Summary
Samenvatting Geschiedenis Verlichting vwo6
- Course
- Level
- Book
Samenvatting over hoofdstuk 4 van het handboek vwo, over de verlichting
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
Hannageerink
Content preview
Geschiedenis hoofdstuk 4 verlichting en revoluties (1650-1848)Paragraaf 1: De verlichting (1650-1789)
Kant en de verlichting
- Immanuel Kant beschreef de verlichting als volgt: ‘De bevrijding van de mens uit de
onmondigheid waaraan hij zelf schuldig is. Durf te weten, heb de moed je eigen verstand te
gebruiken.’
Nieuwe ideeën
- In de middeleeuwen was het denken ondergeschikt aan geloof en traditie. Vanaf 1650 werd
dit ter discussie gesteld.
Het empirisme en rationalisme stelden dat traditie en geloof plaats moesten maken voor
waarneming en rede
Empirisme = stelde dat kennis voortkomt uit ervaring en waarnemingen
Rationalisme = stelde dat de rede, het menselijk denkvermogen, de voornaamste bron
van kennis is.
- Er ontstonden grote veranderingen in het denken over mens en maatschappij
De samenleving moest niet gebaseerd zijn op erfelijke rechten en plichten of religieuze
ideeën, maar op de rede
Verlichte denkers verwierpen de standenmaatschappij en het absolutisme
Er werd gestreden tegen godsdienstige intolerantie en kerkelijke dwang, tegen
machtsmisbruik door kerk en staat en voor onafhankelijke en onpartijdige rechtspraak
- De macht van vorsten op politiek, economisch, militair en godsdienstig terrein werd steeds
verder uitgebreid en gecentraliseerd
Werd gerechtvaardigd met het droit divin --> zij hadden hun macht van God gekregen en
alleen hij kon daarover oordelen. Daarom hoefden ze geen verantwoording af te leggen
en kon hun macht niet worden beperkt
Het sociaal contract
- John Locke (1632-1704)
Alle mensen zijn vrij en gelijk geboren en hebben het recht om leven, gezondheid,
vrijheid en bezit te verdedigen
Sociaal contract: de mensen spraken af om een deel van hun vrijheid af te staan aan de
overheid. In ruil daarvoor moest de overheid hun leven, bezit en vrijheid beschermen en
bij conflicten als neutrale rechter optreden.
----> burgers mochten de regering afzetten als zij dit niet deden
Voorstander constitutionele monarchie
- Jean-Jacques Rousseau (1712-1778)
Sociaal contract: vrijheid wordt overgedragen aan de staat. Het volk is soeverein en
moest de staat de algemene wil vertegenwoordigen.
Scheiding van kerk en staat
- Vanaf de 17e eeuw ontstond onder invloed van de ontdekking van natuurwetten een twijfel
aan het geloof
- Voltaire (1694-1778) meenden dat de natuurwetten bewezen dat God de wereld ingenieus
had gemaakt. God heeft de wereld wel gemaakt, maar bemoeit zich er niet meer mee
- Spinoza (1632-1677): de natuur was niet gemaakt door God, maar de natuur en God zijn
hetzelfde. Geloof dat in de strijd was met de rede, was onzin, want de natuur en dus God
was puur rationeel. Mens moet niet gehoorzamen aan God, maar afgaan op eigen verstand.
- Verlichting begon na bloedige godsdienstoorlogen en religieuze onderdrukking. De verlichte
denkers benadrukten daarom het belang van individuele vrijheid en tolerantie.
, - Locke pleitte voor scheiding van kerk en staat
Staat moest zich niet met het geloof van onderdanen bemoeien, omdat de staat niet kan
uitmaken wat het ware geloof is
Gematigde en radicale verlichting
- 2 hoofdstromingen in de verlichting: de gematigde verlichting vs. De radicale verlichting
Gematigde: zoeken een evenwicht tussen rede en traditie
Radicale: breken met traditie en een geheel nieuwe maatschappij creëren
- Voltaire
Gematigde verlichting
Deïsme: God heeft de wereld wel geschapen, maar bemoeit zich er niet meer mee.
Hierdoor is er ongelijkheid en een standenmaatschappij.
Zwoegen van de mens was goed, want dan hadden ze geen tijd om ongelukkig of
opstandig te zijn.
Alleen met angst voor een straffend God kon het volk bedwongen worden
90% van de bevolking verdiende geen verlichting
- Kant
Puur rationalisme kan leiden tot waanideeën en tot immoreel gedrag. Rede moest
aangevuld worden met ervaring en morele normen
Een universele morele wet waaraan iedereen verplicht is te gehoorzamen
---> mensen moeten zelf voldoen aan regels die ze voor iedereen willen laten gelden.
- Spinoza
Inspiratiebron van de radicale verlichting
Alle mensen hebben dezelfde behoeften en moeten dezelfde rechten hebben
de voorrechten van adel en geestelijkheid waren in strijd met de rede. Iedereen moest
gelijk behandeld worden.
Recht op geluk najagen en volledig vrij mening uiten
Standenmaatschappij vervangen met een democratie.
Politieke cultuur
- Koning Frederik II en Jozef II lieten zich door de verlichting beïnvloeden
Geloofden niet dat ze de macht gekregen hadden van God, maar zagen zich als dienaren
van het algemeen belang
Persvrijheid werd vergroot, meer tolerantie en bestreden bijgeloof en godsdienstig
fanatisme.
Wel nog absolutisme, het verlicht absolutisme
Koninklijke censuur verbood in de 18e allerlei boeken zoals van Voltaire en Rousseau.
Vanwege politieke denkbeelden en godsdienstige onwaarheden
- Verlichte radicale ideeën winnen terrein, oorzaak voor de democratische revoluties van het
einde van de 18e eeuw.
Politiek: politiek was eerst voor koningen, hoge edelen en geestelijken maar nu werd het
in grote delen van Europa besproken in kranten pamfletten. Publieke opinie neemt toe.
- Pamflet januari 1789:
Abbé Sièyes: priester en radicaal
Standen moesten worden afgeschaft en er moest in plaats van de Staten-Generaal een
Nationale vergadering komen waarin ieders stem even zwaar meewoog
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Hannageerink. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.75. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
67096 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now