Essay
Public and private spaces: papers - hiermee 18/20 behaald
- Course
- Institution
2 definitieve papers voor het vak public and private spaces
[Show more]
Seller
Followlotte_valy
Reviews received
Content preview
Het recente tijdelijk gebruik van de WTCtorens in deNoordwijk heeft heel wat architecturaal stof doen oplaaien.
Hoe zou dit tijdelijk gebruik nu best gepositioneerd
kunnen worden? Is het een publieke ruimte, een stedelijke
commons, of blijft het toch eerder privaat?
Paper ingediend door Lotte Valy (bachelor interieurarchitectuur, 2020-2021)
voor het vak Biag 61 ‘Public Private Interims’
Docent:
Dr. Hanne VAN REUSEL
[vervanging prof. dr. Rajesh HEYNICKX]
Gent 2020-2021
Semester twee
,Introductie
De afgelopen jaren is het landschap van de Noordwijk meermaals getransformeerd. De ingreep van
het ideologische Manhattanplan liet een stevige voetafdruk achter op de wijk. Dit plan is een eerste
voorbeeld van hoe het kapitalistisch uitgangspunt de overhand neemt in beslissingen over de private,
publieke ruimte en stedelijke commons. Sociale belangen worden al snel aan de kant geschoven indien
er economisch voordeel aan te pas komt. Ook bij de tijdelijke invullingen van de Noordwijk die hierop
volgden, is dit uitgangspunt merkbaar. Aangezien deze invullingen sterk variëren, zal ik ze aan de
hand van enkele standpunten om de beurt aanhalen en indelen als privaat, publiek, stedelijke
commons, of een combinatie van deze.
Privaat, publiek en stedelijke commons?
Van waar komen de begrippen privaat, publiek en stedelijke commons? En wat houden ze juist
in? Vooraleer ik het tijdelijk gebruik van de WTC-torens hieraan koppel geef ik een korte toelichting
over deze begrippen.
Private ruimte
Het idee van de private ruimte ontstond pas vanaf de 18de eeuw. Hiervoor ging er weinig of
geen aandacht naar privacy. De bourgeoisie startte met het opdelen van ruimtes in het interieur en
zorgde zo voor een verburgerlijking van het interieur. 1 Volgens Bart Verschaffel houdt dit in dat het
huis ontdubbeld werd in een representatieve voorzijde en een verborgen achterzijde. 2 Deze
verburgerlijking zorgde tegelijk voor een verstedelijking. Door het ontstaan van private ruimtes werd
de ruimte errond, het exterieur, versterkt en andersom. Het spanningsveld tussen het interieur en
exterieur, en zo ook tussen privaat en publiek, ontstond. 3
Publieke ruimte
De publieke ruimte kan vanuit verschillende benaderingen besproken worden. Het standpunt
dat ik zal aanhalen is dat van Habermas. Habermas bespreekt de publieke ruimte aan de hand van de
term öffentlichkeit. “Öffentlichkeit slaat op de publieke ruimte als plaats waar mensen kunnen
samenkomen om openlijk te bespreken over hoe de wereld eruit zou kunnen zien.” 4 De 18de eeuw
was hierbij een belangrijk keerpunt. Nieuwe communicatiemiddelen zoals kranten zorgden er immers
voor dat mensen een opinie konden vormen over maatschappelijke problemen, om deze vervolgens
onderling te bespreken. Volgens Habermas heeft de publieke ruimte sinds de 18de eeuw verschillende
transformaties ondergaan. Met het kapitalisme in het achterhoofd hebben staat en economie het
publieke debat in handen genomen. Media die oorspronkelijk dienden als tool om mensen aan te zetten
tot het vormen van hun mening, worden nu gebruikt in functie van private en commerciële
voordelen. 5Dit standpunt kan gerelateerd worden aan de manier waarop ons online koopgedrag
constant gestuurd wordt aan de hand van cookies. 6 Daarnaast biedt de sociale media geen publieke
ruimte meer om 100% openlijk op te discussiëren. Zo worden instagramposts of dergelijke die de
coronamaatregelen of vaccinstrategie in vraag stellen zonder meer verwijderd. 7 We kunnen
concluderen dat de publieke ruimte zowel online als fysiek, en zo ook de private ruimte, worden
1 Sennett, “Interiors and Interiority.”
2 Verschaffel, Bart, “Bad Dream Houses,” 2-3.
3 Sennett, “Interiors and Interiority.”
4 Habermas, The Structural Transformation of The Public Sphere, 141.
5 Avermaete, Havik and Teerds. Architecture, 027.
6 The Social Dilemma, Orlowski.
7 Verheyden, “Facebook.”
, beïnvloed door het kapitalisme, altijd en overal. Verder in deze tekst zal duidelijk worden hoe winst
als doel verschillende andere belangen gemakkelijk aan de kant kan schuiven.
