Summary
Samenvatting Lesaffer: Inleiding tot de rechtsgeschiedenis
- Course
- Institution
- Book
Lesaffer: Inleiding tot de rechtsgeschiedenis samenvatting. Vak afgesloten met een 9,5.
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
1 review
By: shaquilasewratan • 6 year ago
Seller
Follow
rechtsgeleerdheidenfiscaal
Reviews received
Content preview
Lesaffer samenvattingWeek 1
Fas en ius in het archaïsch Romeins recht
53
Rome: Mos Maiorum, (recht geërfd van de voorouders).
fas = recht goden – mensen | ius: mensen van verschillende gentes (stammen, standen)
gentes vielen uiteen in familiae >> ius groter.
Nefas ging het hele volk aan, want de goden zouden het hele volk straffen.
alleen ius geschillen voor rechtbank, anders oplossen door ius talionis (vergeldingsrecht)
koninkrijk: koning hoogste rechter | republiek: pontifices (priesters)
Het ius civile en de 12-tafelenwet
54 & 55 & 56 & 57
juristen: R recht = Ius Quiritium/Ius civile (alleen R burgers, personaliteitsbeginsel)kern= Mos
Maiorum
Romeinse geleerden houden ervan om wetten aan legendarische wetgevers toe te schrijven dus ze
zeggen dat sommige wetten door de koning werden uitgevaardigd (leges regiae)
De 12-tafelenwet = optekening recht, halverwege 5e eeuw
conflict plebejers – patriciërs, plebejers eisen optekening recht want priesters hebben monopolie dus
kunnen recht naar eigen hand zetten
Het was voor Romeinen erg belangrijk dat ius civile onveranderlijk is, koning moet alleen voor
naleving zorgen.
451 VC commissie: decemviri legibus scribundis neemt staatsmacht over
450 VC: 10 tafels als wet afgekondigd, later volgen nog 2
aanzienlijk deel opgetekend: gewoonterechtsregels en wetten: vooral privaat, straf en proces en
maar een paar staats en sacraal (heilig) recht
>> neemt ius civile over/wordt kern ius civile
wel wat wetswijzigingen en aanvullingen door volksvergaderingen, comitia (ook soort
volksvergadering) en concilium plebis (volksraad, vergadering plebejers)
bekendste voorbeeld = lex Aquilia, een plebisciet (volksraadpleging door overheid): wet over
aansprakelijkheid
rol wetgeving op gebied van privaatrecht blijft klein, in staatsrecht groter
de senatusconsulta (besluiten senaat) zijn alleen adviserend, ze werden wel nageleefd maar werden
pas als wetgeving beschouwd als ze door het Principaat (staat) gekomen zijn
58 & 59
legis actio procedure = gewone gerechtelijke procedure
2 fases:
fase 1. in iure (in rechte > verwijst naar iurisdictio: rechtspraak, priesters hebben monopolie)
eiser en verweerder verschijnen voor priester, die kijkt of geschil onder ius civile valt en of er een
proces mogelijk is >>> zo ja? >> naar fase 2
fase 2. apud iudicem (voor de rechter)
bewijzen aanbrengen >> pleiten >> vonnis
,- niet-professionele rechters (burgers) bijgestaan door raad van advies
- beroep is niet mogelijk
Republiek: legis actio procedure veranderd
Nu wordt beoordeeld of het geschil onder een legis actio (actie op basis van wet) valt? >> feitelijk
conflict werd hierdoor juridisch gemaakt
5 soorten legis actio dus 5 procesvormen, maar er vallen meer geschillen onder 1 legis actio
1e fase is formalistisch & religieus: als je de verkeerde woorden uitsprak was het al gebeurd
.
60 & 61
Vroege Republiek: geen onderscheid materieel / procesrecht: ius civile is stelsel procesregels
& materiële regel is gevolg van bestaan rechtsmiddel
Na 12-tafelenwet: alleen nog door wet nieuwe legis actionis ingesteld >> onveranderlijk recht
waarom ging het dan toch goed met de evolutie?
>> priesters hadden monopolie op interpretatie en interpreteerden ruim (bijv. wijnstok kan als boom
gezien worden)
priesters hebben aangezet tot een ontwikkeling van de rechtswetenschap
67, 68
Cicero: natuurrecht:
- ‘in natuur liggen enkele gedragsregels besloten, uiteindelijk kwamen ze van God’
- natuurrecht was de maatstaf van universele objectieve
- rechtsregels moeten in overeenstemming zijn met natuur, daaruit blijkt invloed Stoa
Stoa/Stoïcijnen = Filosofische stroming, gelooft in bestaan van één gemeenschap van alle mensen.
