Summary
Samenvatting Inleiding tot de Educatiewetenschappen
- Course
- Institution
Uitgebreide, goed leesbare samenvatting van de te kennen modules voor het examen in .
[Show more]
Seller
Follow
Jasper88
Content preview
INLEIDING TOT DEEDUCATIEWETENSCHAPPEN
JR
,INHOUD
Educatiewetenschappen als discipline .................................................................................................................... 3
1. Inleiding ........................................................................................................................................................... 3
2. Pluraliteit van de (ped)agogiek/educatiewetenschappen .............................................................................. 3
2.1 Pedagogiek als wetenschap ...................................................................................................................... 4
2.2 Meervoudigheid van pedagogiek .............................................................................................................. 4
onderwijs in de maatschappelijke context ............................................................................................................. 8
1. Inleiding ........................................................................................................................................................... 8
2. Onderwijs en ongelijkheid ............................................................................................................................... 9
2.1. Het meritocratisch perspectief................................................................................................................ 9
2.2. Groepsgebonden ongelijkheid ............................................................................................................... 10
2.3. Verklaringen ........................................................................................................................................... 11
2.4. Beleid en maatregelen ........................................................................................................................... 12
3. Kwalificatiefunctie ......................................................................................................................................... 13
3.1. Onderwijs-arbeid .................................................................................................................................... 13
3.2. Maatschappelijke veranderingen ........................................................................................................... 13
3.3. voortijdig schoolverlaten ....................................................................................................................... 13
4. Pedagogische functie van het onderwijs ....................................................................................................... 14
4.1. Visies op de pedagogische functie ......................................................................................................... 14
4.2. Legitimatie van de pedagogische functie van de school ........................................................................ 15
4.3 Rol van de schoolcultuur en de docent ................................................................................................... 16
4.4. Knelpunten pedagogische functie .......................................................................................................... 16
Leertheorieën en -paradigma’s ............................................................................................................................. 17
1. Behaviorisme ................................................................................................................................................. 17
1.1. Leren volgens Skinner ............................................................................................................................ 17
1.2. Visie op instructie ................................................................................................................................... 17
1.3. Enkele typische toepassingen van de Beh. visis op leren en aanpakken voor instructie ....................... 18
1.4. Mastery Learning ................................................................................................................................... 20
1.5. Contingency contracting (CC) ................................................................................................................. 21
1.6. Personalized system of instruction (PSI) ................................................................................................ 21
1.7. Direct Instruction (DI) ............................................................................................................................. 22
1.8. Referentiekader voor onderwijskunde en het behaviorisme ................................................................ 22
1.9. Kritiek op het behaviorisme. .................................................................................................................. 23
2. HEt Cognitivisme ........................................................................................................................................... 24
2.1. Algemene cognitivistische principes voor instructie .............................................................................. 24
2.2. Afzonderlijk toe te passen cognitivistische instructiestrategieën .......................................................... 24
1
, 2.2. Toepassingen van het cognitivisme ....................................................................................................... 26
2.3. Referentiekader voor onderwijskunde en het cognitivisme .................................................................. 33
2.4. Kritiek op cognitivisme ........................................................................................................................... 34
3. Het Constructivisme ...................................................................................................................................... 34
3.1. Epistemologie of een onderwijskundige theorie?.................................................................................. 34
3.2. Soorten constructivisme ........................................................................................................................ 35
3.3. Basisassumpties van het constructivisme .............................................................................................. 35
3.4. Constructivisme als een erfenis van verschillende auteurs ................................................................... 36
3.5. De constructivistische opvatting over leren ........................................................................................... 40
3.6. Constructivistische opvatting over instructie......................................................................................... 41
3.7. Instructie-uitwerkingen van de constructivistische visie ....................................................................... 42
3.8. Onderwijskundig referentiekader en het constructivisme .................................................................... 48
4. Connectivisme ............................................................................................................................................... 50
4.1 Basisassumpties ...................................................................................................................................... 50
Leren in het basisonderwijs .................................................................................................................................. 51
1. Het gevaar van eigenheid .............................................................................................................................. 51
2. MEtacognitie en zelfregulerend leren als basis............................................................................................. 51
3. Zelfregulerend, maar ook digitaal en informeel ........................................................................................... 53
4. Slotopmerkingen ........................................................................................................................................... 54
De apologie van de school .................................................................................................................................... 55
1. De aanklachten .............................................................................................................................................. 55
2. Wat is het schoolse? ..................................................................................................................................... 56
3. Het temmen van de school ........................................................................................................................... 59
4. Het temmen van de leerkracht ..................................................................................................................... 61
5. Experimentum Scholae – de gelijkheid van het kunnen beginnen ............................................................... 63
2
,EDUCATIEWETENSCHAPPEN ALS DISCIPLINE
1. INLEIDING
• Opvoeden en onderwijs
• Verschuiving van verantwoordelijkheid van primaire naar secundaire opvoedingscontext
o Primair: gezin
o Secundair: onderwijs
• Drie onderdelen met enige onderlinge
wisselwerking
o Formele educatie
▪ Scholen en universiteiten
▪ Getuigschrift met civiel
effect
o Informele educatie
▪ Minst intentioneel
▪ Alledaags leven
▪ Media, internet
o Non-formele educatie
▪ Mogelijkheid tot certificaat
▪ Vormingscentra
▪ Jeugdbeweging
2. PLURALITEIT VAN DE (PED)AGOGIEK/EDUCATIEWETENSCHAPPEN
Pedagogiek richt zich op concrete opvoedings- en onderwijsprocessen.
