Summary
Samenvatting - Voeding
- Course
- Institution
Ik heb deze samenvatting gebruikt voor het examen in juni 2021, en ben hierop geslaagd.
[Show more]
1 review
By: studenntttt • 3 year ago
Seller
Follow
xanneserre
Reviews received
Content preview
Microbiologie: VoedingsleerInhoud
Deel 1: Inleidende begrippen en het belang van voeding en beweging
1. Voedingsmiddelen vs. Voedingsstoffen ............................................................................ 5
2. Het belang van voeding en beweging ................................................................................ 5
2.1 Het belang en functies van voeding ............................................................................ 5
2.1.1 Biologische functie .............................................................................................. 6
2.1.2 Psychologische functie......................................................................................... 6
2.1.3 Sociale & culturele functie................................................................................... 6
2.1.4 Medische functie .................................................................................................. 6
2.2 Het belang v lichaamsbeweging .................................................................................. 6
Deel 2: Energie
1. Energiebehoefte en energieleverende stiffen ..................................................................... 7
Energiewaarde v energieleverende stoffen ........................................................................ 7
2. Energieverbruik.................................................................................................................. 7
2.1 Energiemetabolisme .................................................................................................... 7
2.2 De componenten van het totaal energieverbruik ......................................................... 7
2.2.1 Basaal metabolisme en energieverbruik in rust ................................................... 8
2.2.2 Het thermisch effect van voedsel ......................................................................... 8
2.2.3 Energie nodig voor lichaamsbeweging ................................................................ 8
3. De aanbevolen energie-inname .......................................................................................... 8
3.1 Op groepsniveau .......................................................................................................... 8
3.2 Op individueel niveau ................................................................................................. 9
4. De energiebalans ................................................................................................................ 9
Deel 3: De voedingsstoffen
1. Vetten ............................................................................................................................... 10
1.1 Omschrijving en functie van vetten .......................................................................... 10
1.2 Dagelijkse behoefte aan vetten .................................................................................. 10
1.3 Indeling en bronnen van vetten ................................................................................. 10
1.3.1 Indeling obv ketenlengte .................................................................................... 11
1.3.2 Indeling obv verzadigingsgraad vd keten .......................................................... 11
1.4 Praktische aanbevelingen .......................................................................................... 12
2. Koolhydraten.................................................................................................................... 13
, 2.1 Omschrijving en functie van koolhydraten ............................................................... 13
2.2 Dagelijkse behoeften aan koolhydraten .................................................................... 13
2.3 Indeling en bronnen van koolhydraten ...................................................................... 13
2.3.1 Enkelvoudige koolhydraten, mono- & disachariden of suikers ......................... 13
2.3.2 Polyolen of suikeralcoholen ............................................................................... 14
3. Voedingsvezels ................................................................................................................ 15
3.1 Omschrijving en functie v voedingsvezels................................................................ 15
3.2 Dagelijkse behoefte aan voedingsvezels ................................................................... 16
3.3 Bronnen van voedingsvezels ..................................................................................... 16
4. Eiwitten ............................................................................................................................ 17
4.1 Omschrijving en functie van eiwitten ....................................................................... 17
4.2 Dagelijkse behoefte aan eiwitten............................................................................... 17
4.3 Indeling en bronnen van eiwitten .............................................................................. 17
5. Water ................................................................................................................................ 18
5.1 Omschrijving en functie van water ........................................................................... 18
5.2 Indeling en bronnen van water .................................................................................. 18
5.3 Dagelijkse behoefte aan water................................................................................... 18
5.4 praktische aanbevelingen vo water ........................................................................... 18
5.5 Dehydratatie en zuigelingen ...................................................................................... 18
6. Alcohol ............................................................................................................................. 19
6.1 Omschrijving van alcohol ......................................................................................... 19
6.2 Richtlijnen alcohol .................................................................................................... 19
6.3 Gezondheidsrisico’s van alcohol ............................................................................... 19
6.4 Beschermende werking van alcohol .......................................................................... 19
7. Vitamines ......................................................................................................................... 20
7.1 De vetoplosbare vitaminen ........................................................................................ 20
7.1.1 Vitamine A ......................................................................................................... 20
7.1.2 vitamine D .......................................................................................................... 22
7.1.3 Vitamine E ......................................................................................................... 23
7.1.4 Vitamine K ......................................................................................................... 23
7.2 De wateroplosbare vitamines .................................................................................... 25
