Week 1; Staatsrecht
Hoofdstuk 1 - De Nederlandse staat en zijn bewoners
Definitie staatsrecht = de regels die betrekking hebben op de (1) organisatie van de met
gezag beklede organen en de (2) grenzen van hun gezag, vormen de rechtsregels die wij
staatsrecht noemen.
De bronnen van het staatsrecht:
1. Het Statuut voor het Koninkrijk der Nederlanden
- Koninkrijk bestaat uit: Nederland, Aruba, Curacao en Sint-Maarten (Art. 1 Statuut
voor het Koinkrijk der Nederlanden)
2. De Grondwet (GW)
- 8 hoofdstukken
1. Grondrechten
2. Regering
3. Staten-Generaal
4. Raad van State, Algemene rekenkamer, Nationale ombudsman en
vaste colleges van advies
5. Wetgeving en bestuur
6. Rechtspraak
7. Provincies, gemeenten, waterschappen en andere openbare lichamen
8. Herziening van de grondwet
3. (Organieke) Wetten
- Gemaakt in opdracht van de grondwet
4. Gewoonterecht = ongeschreven rechten
5. Verdragen en Europese maatregelen
6. Jurisprudentie = alle rechterlijke uitspraken
Het staatsrecht focust dus op organen die gezag hebben binnen een staat.
Kenmerken van de staat
1. Gemeenschap; wordt gevormd door mensen die daartoe behoren vanwege
hun afstamming of die op eigen verzoek de nationaliteit hebben verkregen
Gevoelens onderlinge verbondenheid en gezamenlijke identiteit = volk
of natie
De verbondenheid met de gemeenschap uit zich in nationale symbolen
zoals een vlag of volkslied
2. Grondgebied (territorium); het stuk land tot aan de grens
Omvang is niet van belang
3. Gezag; het hoogste gezag wordt uitgeoefend over iedereen die zich binnen
de staat bevindt. Het is gericht op het scheppen en handhaven van orde en
recht.
De Nederlandse staat (en alle andere staten) is soeverein: de staat
heeft de hoogste macht.
Iedere staat heeft het recht om het gezag binnen zijn staat uit te
oefenen
Andere staten mogen zich niet bemoeien met binnenlandse
aangelegenheden en moeten zich onthouden van agressie tegen een
andere soevereine staat.
, 4. Erkenning door andere staten; is niet noodzakelijk
Koninkrijk der Nederlanden
- Bestaat uit Nederland, Aruba, Curacao en Sint-Maarten
- Bonaire, Sint-Eustatius en Saba = BES-eilanden = Openbare lichamen, soort
gemeenten
- Hoe iemand de nederlandse nationaliteit van de staat verkrijgt of verliest staat voor
Nederland, de Nederlandse Antillen en Aruba geregeld in de Rijkswet op het
Nederlanderschap (RWN)
Nederlanderschap
- Alle burgers die tot het Koninkrijk Der Nederlanden behoren, hebben de Nederlandse
nationaliteit (het Nederlanderschap)
- Een hoop rechten, zoals
Het recht om overal in het Koninkrijk te verblijven, in- en uit te reizen en
mogen niet worden uitgezet (wegens onrechtmatig verblijf) en Nederlanders
hebben bewegingsvrijheid
Diplomatieke bescherming
- Alleen uitlevering (voor strafzaken) van Nederlanders vanuit NL naar een anders
staat indien:
Ze hun straf in NL mogen uitzitten
Er een uitleveringsverdrag is gesloten tussen de staten (artikel 4
Uitleveringswet)
- Sommige openbare functies alleen voor Nederlanders (bijv. Burgemeester worden –
art. 63 Gemeentewet)
- Nederlanders hebben recht op uitkeringen (art. 20 lid 3 GW)
Hoe wordt je Nederlander?
Dit is geregeld in de Rijkswet op het Nederlanderschap (RWN)
1. Van rechtswege (automatisch) het Nederlanderschap (Artt. 3t/m5 RWN)
a. Bij geboorte indien vader en/of moeder Nederlands, waar dan ook ter wereld
geboren
b. Derde generatie (in Nederland) = in Nederland geboren kind van niet-
Nederlandse ouders die in Nederland zijn geboren
c. Minderjarigen die geadopteerd worden door een Nederlander
2. Optieverklaring: Niet-Nederlandse jongeren tussen 18 en 25 jaar die sinds hun
geboorte in Nederland hebben gewoond (tweede generatie), kunnen Nederlander
worden door een optieverklaring af te leggen op het gemeentehuis van hun
woonplaats (Art.6 RWN).
3. Door verlening van het Nederlanderschap (naturalisatie): vreemdelingen die 5 jaar
legaal in Nederland hebben gewoond, of hier al 3 jaar getrouwd zijn met een
Nederlandse partner, en ouder zijn dan 18 jaar, kunnen bij de minister van Justitie
een neurtralisatieverzoek indienen een daarmee het Nederlanderschap verkrijgen.
