet getrouwd zijn (geweest) en meerderjarigen die onder curatele gesteld zijn,
zijn handelingsonbekwaam.
Bij een onder bewindstelling is de persoon onbevoegd tot beheer van zijn vermogen.
,Vertegenwoordiging van minderjarigen
Degenen met ouderlijk gezag of voogdij zijn de wettelijk vertegenwoordigers van minderjarigen. Hij
kan toestemming geven voor een rechtshandeling, of een rechtshandeling vernietigen.
Toestemming niet nodig bij gebruikelijke rechtshandelingen.
Vertegenwoordiging van meerderjarigen onder curatele of onder bewind
Curator is vertegenwoordiger, kan een rechtshandeling verlenen namens de persoon, of
toestemming geven hiervoor.
Bewindvoerder is vertegenwoordiger voor de vermogensrechtelijke aangelegenheden. Mag deze
uitvoeren of toestemming voor verlenen.
Curator en bewindvoerder mogen rechtshandelingen waarvoor geen toestemming is gegeven,
vernietigen.
3.2.4 Inhoud van een overeenkomst
Contractvrijheid: inhoud mogen de partijen zelf bepalen. Enkele regels: inhoudt mag niet in strijd zijn
met de wet en goede zeden.
Er kunnen algemene voorwaarden verbonden zijn aan de overeenkomst; het beding.
Beding: voorwaarde in een overeenkomst.
Onredelijk bezwarend beding; beding berooft één van de partijen van zijn wettelijke rechten, of
hem op een andere manier teveel beperkt. Zwarte lijst voor consumenten staat in art. 6:236 BW
Vermoedelijk bezwarend beding; Grijze lijst in art. 6:237 BW, partijen die beroepsmatig handelen
moeten bewijzen dat dit niet zo is.
3.2.5 Geldigheid, nietigheid en vernietigbaarheid van een
overeenkomst
Geldigheid
Geldige overeenkomst is aan alle hiervoor beschreven voorwaarden is voldaan. Een overeenkomst is
ook geldig als niet op tijd een beroep wordt gedaan op de vernietigbaarheid van de rechtshandeling.
Nietigheid
Als de inhoud van de overeenkomst in strijd is met de wet en goede zeden, is de overeenkomst
hierdoor nietig. Alsof hij nooit bestaan heeft; geen rechtsgevolgen.
Vernietigbaarheid
Door vernietiging wordt de geldigheid van een rechtshandeling ontnomen.
Buitengerechtelijke verklaring: schriftelijke of mondelinge verklaring van de ene contractpartij aan
de andere.
Een rechtshandeling kan worden vernietigd door een buitenrechtelijke verklaring. (art. 3:49 BW) Als
de wederpartij hier niet mee instemt, kan alsnog een vordering worden ingesteld bij de rechter.
Termijn voor de vordering van de vernietiging verschilt. Wordt de vernietiging niet tijdig ingeroepen,
dan kan de rechtshandeling niet meer worden vernietigd, en blijft het rechtsgevolg bestaan.
Boek 3 BW noemt gronden voor vernietiging van alle rechtshandelingen. Boek 6 BW bevat
vernietigingsgronden die speciaal van toepassing zijn op een overeenkomst.
, Gronden voor vernietiging:
a. wilsgebrek
b. handelingsonbekwaamheid
c. dwaling
d. beding op grijze of zwarte lijst
a Wilsgebrek
Een rechtshandeling is vernietigbaar als zich een van de wilsgebreken uit art. 3:44 BW voordoet;
bedrog, bedreiging misbruik van omstandigheden.
b Handelingsonbekwaamheid
Een rechtshandeling van een handelingsonbekwame persoon is vernietigbaar. De
handelingsonbekwame of zijn vertegenwoordiger kan de wederpartij verklaren dat hij de
overeenkomst wil vernietigen.
Ook een persoon met een geestelijke stoornis die niet handelingsonbekwaam heeft de mogelijkheid
de rechtshandeling te vernietigen. Maar moet wel aantonen dat zijn stoornis een redelijke
waardering van zijn belangen heeft belet.
c Dwaling
Een overeenkomst die tot stand is gekomen van dwaling, is vernietigbaar. Lijkt veel op bedrog. Als
degene die dwaalt kan bewijzen dat te tegenpartij hem opzettelijk onjuist heeft geïnformeerd, is er
sprake van bedrog.
d Beding op zwarte of grijze lijst
Een onredelijk bezwarend beding in de algemene voorwaarden is vernietigbaar. Beding kan vernietigt
worden met een buitengerechtelijke verklaring aan de wederpartij. Evt rechter/geschillencommissie.
3.2.6 Rechtsgevolgen van een overeenkomst
Overeenkomst die rechtsgeldig is gesloten, is onaantastbaar. Of word dit als de termijn waarin deze
kan worden vernietigd, ongebruikt is verstreken.
Eisen van redelijkheid en billijkheid; partijen mogen geen onredelijke dingen van elkaar verlangen.
Dit dient ook soort correctie voor onbedoelde of ongewenste gevolgen van een overeenkomst.
Bij en na het sluiten van overeenkomst zijn partijen gehouden aan:
- eigen afspraken
- dwingende of aanvullende regels in de wet
- eisen van redelijkheid en billijkheid
3.3 Niet-nakoming van de overeenkomst
Partijen zijn verplicht verbintenissen uit de gesloten overeenkomst na te komen. Doet hij dit niet,
dan wordt dit een wanprestatie genoemd.
Wanprestatie: Toerekenbaar tekortschieten in de nakoming van een overeenkomst.
Overmacht: niet-toerekenbaar tekortschieten in de nakoming van een overeenkomst.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller annemb. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $9.12. You're not tied to anything after your purchase.