Een volledige samenvatting van de lessen + de cursus over het onderdeel Meertaligheid (opgedeeld zoals in de cursus)
Er is gebruik gemaakt van smalle marges zodat het minder pagina's zijn :)
MEERTALIGHEID
Meertaligheid ___________________________________________________________________________________________1
Wat is taal? _____________________________________________________________________________________________3
1 Wat is taal? ________________________________________________________________________________________3
2 Taal als levend organisme _____________________________________________________________________________4
2.1 Talen worden geboren en sterven ____________________________________________________________________4
2.2 Taalvariatie, registers en repertoires __________________________________________________________________5
2.3 Taal en cultuur ___________________________________________________________________________________7
Meertaligheid op school en de rol van de thuistaal _______________________________________________________________8
1 4 domeinen van positief omgaan met meertaligheid _________________________________________________________8
1.1 Thuistaal in communicatie met de ouders ______________________________________________________________8
1.2 Thuistaal als sociaal-emotionele factor _________________________________________________________________8
1.3 talensensibilisering ________________________________________________________________________________9
1.4 Thuistaal als steiger tot leren ________________________________________________________________________9
2 Krachtige leef- en leeromgeving voor alle (taal)leerders _____________________________________________________10
3 Meertalige taalverwerving ____________________________________________________________________________10
4 Factoren die invloed hebben op taalontwikkeling ___________________________________________________________11
4.1 Persoonlijke factoren _____________________________________________________________________________11
4.2 Omgevingsfactoren_______________________________________________________________________________11
4.3 Het ‘soort’ taal ___________________________________________________________________________________11
5 De meerwaarde van meertaligheid______________________________________________________________________11
6 Waarom is moedertaal zo belangrijk ____________________________________________________________________12
7 Problematische taalverwerving?________________________________________________________________________12
8 Taal vaardigheid (breed) evalueren _____________________________________________________________________13
9 Lezing Van Avermaet ________________________________________________________________________________13
9.1 Omgaan met meertaligheid in onderwijs: tijd voor een nieuwe aanpak? ______________________________________16
Talen in interactie _______________________________________________________________________________________18
1 Nederlands als tweede taal: NT2 _______________________________________________________________________18
1.1 Wat is NT2? ____________________________________________________________________________________18
1.2 Stadia van vreemdetaalverwerving ___________________________________________________________________18
1.2.1 Stadium 1: wennen aan de schoolwereld en aan de tweede taal (‘stille periode’ of gewenningsfase) ___________18
1.2.2 Stadium 2: sociale fase of redzaamheidsfase ______________________________________________________19
1.2.3 Stadium 3: aanspreekbaarheidsfase of omgangstaal ________________________________________________19
1.2.4 Stadium 4: taal-denkfase of leertaal _____________________________________________________________19
1.2.5 Voortgezette taalontwikkeling __________________________________________________________________19
1.3 Taalverwervingstheorieën: hoe verwerven kinderen taal? _________________________________________________19
1.3.1 Imitatietheorie en transfer (Behaviorisme)_________________________________________________________20
1.3.2 Creatieve-constructietheorie (Nativisme) _________________________________________________________20
1.3.3 Interactietheorie ____________________________________________________________________________20
1.3.4 Taalvaardigheidsonderwijs: de analytische (geïntegreerde of holistische) taalmethode ______________________20
1.3.5 Taakgericht onderwijs, productieve interactie en naar een krachtige school- en klasomgeving voor maximaal taal
leren 21
2 Taalfamilies _______________________________________________________________________________________21
2.1 Stamboom van de Indo-Europese taalfamilie ___________________________________________________________21
3 Gelijkenissen en verschillen tussen het Nederlands en andere talen ___________________________________________21
3.1 Auditieve discriminatie ____________________________________________________________________________21
1
, 3.2 Productie van klanken ____________________________________________________________________________21
3.2.1 Klinkers ___________________________________________________________________________________21
3.2.2 Medeklinkers _______________________________________________________________________________21
3.2.3 Woordaccent _______________________________________________________________________________22
3.2.4 Zinsintonatie _______________________________________________________________________________22
3.2.5 Woordvorming ______________________________________________________________________________22