Voorwaarden: geen gevaar vormen voor de openbare orde en
veiligheid, je moet ingeburgerd zijn in de Nederlandse samenleving en de
Nederlandse taal beheersen. Hiervoor moet je een naturalisatietoets
afleggen.
,Rechtsgevolgen van het Nederlanderschap
1. Nederlanders hebben vrije toegang tot Nederland en mogen hier vrij verblijven.
Historisch zo gegroeid, staat niet in de wet vastgesteld.
2. Het Nederlandse Wetboek van Strafrecht is ook van toepassing op Nederlanders die
buiten het territorium van het Koninkrijk bepaalde misdrijven hebben gepleegd =
exterritoriale werking.
3. De Nederlander die in het buitenland gevangengenomen wordt, krijgt diplomatieke
bescherming = bescherming die je krijgt van de eigen staat in het buitenland. De
vertegenwoordigers van Nederland kunnen ook proberen te bewerkstelligen dat
Nederlanders hun straf in Nederland mogen uitzitten i.p.v. in het buitenland.
4. Nederlanders worden niet aan andere staten uitgeleverd = niet overgedragen om
berecht te worden. Het is niet zeker dat zij na hun veroordeling hun straf in Nederland
mogen uitzitten. (Art. 4 Uitleveringswet)
5. Nederlanders vallen op grond van het personeel statuut in de Wet algemene bepaling
(Wet AB) ook in het buitenland onder het Nederlandse erfrecht en personen- en
familierecht (Art. 6 Wet AB).
6. Nederlanders hebben het recht om de leden van de Tweede Kamer, de
volksvertegenwoordiging, te kiezen (actief kiesrecht). Ook kunnen Nederlanders zelf
gekozen worden als Kamerlid (passief kiesrecht) (Art. 4 Gw).
7. Sommige openbare functies kunnen alleen door Nederlanders worden vervuld.
Bijvoorbeeld de functie van burgemeester en die van rechter. Maar ook de
vertrouwensfunctie als ambtenaar.
8. Nederlanders kunnen afspraak maken op voorzieningen of uitkeringen, zoals
bijstand, kinderbijslag en huurtoeslag.
Identificatieplicht
Art. 1 van de Wet op de identificatieplicht (WID) geeft aan met welke documenten iemand
zijn identiteit, dus ook nationaliteit, kan aantonen = paspoort, rijbewijs en
vreemdelingendocumenten, zoals visum of verblijfsvergunning. Je hebt een verplichting om
de eigen identiteit bekend te maken.
Dit geldt in Nederland omdat burgers uit de EU-landen zich vrij door Europa mogen
bewegen. D.m.v. het Verdrag van Schengen zijn de paspoortcontroles aan de
binnengrenzen van Europa afgeschaft. Als gevolg hiervan is de noodzaak om in Nederland
iemands identiteit te kunnen controleren toegenomen.
Vreemdelingen
= ieder die de Nederlandse nationaliteit niet bezit. Hij heeft eerste zeven rechten die
hiervoor zijn genoemd niet en de laatste alleen als hij rechtmatig in Nederland verblijft.
Vreemdelingen met rechtmatig verblijf in Nederland; verzoeken tot legaal verblijf in
Nederland
- Visum (korter dan 3 maanden)
- Verblijfsvergunning regulier; bijv. voor werken, studeren of gezinsvorming (max. 5
jaar) Hier moet altijd eerst een machtiging tot voorlopig verblijf worden aangevraagd
in het land van herkomst. Als die wordt afgegeven, dan pas kan je Nederland in
reizen en een reguliere verblijfsvergunning aanvragen.
- Verblijfsvergunning asiel; vergunning wegens bescherming. Hoeft in land van
herkomst niet eerst een visum aan te vragen
Bovenstaand geldt niet voor EU burgers: die mogen vrij reizen, werken en wonen binnen de
EU.
, Koppelingsbeginsel (Art. 10 Vw)
Voor vreemdelingen geldt het zogeheten koppelingsbeginsel. Een vreemdeling die niet
rechtmatig in Nederland verblijft, behalve in uitzonderingsgevallen, kan geen aanspraak
maken op de toekenning van verstrekkingen, voorzieningen en uitkeringen. De rechten van
een vreemdeling zijn dus gekoppeld aan een rechtmatig verblijf. Voor de toegang tot
Nederland en voor een korter of langer verblijf gelden voor hen speciale regels.
Dus: uitgangspunt dat het recht op een verstrekking of voorziening van de overheid is
gekoppeld aan het rechtmatig verblijf.
Rechtmatig verblijf = verblijf met toestemming van de overheid
Werkcollege aantekeningen
Indeling van het recht:
Publiekrecht
- Gaat over de staat en de burger
- Strafrecht
- Staatsrecht
- Bestuursrecht
Privaatrecht
- Gaat over de relatie over burgers onderling
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller donnabakker116. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.01. You're not tied to anything after your purchase.