Societas Humana: Cicero’s vertaling, (de menselijke samenleving), vond echt dat regels die niet met
natuurrecht kloppen, wel afdwingbaar kunnen zijn
R associëren natuurrecht met ius genitum (vreemdelingenrecht): beide stelsels golden voor alle
volken
Het formula-proces en het ius praetorium
69, 70, 71, 72, 73
laatste eeuwen: Rome is enorm geworden >> rechtbanken overspoeld met conflicten waar ius civile
geen antwoord op had >> behoefte aan vernieuwing recht >> nieuwe procesvorm
367 v.Chr. praetuur ingesteld (priesters hadden geen monopolie op interpretatie meer, omdat ze
adviezen gingen geven in openbaar, dus kennis recht verspreidde)
praetor = soort assistent van de consul >> krijgt iurisdictio (het in goede banen leiden van proces)
>> later aan hoofd rechtbank
praetor urbanus (praetor R burgers) voorzitter rechtbank voor fase in iure
kwamen uit senaatsfamilies, dus weinig kennis van het recht
alle praetors samen = magistraat
magistraat >> ontwikkeling: verbreden de legis actionis door extensieve interpretatie
is er geen legis actio van toepassing? > praetoren verlenen vaak toch rechtingang:
- actio utilis: nuttige actie: praetor past legis actio aan
- actio in factum: feitelijke actie: praetor maakt nieuw rechtsmiddel
praetor maakt geen nieuw recht: alleen verbeteren/aanvullen
, in de praktij maakten praetoren wel nieuw recht, dus naast ius civile nu nog een tweede
rechtsmassa:
ius honorarium (het recht van de magistraten) / ius praetorium (het praetoriaans recht),
uitgebreider en minder gesloten dan ius civile
ius praetorium is niet systematisch: want voor alle geschillen een specifieke oplossing
praetor beschikt over ius edicendi (macht om edicten uit te vaardigen)
elk jaar vaardigen ze edict uit waarin staat welke rechtsmiddelen hij dat jaar aan zou wenden
met elke praetor wordt het verbeterd/aangepast > 67 VC moet praetor zich aan eigen edict houden
>> begin Principaat: edict ligt zo goed als vast
74
praetoren veranderen karakter proces >> nieuwe procesvorm: formula-proces
loop 2e eeuw VC: lex Aetubia: nieuwe procedure vervangt oude in sommige gevallen
rond jaar 0: legis actio procedure raakt in onbruik.
verschil 2 procedures is wat betreft de rechtsmiddelen (legis actio & legis formula)
eerst: praetor stelt voor elk geval formula op, maar dit is dus inter partes (tussen de partijen) en niet
erga omnes (jegens allen) >> dus na een tijdje stelden ze steeds meer standaard formulae op
verschil formula/legis actio = formula heeft geen ritueel/religieus karakter >> flexibeler, makkelijker
aan te passen aan nieuwe gevallen
bona fides = goede trouw (in het verbintenissenrecht), voor naleving overeenkomst is goede trouw
vereist
De formula bestond uit 4 delen:
1. benoeming rechter
2. presentatie feiten (demonstratio)
3. de eis (intentio)
4. de opdracht aan de rechter tot veroordeling of vrijspraak (condemnatio)
soms faalden rechtsmiddelen in de 2e fasen omdat de formulae conflict niet goed omschreven.
vonnissen (senteniae) hadden dus waarde in rechtsvorming omdat ze de praetoren leerden welke
formuale succesvol waren
exceptiones: verweermiddelen
Het ius gentium
75
242 VC: 2e praetor komt erbij: praetor peregrinus (iurisdictio over geschillen met vreemdelingen),
mochten ook edict opstellen
aan basis van ius gentium (volkenrecht): algemeen stelsel privaatrecht
!! valt wel onder ius honorarium/ius praetorium want het is door de praetor gemaakt
overeenkomst met ius naturale: redelijkheid/billijkheid is de basis
verschil met ius naturale: (Ulpianus): ius gentium is niet op dieren va toepassing
De opkomst van de rechtswetenschap in de 2e en 1e eeuw v. Chr.
76 & 77 & 78
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller rechtsgeleerdheidenfiscaal. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.39. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
67866 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now