Nog geen onderscheid tussen wetenschappelijke en niet-academische aandacht
Doorheen de tijd:
• 4e eeuw VC: Plato
o Opvoeding belangrijk voor verdeling samenleving
o Werkers, wachters en heersers
o Ondergeschikt aan politiek
• e
17 eeuw: John Locke
o Pasgeboren kind geboren zonder inhoud
o Tabula rasa
o Opvoeding is belangrijk
• e
18 eeuw: Jean Jacques Rousseau
o Natuurlijke en individuele opvoeding
o Van nature goede kind ontaardt niet door invloed van cultuur
o Natuurlijke ontwikkeling moet zijn gang gaan
o Men moet het ontwikkelingsproces vrijwaren van schadelijke en belemmerende invloeden
• 1779: Ernst Christian Trapp
o Eerste hoogleraar pedagogiek
o Filantrope blik
o Verlichtingsdenken
3
, o Academische vorming voor leraars
o Tegen overheersing van scholen door theologen
o Naast klassieke ook moderne talen aanleren
o Comprehensive schools: toekomstige academici en niet-studenten samen lesgeven
o Aandacht voor opvoedings- en onderwijsgebeuren verandert van incidenteel in continu
2.1 PEDAGOGIEK ALS WETENSCHAP
Pedagogiek is een integratieve wetenschap.
• Strategische luiheid
• Maakt gebruik van andere wetenschapsdomeinen
o Psychologie: leren, rijpen, ontwikkeling en motivatie
▪ Leerpsychologie: aard van het leren, beïnvloedende factoren
▪ Ontwikkelingspsychologie: cognitieve ontwikkeling van kinderen en
jongeren
o Filosofie
▪ Opvoedingsfilosofie
▪ Reflectie over waarden
o Sociologie
▪ Onderwijs als maatschappelijk instituut
▪ Opvoedingsprojecten
Verschillende theoretische brillen om naar educatie te kijken.
• Diachroon vs. synchroon
o Diachroon: opeenvolgend in de tijd
▪ Stroming ontstaat als weerlegging van eerdere stroming
▪ Reacties op elkaar
o Synchroon: samenvallend in de tijd
▪ Stromingen ontwikkelen zich naast elkaar en beïnvloeden elkaar
▪ Laat ze wat samenvloeien
• Relatie praktijk – theorie
o Praktijk → theorie
o Theorie → praktijk
o Wisselwerking
• Pedagogische werkelijkheid
o Praktijk is opvoeden zelf
• Pedagogische theorieën
o Theorie over de praktijk
• Wetenschapstheorie
o Er bestaan meerdere theorieën naast elkaar
• Kansenongelijkheid…
2.2 MEERVOUDIGHEID VAN PEDAGOGIEK
• Realiteit
o Praktijk van educatie, de beïnvloeding van de realiteit op de ontwikkeling, leerprocessen,
gedragsverandering… → allen gebaseerd op theorie
▪ Niet noodzakelijk getoetst! Kan zeer persoonlijk zijn
• Pedagogische theorie
4
, o Verworven inzichten om de praktijk te veranderen
o Verschaffen inzicht in complexe relaties tussen handelingen en educatie-effecten
• Wetenschappelijke theorie
o Metatheorieën
▪ Relatie met de praktijk?
▪ Moet wetenschap zich beperken tot empirische discussie?
▪ Of toch ook uitspraken over wenselijkheid?