7.2.1 Vitamine B1 ....................................................................................................... 25
7.2.2 Vitamine B11 ..................................................................................................... 25
7.2.3 vitamine B12 ...................................................................................................... 26
7.2.4 Vitamine C ......................................................................................................... 27
, 7.3 Bewaring en bereiding van voedingsmiddelen ......................................................... 28
7.4 Nut van verrijkte voedingsmiddelen en supplementen ............................................. 28
8. Mineralen ......................................................................................................................... 29
8.1 Aanbevolen dagelijkse hoeveelheid .......................................................................... 29
8.2 Biologische beschikbaarheid ..................................................................................... 29
8.3 De essentie per mineraal ........................................................................................... 30
8.3.1 Calcium .............................................................................................................. 30
8.3.2 Magnesium ......................................................................................................... 30
8.3.3 Natrium en chloor .............................................................................................. 31
8.3.4 Kalium................................................................................................................ 31
8.3.5 Ijzer .................................................................................................................... 32
8.3.6 Jodium ................................................................................................................ 32
Deel 4: De voedingsdriehoek
1. De voedingsdriehoek en bijhorende tips .......................................................................... 35
2. Bijkomende praktische aanbevelingen ......................................................................... 35
2.1 Een evenwichtige, gezonde maaltijd samenstellen ................................................... 35
2.1.1 Ontbijt ................................................................................................................ 35
2.1.2 Lunch ................................................................................................................. 36
2.2 Vegetarisme ............................................................................................................... 36
2.3 Adviseren en motiveren tt gezonder eetgedrag ......................................................... 38
2.3.1 Advies geven ...................................................................................................... 38
2.3.2 Motivatietechnieken ........................................................................................... 38
2.4 GEWOON DOEN! .................................................................................................... 38
2.4.1 Gezond kiezen in de winkel ............................................................................... 38
2.4.2 Gezond koken .................................................................................................... 40
2.4.3 Gezond eten en volhouden ................................................................................. 40
Deel 5: Voeding bij zwangerschap en lactatie
1. Belang van voeding voor en tijdens de zwangerschap .................................................... 42
2. De basis, een gezonde voeding ........................................................................................ 42
3. Het begin van de zwangerschap ....................................................................................... 43
3.1 Zwangerschapskwaaltjes ........................................................................................... 43
3.1.1 Misselijkheid ...................................................................................................... 43
3.1.2 Veranderende smaak .......................................................................................... 43
3.1.3 Constipatie ......................................................................................................... 43
3.2 Veilig voedsel ............................................................................................................ 43
, 3.2.1 Alcoholgebruik .................................................................................................. 43
3.2.2 Toxoplasmose .................................................................................................... 44
3.2.3 Listeriose ............................................................................................................ 44
3.2.4 Kalebaskalk en loodintoxicatie .......................................................................... 45
3.2.5 Kaneel en teratogeniteit ..................................................................................... 45
3.2.6 Tonic en Bitter Lemon ....................................................................................... 45
3.2.7 Andere schadelijke gewoonten, waaronder cafeïnegebruik............................... 45
3.3 Aandachtspunten met betrekking tt voedingsstoffen ................................................ 45
3.3.1 Omega-3 vetzuren .............................................................................................. 45
3.3.2 Vitamine A en teratogeniteit .............................................................................. 46
3.3.3 Foliumzuur en neuraalbuisdefecten ................................................................... 46
3.4.3 Jodium ................................................................................................................ 46
3.3.4 Macro- & micronutriënten ................................................................................. 46
4. Later in de zwangerschap................................................................................................. 47
4.1 Energie ...................................................................................................................... 47
Energieverbruik tijdens bevalling .................................................................................... 47
Energieverbruik tijdens lactatie ....................................................................................... 47
4.2 Calcium ..................................................................................................................... 47
5. Lactatieperiode ................................................................................................................. 47
5.1 Energie ...................................................................................................................... 47
5.2 Vocht ......................................................................................................................... 47
5.3 Vis ............................................................................................................................. 47
5.4 overige aandachtspunten ........................................................................................... 48
,Deel 1: inleidende begrippen en het belang van
voeding & beweging
1. Voedingsmiddelen vs. Voedingsstoffen
Voedingsmiddelen: Staan afgebeeld in de voedingsdriekhoek & leveren 1 of meer
voedingsstoffen.
