Dit is een samenvatting van het vak taalkunde op basis van de leerdoelen. De informatie in de samenvatting komt uit het boek 'Taalkunde voor de tweede fase van het VWO'.
Ik heb met deze samenvatting een 6,4 gehaald.
Leerdoelen:
1. beschrijft de student enkele verschillen tussen mensentaal en communicatie bij
dieren.
2. legt de student uit welke taalverschillen er kunnen zijn binnen een taalgemeenschap
en waardoor taalverschillen binnen een taalgemeenschap veroorzaakt kunnen
worden.
3. beschrijft de student de belangrijkste kenmerken van de taalverwervingstheorie van
het behaviorisme, de generatieve taalkunde en de cognitieve taalkunde.
4. legt de student uit wat taalverandering is en hoe talen met elkaar in verband kunnen
staan.
5. legt de student uit wat het onderscheid is tussen fonologie, fonetiek, semantiek,
morfologie, syntaxis en pragmatiek.
6. legt de student uit wat het onderscheid is tussen taalvorm, taalinhoud en taalgebruik.
7. legt de student het model van Ellis & Young en het Taalgebruikssysteem uit en past
het toe in casuïstiek
, Leerdoel 1: beschrijft de student enkele verschillen tussen mensentaal en
communicatie bij dieren.
Mensentaal en communicatie bij dieren
Een groot deel van de communicatie tussen dieren gaat over voedsel, maar ze kunnen
elkaar ook waarschuwen voor gevaar. Ook hebben dieren allerlei signalen om de aandacht
van soortgenoten te trekken. Bij dieren is er sprake van zichtbaar en hoorbaar
signaalgedrag.
Er is sprake van communicatie als dier X een bepaald gedrag vertoond dat gericht is op dier
Y, waarbij de reactie van Y op dat gedrag een voordeel oplevert voor X. het gedrag van X
noemen we dan een signaal.
De verschillen
Taal is het communicatiesysteem van mensen. We gebruiken taal onder andere om al die
dingen te doen die dieren ook doen, wel kunnen we met taal veel meer. Hieronder staan een
aantal algemene aspecten van communicatie en taal. Sommige aspecten zijn wel meer
bijzonder voor taal dan andere, maar er is niet één aspect dat ook niet in een andere vorm bij
een dierentaal te vinden is.
Productiviteit
Productiviteit bij taal betekent het maken van nieuwe, betekenisvolle signalen door
eenheden te combineren tot grotere gehelen. De combinatiemogelijkheden maken taal tot
een productief systeem, waarmee in principe oneindig veel boodschappen gecommuniceerd
kunnen worden.
Veel dierlijke communicatiesystemen hebben deze eigenschap niet, maar er zijn er toch wel
een paar. Bijvoorbeeld de bijendans. Een bij die de plaats van een voedselbron wil
doorgeven doet dat door middel van een beweging. Deze boodschap is opgebouwd uit een
aantal elementen (kwispelen en snelheid) waarmee ze verschillende dingen duidelijk maken
(richting en afstand). Hier kan mee gevarieerd worden en is dus een vorm van productiviteit.
Culturele transmissie
Culturele transmissie bij taal is de overdracht van informatie aan de volgende generatie.
Verschillende talen worden niet genetisch van generatie op generatie overgedragen, maar
cultureel, door middel van leren.
Bij veel diersoorten lijkt er van culturele transmissie geen sprake te zijn (een hond hoeft bijv.
niet te leren blaffen). Toch is culturele overdracht niet uniek voor menselijke taal. Je ziet dat
net zoals bij menselijke taal er dialecten ontstaan, verschillende varianten, gebonden aan
een bepaald gebied.
Verplaatsing
Verplaatsing bij taal is het communiceren over dingen die niet van het hier en nu zijn, denk
aan praten over het verleden, de toekomst of iets dat aan de andere kant van de wereld
gebeurd. De gebeurtenis waarover gesproken wordt, wordt als het ware verplaatst door de
tijd en de ruimte.
De taal van bijen heeft dit echter altijd: Alle communicatie is gericht op het aanduiden van de
plaats van voedsel. Bijen communiceren nooit over ‘hier’, alleen maar ‘daar’.
Andere dieren kunnen juist alleen maar over het ‘hier’ praten.
De menselijke taal heeft een heel bijzonder mechanisme dat in andere
communicatiesystemen niet lijkt voor te komen, ontkenning (praten over wat niet het geval
is).
Zo blijkt uit het voorbeeld van de bijen dat verplaatsing dus wel voorkomt in andere
communicatiesystemen dan taal, maar menselijke taal is daar tot op heden het meest flexibel
in.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller FloortjeRomee. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.25. You're not tied to anything after your purchase.