• Pluralisering van wetenschapstheorie, objecttheorie en methodologie
2.2.1 KRITISCHE PEDAGOGIEK
• Tussen richtingen zijn er inhoudelijke en methodische verschillen
• Kritische pedagogiek kan twee andere richtingen ragen
o Constructief-kritische pedagogiek: bruikbare aspecten uit beide bewaren
o Integratie is nooit gelukt
• Verschillende richtingen zijn niet passend voor problemen van de praktijk
o Ontwikkeling van praktijk-nabije curricula
▪ Niet gelukt → praktijkproblemen zijn niet zomaar op te lossen met behulp van
wetenschappelijke kennis
• Probleem kritische pedagogiek, waarom kwamen de verwachtingen niet uit
o Dilemma
▪ Zuiver houden van eigen maatschappijtheoretisch geformuleerde grondslagen
• Prijs: verliezen van elke relatie met alledaagse praktijk
▪ OF wenden naar praktische vragen
• Prijs: verliezen van de eigen kritische positie
• Verhouding tussen theorie en praktijk is cruciaal
o Niet enkel nadruk op verheldering van de praktijk
o Wetenschappelijke kennis is geen afbeelding van de werkelijkheid, maar men construeert er
de werkelijkheid in
o Pedagogische theorieën: alternatieve werkelijkheidsconstructies
▪ Maken het de practicus mogelijk zijn praktijk anders te duiden, anders te handelen…
2.2.3 PEDAGOGISCHE VERSCHEIDENHEID
• Pedagogische theorie
o Wetenschap van opvoeding: beschrijven en verklaren
o Dienstbaar voor opvoeding
• Pedagogische verantwoordelijkheid
o Beschrijven wat er in de opvoeding gebeurt
o Opvoeding optimaliseren
• Problemen in de praktijk zijn ook meervoudig
o Sommige problemen gebaat bij verheldering, anderen hebben middelen nodig om de doelen
te realiseren
o Systematiseren en etaleren van een fonds aan kennis → kennis practicus vergroten
2.2.4 DIENSTBAAR
• Verschillende opvattingen
o Wat is opvoeding en wat moet het zijn?
o Wetenschappelijkheid van pedagogische theorie
• Drie stromingen
5
, o Hermeneutisch
o Empirisch
o Handelingsgericht
Hermeneutische theorieën
• Uit humane wetenschappen
• Draait om zinvolheid
• Rol van theorie is bewustmaken van de praktijk
o Verwoorden van vragen, bekommernissen…
o Discursief: gesprek met de praktijk
o Praktijk helpen met verwoorden van wat hen bezighoudt
• Zelf verstaan van de praktijk
o Zelf bepalen wat we meenemen
o Minder structuur
• Impliciet, onbewust, fragmentarisch
• Theorievorming: zoeken naar begrippen om zelf verstaan te verwoorden
o Onbewuste voorstellingen bewust maken
o Fragmentarische praktische kennis coherent maken
• Geen veralgemeenbaarheid
• Eigenheid van situaties
• Poging mens en werkelijkheid te begrijpen
• Geen causaliteit
o De complexe geestelijke werkelijkheid van de mens valt niet te vatten in causale
wetmatigheden
• Vrijheidsperspectief
• Opvoeding is cultureel
Empirisch-analytische theorieën
• Zoektocht naar waarheid
• Objectieve kennis
o Kleine onderzoeken
o Ervaringen zijn enkel objectief als ze voor iedereen gelden
• Werkelijkheid weergeven zoals ze is
• Descriptief
o Zuiver beschrijven, maar ook voorspellen
• Schrijft niet voor wat men moet doen
• Niet normatief of praktisch
• Opvoeding = gebeuren waarin opvoeders handelingen stellen die onder bepaalde voorwaarden leiden
tot bepaalde gevolgen bij de opvoedeling
Handelingsgerichte pedagogiek
• Moet bruikbaar zijn, iets bieden aan de praktijk
• Spanningsveld empirie – normatief/praktisch
• Handelingstheorie
o Integratie elementen van empirische opvoedingswetenschap
o Informeren, maar vooral adviseren
o Meedenken met de praktijk
6
, • Bruikbare kennis
o Via inbouwen van wetenschappelijk onderzoek in de praktijk zelf
• Gaat uit van concrete opvoedingspraktijken
o Exploratief onderzoek van situatie
o Wat is het beste voor de betrokkenen?
o Waarom?
o Aanpak efficiënt?