Vb. Melk: Levert eiwitten, Ca, vit. B
Voedingsstoffen / nutriënten: specifieke bestandsdelen v voedingsmiddelen die zorgen vo
de groei en instandhouding vna het lichaam en voor het goed functioneren v alle
lichaamsweefsels
• Vetten & koolhydraten: leveren energie
• Eiwitten: opbouwende en regulerende functie + energie
• Mineralen en spoorelementen: bouw skelet, groei, vervanging & stapeling weefsels
o Mineralen:
▪ Na, Ca, Ka, Ff, Mg, Cl
o Spoorelementen: mineralen in kleine hoeveelheid aanwezig z
▪ Fe, Fluor, Jo, Zk, Se
• Vitaminen: essentieel voor verloop processen
o Wateroplosbare vitaminen: Vit B & C
o Vetoplosbare vitaminen: Vit A, D, E, K
• Water
• Voedingsvezels: plantaardige oorsprong die niet door spijsverteringsenzymen w
verteerd
Macronutriënten (g) / Micronutriënten (mg of μg): De hoeveelheid van een aanwezige
voedingsstof
Essentiële voedingsstoffen: Voedingsstoffen die niet ih lichaam aangemaakt worden, maar
via de voeding opgenomen moeten worden
Vb. Vitaminen, mineralen, AZ, Vetzuren
Niet-essentiële voedingsstoffen: voedingsstoffen die door het lichaam aangemaakt worden
2. Het belang van voeding en beweging
2.1 Het belang en functies van voeding
Verschillende functies:
1. Biologische functie
2. Psychologische functie
3. Sociale functie
4. Culturele functie
5. Medische functie
, 2.1.1 Biologische functie
Men moet eten om te overleven. Voeding z vo opbouw & instandhouding vh lichaam.
Lichaam heeft energieleverende stoffen, bouwstoffen & regulerende stoffen nodig
Energieleverende stoffen: vetten + koolhydraten (+eiwitten -> meer bouwstenen). Energie is
nodig om te leven en te werken
Bouwstoffen: Eiwitten, water en mineralen (Vb. Ca)
• Nodig voor opbouw vh lichaam, hernieuwing weefsels
Regulerende stoffen: vitaminen, mineralen, voedingsvezels & eiwitten.
• Weerstand tegen ziekte te verhogen & zorgen vo goede werking vh lichaam
• Bevorderen stoelgang & darmtransit
2.1.2 Psychologische functie
Emoties nemen eetlust weg / gaan aanwakkeren
2.1.3 Sociale & culturele functie
- Feestjes: eten & drinken
- Op resto gaan
Voeding: centraal element waarrond maatschappijen & menselijke beschavingen zijn
opgebouwd
2.1.4 Medische functie
Behoud vd gezondheid:
- Ziekte: voeding deel medische behandeling
Vb. Diabetici
2.2 Het belang v lichaamsbeweging
= Belangrijk vo goede gezondheid & energiebalans Energie-inname = Energie-verbruik
VOORDELEN BEWEGING
- Verminderen kans hart- & vaatziekten, te hoge BD, osteoporose, overgewicht,
dikke darmkanker & diabetes type 2
- Verbetert lichaamssamenstelling: minder lichaamsvet, meer spiermassa & stevigere
botten
- Positief bij stress & ontspannend
- Vermindert kans op depressie
- Betere slaap
,Deel 2: Energie
1. Energiebehoefte en energieleverende stiffen
Energiebehoefte: hoeveelheid energie (kJ / kcal) die via voeding ah organisme moet worden
aangeboden om zowel een optimale lichaamsmassa, groei & lichaamsontwikkeling, niveau v
lichaamsbeweging mogelijk te maken da toelaat een goede gezondheid op lange termijn te
verzekeren
• Zorgt vo verzekering metabolische reacties, fysiologische functies, lichamelijke
activiteit, warmteproductie & weefselontwikkeling
• Bekomen do oxidatie & verbranding energieleverende voedingsstoffen
Vb. Vetten & koolhydraten
1 kcal = 4, 184 kJ
Energiewaarde v energieleverende stoffen
