Summary
Samenvatting historische context - De Verlichting
- Course
- Level
- Book
Samenvatting van de historische context: De Verlichting ()
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
studentfoodandbusiness
Reviews received
Content preview
Historische context: De Verlichting (1650-1848)Paragraaf 1 – De verlichting (1650 – 1789)
• Tijdens de wetenschappelijke revolutie in de 17e eeuw toetsten geleerden oude
inzichten van de klassieke schrijvers. Ook deden zij nieuwe inzichten op door
zintuigelijke waarneming (empirisme). Anderen specialiseerden zich in wiskunde en
meenden dat alleen logisch en verstandelijk redeneren tot zuivere kennis zou leiden
(rationalisme). (k.a.: Wetenschappelijke revolutie)
• De nieuwe wetenschappelijke houding leidde tot het begin van de Verlichting
(vrijheid, gelijkheid, broederschap). Dat is een periode waarin denkers allerlei
aspecten van de samenleving ter discussie stelden. Verlichte denkers waren
optimistisch dat de mens bevrijd kon worden van allerlei dwang, veroorzaakt door
tradities en bijgeloof. Zij geloofden dat mensen de samenleving rationeel konden
verbeteren (rationeel (met je verstand/ratio) optimisme (je denkt dat er vooruitgang
komt) → vooruitgangsgedachte). Tradities en (bij)geloof moesten plaats maken voor
verstand en rede. (k.a.: Rationeel optimisme en een ‘verlicht denken’ dat werd
toegepast op alle terreinen van de samenleving: godsdienst, politiek, economie
en sociale verhoudingen.)
• Immanuel Kant: ‘sapere aude’ (durf te denken)
• Verlichte denkers hadden een kritische en onderzoekende houding:
- Dat leidde tot discussie over het geloof.
➔ Veel verlichte denkers hingen het mechanistische wereldbeeld
(klokmakersprincipe) aan: de wereld functioneert na Gods schepping
zelfstandig volgens de natuurwetten. God greep dus niet direct meer in.
➔ Spinoza stelde dat het goddelijke alleen geopenbaard wordt in de natuur en
niet via menselijke openbaringen zoals de Bijbel. → velen vonden de ideeën
van Spinoza gevaarlijk. Zij waren bang dat het geloof ondermijnt werd en
daarmee de orde in de samenleving. Religie leerde mensen immers hoe je je
moest gedragen door uit te leggen wat goed en kwaad was.
➔ Voltaire dacht dat ongeletterde mensen niet in staat waren tot kritisch denken.
➔ Veel verlichte denkers geloofden wel dat God bestond, maar bekritiseerden
de orthodoxie, het vasthouden aan de Bijbel als enige bron van kennis.
➔ Veel verlichte denkers pleitten voor religieuze tolerantie en dachten na over
een scheiding van kerk en staat.
- De standensamenleving werd bekritiseerd.
➔ Adel en geestelijkheid hadden nog meer rechten dan anderen.
➔ Verlichte denkers vonden dat de inrichting van de samenleving niet gebaseerd
moest zijn op erfelijke rechten en plichten of op religieuze ideeën. Zij gingen
uit van het natuurrecht. Natuurrecht: het idee dat alle mensen van nature
bepaalde rechten hebben, zoals het recht op vrijheid, leven en bezit, en niet
aan gezag onderworpen zijn.
➔ Verlichte denkers eisten natuurrecht voor iedereen en ze dachten na over hoe
de natuurlijke rechten beschermd konden worden tegen machtsmisbruik door
de staat. Tijdens de Verlichting streefden immers veel vorsten naar absolute
macht. (k.a.: Het streven van vorsten naar absolute macht.)
o De Franse koning legitimeerde de machtsuitbreiding met het droit divin (=
goddelijk recht op grond waarvan de koning absolute macht meent te
hebben. Kortom, macht van God.)
o John Locke schreef over een sterker Engels parlement. Volgens hem
konden burgerrechten ook in een monarchie gewaarborgd worden.
, o Jean-Jacques Rousseau was radicaler dan John Locke, want hij dacht
meer vanuit de Franse situatie met een absolute monarchie. Hij moest
zich nog afzetten tegen de absoluut vorst. In Engeland hadden ze al een
parlement waar ze voor de rechten van de mens opkwamen, in Frankrijk
was de situatie nog niet zover.
o Locke en Rousseau ondermijnden de absolute monarchie door hun
ideeën over een sociaal contract en het recht van verzet (Locke) en over
volkssoevereiniteit (Rousseau).
o Het verlicht absolutisme ontstond: alles voor het volk, niets door het volk.
De vorst omarmde dan de verlichte ideeën, maar liet het absolutisme niet
los. (k.a.: Voortbestaan van het ancien régime met pogingen om het
vorstelijk bestuur een eigentijdse verlichte vorm te geven (verlicht
absolutisme)
• In de 18e eeuw ontstond een nieuwe politieke cultuur. Steeds meer burgers gingen
naar koffiehuizen om deel te nemen aan publieke debatten over allerlei aspecten van
bestuur en samenleving. → vorsten en bestuurders moesten steeds meer rekening
houden met de publieke opinie. Door middel van censuur probeerden zij de
verlichtingsideeën te voorkomen, maar dat lukte niet echt.
Gebeurtenissen
Locke en Rousseau over het sociaal contract
Locke en Rousseau dachten na over hoe de burger beschermd
kon worden tegen machtsmisbruik door de overheid. Volgens hen
is de mens van nature aan geen gezag onderworpen, maar
individuen zijn alleen niet in staat om hun rechten en vrijheden te
beschermen. Ze moeten een gemeenschap vormen door middel
van een sociaal contract. Dat is een overeenkomst waaraan allen
zich verbinden. Zo’n gemeenschap moet wel geregeerd worden,
er is dus een uitvoerende macht nodig:
- Volgens Locke moet de uitvoerende macht erop
toezien dat de wetten worden nageleefd en
beschermd. De relatie tussen de gemeenschap en
haar regering berust op vertrouwen. Als dat er niet
meer is, mag de regering afgezet worden.
- Volgens Rousseau was de regering een uitvoerder van
de algemene wil. Er was dus permanente
volkssoevereiniteit en de regering kon altijd veranderd
worden.
Spinoza over de invloed van God op het dagelijks leven
Volgens Spinoza heeft God de wereld niet geschapen, maar is
God de schepping. God grijpt niet in in de wereld. Wonderen
bestaan niet en de Bijbel is door mensen geschreven. Het leven
verloopt zonder vooropgezet doel en toeval bestaat niet. Objectief
goed of kwaad bestaat niet. Religie is wel belangrijk, want het
geeft de massa, die niet tot redelijkheid in staat is, een morele
richtlijn.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller studentfoodandbusiness. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.74. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
50843 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now