Stedelijke commons
Een derde begrip dat ik zal introduceren is de ‘stedelijke commons’. Dit begrip slaat snel
verwoord op “het collectief toe-eigenen en regelen van gedeelde belangen.” 8 Allereerst ga ik dieper
in op de ‘commons’, dat zich tussen privaat en publiek bevindt. Volgens Elinor Ostrom bevat een
commons telkens drie elementen: een gemeenschap, een gemeenschappelijke bron en bepaalde regels
om de commons te regelen. 9 Bij het neoliberalistisch kapitalisme lag de nadruk op privatisering,
waardoor collectieve goederen en gemeenschappen verdwenen. Door het verdwijnen van deze
‘commons’ werd men bewust van het belang ervan. Protestanten gingen in tegen de privatisering van
bedrijven en zette in op het belang van de ‘commons’. Een voorbeeld hiervan is “de aardappeloorlog
van Wetteren”, zoals dit protest in de media genoemd werd. 10 Hierbij gingen activisten, boeren,
burgers,… in tegen de privatisering van zaaigoed door het bedrijf Monsanto, zaaigoed dat ervoor
beschouwd werd als gemeenschapsgoed. 11 Ook hierbij is het duidelijk dat het kapitalistisch
uitgangspunt verantwoordelijk is voor deze privatisering, dit ten laste van de gemeenschap.
Om terug te keren naar het begrip ‘stedelijke commons’ ga ik verder op het woord ‘stedelijk’.
Stedelijkheid wordt gezien als de ruimtelijke organisatie van de moderne samenleving vol diversiteit
en verandering. 12 Om deze organisatie draaiende te houden hebben we nood aan instellingen zoals
netwerken van kleine ondernemers of producenten. Dit is waar de begrippen ‘commons’ en
‘stedelijkheid’ samenkomen. We hebben nood aan ‘stedelijke commons’ om gemeenschappelijke
belangen en identiteiten te behouden, rekening houdend met verschillende actoren en hun noden. 13
Het Manhattanplan: “De toekomst is hier”?
Om het tijdelijk gebruik van de WTC torens aan te kaarten keren we terug naar de ingreep die
hieraan voorafging, het Manhattanplan. Met als ideologie “de toekomst is hier” 14 werd de Noordwijk
van Brussel vervangen door het Brussels World Trade Center. Deze transformatie werd ‘het
Manhattanplan’ genoemd. Brussel zou het belangrijkste ‘wereldhandelscentrum’ worden. 15 Dat het
ideologische plan niet is uitgedraaid zoals zou moeten is geen geheim. De transformatie wordt
bestempeld als “de misdaad op de Noordwijk” 16,”vernieuwing-met-de-bulldozer” 17,“de tragedie van
de Noordwijk” 18,… Maar hoe is deze mooie belofte uitgedraaid tot het tegenovergestelde? En kon dit
vooraf niet voorspeld worden? Volgens buurtbewoner Albert Martens “ging het uiteindelijk alleen om
geld” 19. Ik zal bespreken hoe het modernistisch uitgangspunt en kapitalisme zowel de publieke en
private ruimte als de stedelijke commons van de Noordwijk volledig heeft aangetast.
Allereerst bespreek ik de shift die de publieke ruimte heeft ondergaan tijdens de moderniteit.
Brussel zou volgens het Manhattanplan hét laboratorium worden waarin de inzichten van
8 Kip, Bieniok, Dellenbaugh, Müller, Schwegmann, “Seizing the (Every)Day,” 10.
9 Kip, Bieniok, Dellenbaugh, Müller, Schwegmann, “Seizing the (Every)Day,” 14.
10 De Cauter, “De Aardappeloorlog;” 11.
11 De Cauter, “De Aardappeloorlog,” 11.
12 Kip, Bieniok, Dellenbaugh, Müller, Schwegmann, “Seizing the (Every)Day,” 17.
13 Kip, Bieniok, Dellenbaugh, Müller, Schwegmann, “Seizing the (Every)Day,” 19.
14 Boie, “Tragedie Van De Noordwijk,” 2.
15 Verbeken, “Beelden Van Aleppo.”
16 Boie, “Tragedie Van De Noordwijk,” 2.
17 Martens, Lievens, Brasseur, De Grote Stad, 22.
18 Boie, “Tragedie Van De Noordwijk,” 1.
19 Verbeken, “Beelden Van Aleppo.”
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller lotte_valy. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.44. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
52510 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now