3.3 Zinsbouw ______________________________________________________________________________________22
3.3.1 Van eenvoudige naar complexe zinsstructuur______________________________________________________23
3.3.2 Waarom Nederlands leren niet gemakkelijk is (en Engels leren wél) ____________________________________23
3.4 Woordenschat en gespreksvaardigheid _______________________________________________________________23
3.5 Schrift _________________________________________________________________________________________24
3.5.1 Niet-alfabetisch schriftsystemen ________________________________________________________________24
3.5.2 Schrijf- en leesinrichting ______________________________________________________________________24
3.6 Culturele verschillen en taalgedrag___________________________________________________________________24
3.6.1 Verbaliteit _________________________________________________________________________________25
3.6.2 Stijl ______________________________________________________________________________________25
3.6.3 Niet-verbale aspecten ________________________________________________________________________25
3.6.4 Verschillen in visie op leren: overhearing vs. interaction ______________________________________________25
3.7 Taalbeschouwend leren reflecteren __________________________________________________________________25
Talensensibilisering______________________________________________________________________________________27
1 Talensensibilisering in een notendop ____________________________________________________________________27
1.1 Wat is taalsensibilisering?__________________________________________________________________________27
1.2 Waarom werken aan talensensibilisering? _____________________________________________________________28
1.3 Wat zijn de doelen van talensensibilisering? ___________________________________________________________28
1.4 Om welke talen gaat het? __________________________________________________________________________29
1.5 SLuit talensensibilisering aan bij het (talen)beleid van je school? ___________________________________________29
1.6 Effecten van talensensibilisering_____________________________________________________________________30
1.7 Profiel van talensensibiliserende leerkracht ____________________________________________________________30
2 Tips voor de klas- en schoolpraktijk _____________________________________________________________________30
2.1 Activiteiten in je lesthema’s inpassen _________________________________________________________________30
2.2 In elke klas? ____________________________________________________________________________________31
2.3 Didactische aanpak ______________________________________________________________________________31
2.4 Valkuilen _______________________________________________________________________________________31
2.5 Spontane momenten herkennen_____________________________________________________________________31
2.6 Het juiste moment kiezen __________________________________________________________________________31
2.7 Inspiratie uit je omgeving halen _____________________________________________________________________31
2.8 Inspelen op de kenmerken van je eigen school _________________________________________________________31
2.9 Naar een meertalige klas en school __________________________________________________________________32
2.10 Hoeken meertalig maken ________________________________________________________________________32
2.11 Kenmerken van goede talensensibiliserende activiteiten________________________________________________32
2.12 Lesmateriaal en andere nuttige informatie ___________________________________________________________32
2
,WAT IS TAAL?
1 WAT IS TAAL?
Eigenschappen van taal volgens Anne Baker
- Taal wordt gebruikt voor algemene communicatie
® Afhankelijk van onderwerp gebruik maken van ander jargon
® Jargons zijn onderdeel van natuurlijke taal + maken gebruik van zelfde grammatica tot op zeer grote
hoogte
- Talen hebben een bepaalde structuur
® Er zijn regels op te stellen waaraan zinnen in taal moeten voldoen
= Grammatica
® Volgens grammatica in het Nederlands zijn er 3 verschillende volgorde van elementen
mogelijk
- Talen verschillen van elkaar qua regels
- Talen hebben een gemeenschappelijke basis
¯ Qua essentie zijn ze dus hetzelfde!
Universele eigenschappen van taal
- Alle talen bestaan uit kleine elementen
Bv. Klanken, handvormen
® Uit kleine elementen worden grotere eenheden, woorden of gebaren, opgebouwd
® Worden gecombineerd om zinnen te vormen
= Dubbele articulatie
§ Woorden kunnen los gezien een bepaalde betekenis hebben; maar gecombineerd met andere woorden
een complexe boodschap vormen
® Boodschap kan variëren afhankelijk van de volgorde waarin de woorden zijn geplaatst
§ Specifiek kenmerk van menselijke, natuurlijke talen!
- Alle gesproken talen hebben klinkers en medeklinkers
- In alle talen kunnen taalgebruikers een ontkennende bewering uitdrukken, vragen stellen, bevelen doorgeven
- Alle talen hebben een manier om complexe zinnen te maken
® Manier waarop dit gebeurt verschilt van taal tot taal
- Wederkerend voornaamwoord is altijd hetzelfde
Bv. Thomas maakte zich belachelijk
® In elke taal zal ‘zich’ naar Thomas verwijzen
- Alle talen hebben woorden voor ‘zwart’ en ‘wit’ of ‘donker’ en ‘licht’
= Universalia
Kunnen enkel mensen zich in menselijke taal uitdrukken?
- Papegaaien: kunnen nabootsen, maar weten zelf niet wat ze zeggen
- Mensapen hebben geen spraakapparaat ontwikkeld
® Gebarentaal?