= Verbranding v energieleverende stoffen → energie 1 kJ = 0.239 kcal
Vetten 9kcal/g 38 kJ/g
Koolhydraten 4 kcal/g 17 kJ/g
Eiwitten 4 kcal/g 17 kJ/g
Alcohol 7 kcal/g 29 kJ/g
2. Energieverbruik
2.1 Energiemetabolisme
Energiemetabolisme: geheel v chemische reacties
die voorkomen bij de verbranding v voedingsstoffen
waarbij energie vrijkomt
Energie: Warmte-energie & Vrije energie voor
arbeid
2.2 De componenten van het totaal
energieverbruik
Totaal energieverbruik: vss componenten:
- Basaal metabolisme
- Thermisch effect voedsel
- Thermogenese door koude
- Energieverbruik door fysieke activiteit of
energie nodig vo lichaamsbeweging
, 2.2.1 Basaal metabolisme en energieverbruik in rust
Basaal metabolisme (BMR): de energie die verbruikt w om basale fysiologische functies te
verzekeren
• 40 – 70% vh totale energieverbruik
Rustmetabolisme (REE): Zie boek p12
Om BMR & REE in te schatten, w voorspellende vergelijkingen voorgesteld ei berusten op
parameters die gemakkelijk te meten zijn
2.2.2 Het thermisch effect van voedsel
Thermisch effect v voedsel: Vertering, absorptie, transport, uitwisseling en opstapeling v
voedingsstoffen vergt energie
• REE: ↑ 10%
• Vetten < Koolhydraten < Eiwitten
2.2.3 Energie nodig voor lichaamsbeweging
Lichaamsbeweging: alle bewegingen die door de spieren worden uitgevoerd of die nu
vrijwillig zijn of niet.
Nodige energie: afhankelijk:
- Persoon tt persoon
- Dag op dag
- Beroep
- Vrije tijdsactiviteit
- Graad opwinding
Niveau van lichaamsbeweging (PAL): De verhouding
vd TEE over de REE over 24u
3. De aanbevolen energie-inname
3.1 Op groepsniveau
Volwassenen in goede gezondheid m aanbevolen energie-inname -> TEE: BMR of REE x PAL
• Zie boek p14 & slides: KUNNEN BEREKENEN ADHV VRAAGSTUK
, 3.2 Op individueel niveau
• Zie boek p15 & slides: KUNNEN BEREKENEN ADHV VRAAGSTUK
4. De energiebalans
E-opname > E-verbruik → Lichaamsgewicht ↑ → Overgewicht en obesitas
E-opname < E-verbruik → Lichaamsgewicht ↓
E-opname = E-verbruik → Constant lichaamsgewicht
, Deel 3: De voedingsstoffen
1. Vetten
1.1 Omschrijving en functie van vetten
Functie vetten: Energie, essentiële vetzuren en vetoplosbare vitaminen
-> Letten op hoeveelheid en soort vetten helpt het voorkomen v bepaalde vormen v kanker,
hart- & vaatziekten
1.2 Dagelijkse behoefte aan vetten
Vetten: 35% vd dagelijks
aanbevolen energie.
10% energie uit verzadigde
vetzuren, dus meer onverzadigde
dan verzadigde.
1.3 Indeling en bronnen van vetten
Vetten: bestaan uit triglyceriden
= Organisch molecuul dat C, H (1:2) & O (+ andere elementen) bevat. Relatief minder O dan
koolhydraten.
Vb. Vetten, oliën, wassen
Vetzuren Triglyceriden
= lange ketens van koolstofatomen waaraan = Glycerol + vetzuur via condensatie naar
waterstofatomen zijn gebonden. Eindigen m glycerolmolecuul gekoppeld aan 3 vetzuren
carboxylgroep (-CO / -OH) of
carbonzuurgroep (-COOH)
Enkel carboxylgroep zal oplossen in water.
Verzadigd zuur: Elk C-atoom, behalve 2
aangrenzende C-atomen, kan gebonden
worden aan 2 H-atomen
Onverzadigd zuur: Indien er een dubbele
covalente binding aanwezig is, en als gevolg
minder H-atomen
• Enkelvoudig
• Meervoudig
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller xanneserre. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.74. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
53068 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now