• Niet vrij van theorie
o Theoretische assumpties zijn vertrekpunt
o Vragen van de praktijk en vragen van de theorie
o Maar zoekt ook niet naar veralgemeningen voor de hele bevolking
• Proces-begeleidend
• Praktische acties, bespreken en sturen
o Overbruggen van kloof theorie – praktijk
• Uitvoeren, evalueren, bijsturen
• Emancipatorisch karakter
o Verwoorden wat belangrijk is
o Bewustmaking
o Actief vormgeven aan opvoeding
• Opvoeding is tussenmenselijk gebeuren waarin alle betrokkenen samenwerken aan een beter
welzijn voor alle betrokkenen en aan een maximalisering van de mogelijkheid om te participeren in
het vormgeven van dat welzijn.
Meervoudigheid
• Geen metatheorie
• Hermeneutisch: verhelderen
• Empirisch analytisch: meten
• Handelingsgericht: bruikbaarheid
• Paradigmatische pluralisering: stromingen lopen naast en door elkaar
o Problemen zijn ook meervoudig
Pedagogische theorievorming moet recht willen doen aan de werkelijkheid van opvoeding. Om dat te
bereiken, heeft men ware empirische kennis nodig, alsook bruikbare kennis en zinvolle discursieve kennis.
7
,ONDERWIJS IN DE MAATSCHAPPELIJKE CONTEXT
1. INLEIDING
Socialisatie
• Vertrouwd maken met cultuur van een groep
o Kennis, vaardigheden, normen en waarden…
o Door onderwijs en andere maatschappelijke instituten
• Actieve rol individuen
• Nature vs. nurture
Onderwijs
• Georganiseerde en professionele socialisatie
• Inlijven van nieuwkomers in groepsverband
• 3 functies
o Differentiatie
o Kwalificatie
o Integratie
• Maatschappelijke ontwikkelingen
o Technologisering
o Verandering arbeidsmarkt
o Internationalisering
o Multi-culturaliteit
o Toename sociale ongelijkheid
8
, 2. ONDERWIJS EN ONGELIJKHEID
Steeds een kernthema van onderzoek en beleid geweest.
• Meritocratisch perspectief
• Groepsgebonden ongelijkheid
o Komt via onderwijs tot stand (voor specifieke groepen)
• Verklaringen voor ongelijkheid in het onderwijs
• Beleid en maatregelen
2.1. HET MERITOCRATISCH PERSPECTIEF
Ongelijkheid als maatschappelijk fenomeen.
• Hiërarchie van posities die worden bezet door de meest verdienstelijken
o Zij die het meest bijdragen aan de doelstellingen van de samenleving
o Neoliberale insteek
• Arbeidsdeling: belangrijke oorzaak van welvaart én sociale ongelijkheid
• Onderwijs → individuen met kwalificaties die toegang geven tot verschillende posities op de
arbeidsmarkt
o Onderwijs: dient talenten te selecteren en te trainen
o Onderwijs aanpassen aan arbeidsmarkt?
• Indien mensen het minder goed doen in het onderwijs → individuele verantwoordelijkheid
2.1.1. MERITOCRATIE VS. REPRODUCTIE
• Functionele selectiecriteria (enkel op basis van talent/ervaring)
o Kritiek Glebbeek
▪ Selectie arbeidsmarkt vindt niet plaats op basis van enkel functionele criteria en
onder conditie van concurrentie
▪ Werkgevers kijken ook naar niet-functionele criteria (discriminatie)
• Democratisering onderwijs
o Vrij toegankelijk
• Reproductietheorie
o Spreekt over gemiddelden
o Samenleving wordt gedomineerd door machtsverhoudingen tussen maatschappelijke
groepen
o Meest machtigen sturen de maatschappij
▪ Kunnen onderwijs sturen om hun belangen in stand te houden
▪ Onderwijs reproduceert machtsverhoudingen
o MAAR er is ook sociale mobiliteit, onderwijs kan emanciperen
o Afkomst, SES… speelt een kleinere rol, maar heeft nog steeds invloed
2.1.2. GELIJKE KANSEN: HET PROBLEEM VAN VERSCHILLEN TUSSEN GROEPEN
• Wanneer groep onder gemiddelde scoort, wijt men dit meestal aan socio-culturele of economische
omstandigheden
o Maar er zijn ook aangeboren verschillen tussen groepen
• Gemiddeld opleidingsniveau bevolking is gestegen, er zijn minder gezinnen met lage SES dan vroeger.
9
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Jasper88. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.29. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
83822 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now