§ Combinaties blijven beperkt
® Spontaniteit + creativiteit die er bij mensen wel is ontbreekt
§ Ze geven hun nieuwe inzichten niet door aan soortgenoten/kinderen
® Menselijke taal wordt door kinderen verworven middels interactie met de omgeving en zo
van generatie op generatie overgedragen
- Natuurlijke talen « andere communicatiesystemen
o Communicatiesystemen van dieren bevatten veel minder elementen zoals bewegingen/geluiden dan er woorden
in mensentaal zijn
o Taal van dieren kent geen creativiteit
® Wel kenmerk van mensentaal!
= Mens kan met zelfde regels steeds nieuwe, mogelijk unieke zinnen maken
o Mensentaal is kwestie van samen handelen
® Er is interactie
« Bijen doen hun communicatiedans, ongeacht de respons van andere bijen
o Mensentaal is spontaan
§ Er hoeft geen directe aanleiding/stimulans te zijn!
§ Mensentaal is onafhankelijk van het hier en nu
« Bijen kunnen enkel waarheid verkondigen over iets dat er op dat moment gebeurt
® Want bijen kunnen dus ook niet liegen!
o Mensentaal is arbitrair
® Willekeurig qua vorm en betekenis!
« Bijentaal
3
, ® Hun dansjes hebben logica
! Er zijn uitzonderingen in de menselijke taal
Bv. Onomatopeeën
! Bij vogels is de relatie tussen vorm — betekenis wel arbitrair
Soorten taal
- Kunsttaal
= Talen die door mensen bewust ontworpen of geconstrueerd zijn
o Om problemen van internationale communicatie op te lossen / volkeren dichter bij elkaar te brengen
o Vaak snel gestorven
o Esperanto is het bekendste
® Ontworpen door Poolse oogarts L. Zamenhof in jaren 1880
o Aantal kenmerken gemeenschappelijk aan natuurlijke menselijke talen!
Bv. Dubbele articulatie, willekeurigheid van het taalteken
o Ook nog verschillen met natuurlijke menselijke talen
§ Veranderen niet in de loop van de tijd
« Natuurlijke talen zijn levend!
§ Natuurlijke taal wordt door verworven door het van jongsaf aan in directe interactie met omgeving te
horen
! Soms leren ouders die beide Esperanto praten hun kinderen dit wel aan, maar doorgaans
wordt een kunsttaal niet zo verworven
- Computertaal
= Talen waarin computerprogramma’s zijn geschreven en waarin mensen instructies aan de computer kunnen
geven
- Non-verbale communicatie
= Taal waar geen woorden bij te pas komen
- Dierentaal
o Doorgaans niet willekeurig
o Niet spontaan
o Geen interactie
o Geen creativiteit
- Natuurlijke taal
= Een taal die organisch is ontstaan
o Eigenschappen
§ Talen hebben bepaalde structuur
® De uitingen worden gevormd volgens bepaalde regels
§ Alle talen delen een aantal universele eigenschappen
§ Dubbele articulatie
§ Worden verworven door kinderen middels interactie met de omgeving + van generatie tot generatie
overgedragen
§ Creatief
§ Vorm van samen handelen
® Interactie
§ Taalgebruik hoeft niet gekoppeld te zijn aan actuele ervaringen/omstandigheden
§ Arbitraire relatie tussen vorm van taalteken en betekenis teken
! Onomatopee & poëzie
§ Veel taaluitingen hebben meer betekenissen, maar op basis van context is betekenis duidelijk
® Taal produceert betekenis
® Anders is het nonsens, maar nonsens is ook een manier van communicatie!
® Contact maken is ook betekenis
§ Aantal klanken van een taal is gelimiteerd
® Taal maakt dus met deze beperkte aantal klanken/tekens hun woorden
§ Taal is generatief: letters, woorden kunnen een ongelimiteerd aantal zinnen genereren
® Met een beperkt aantal blokjes kan je een oneindig aantal nieuwe zinnen maken
2 TAAL ALS LEVEND ORGANISME
2.1 TALEN WORDEN GEBOREN EN STERVEN
Lingua franca = de voertaal tussen 2 mensen die andere talen spreken
Bv. Een Chinees en een Koeweiti spreken Engels met elkaar
Wereldwijd gezien vooral Engels, Arabisch, Frans, Chinees
® Wanneer er geen lingua franca is kan er een gemaakt worden
= Pidgin
= Vereenvoudigde mengtalen die ontstaan in situaties waar mensen met elkaar willen communiceren
terwijl ze niet dezelfde taal spreken
® In Noord-Amerika verstonden Nederlanders en indianen elkaar door de pidgin Delaware
§ Geen moedertaalsprekers
§ Eenvoudige structuur
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller silkegeerts. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $10.24. You're not tied to anything after your purchase.
