Summary
Samenvatting Portaal hoofdstuk 5
- Course
- Institution
- Book
Samenvatting studieboek Portaal van Harry Paus (Hoofstuk 5) - ISBN: 9789046901953, Druk: Derde druk, Uitgavejaar: 2012
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
More summaries for
-
Samenvatting Portaal Nederlands H1t/m6 en leerlijnen (leerstof leerjaar 1 pabo)
Seller
Followjantinavanderzee
Reviews received
Content preview
PortaalHoofdstuk 5 Geletterdheid: lezen
5.1 Achtergrondkennis
Lezen, schrijven, luisteren en spreken zijn taalvaardigheden.
Functies van die taalvaardigheden:
Expressieve functie: Middelen die je in staat stellen om jezelf te uiten.
Communicatieve functie: Met andere mensen communiceren.
Conceptualiserende functie: Om grip te krijgen op de wereld om je heen.
Als je lezen en schrijven vergelijkt met luisteren en spreken, zijn er twee opvallende verschillen. Bij
lezen en schrijven is:
- De gesprekspartner afwezig
- Het taalgebruik formeler en compacter
Definitie over lezen: Het achterhalen van de betekenis van geschreven taal en het koppelen van die
betekenis aan de eerder verweven kennis. De lezer zet kennis in om de tekst te begrijpen.
We kunnen onderscheid maken tussen twee soorten kennis:
- Kennis van de taal
- Kennis van de wereld
Kennis van de taal
Kinderen maken de regels van het mondelinge taalsysteem in hun taalontwikkeling eigen. Diezelfde
regels komen terug bij het lezen.
Orthografische kennis en fonologische kennis: Letterkennis (Hoe worden de letters verklankt?)
Morfologische kennis: Woordkennis (Wat voor opbouw heeft een woord?)
Semantische kennis: Betekenis van woorden
Syntactische kennis: Kennis van de zinnen(syntactische kennis) of grammaticale kennis.
Tekstuele kennis en pragmatische kennis: Kennis van de tekst (Tekstsoort, functies)
Kennis van de wereld
Dat kennis van de taal niet altijd voldoende is om tot begrip te komen van de tekst die je
leest, wordt duidelijk op het moment dat je een tekst gaat lezen die betrekking heeft op een
specialistisch onderwerp.
Het soort kennis dat je nodig hebt om zinnen te kunnen interpreteren en daarmee de
verontwaardiging van het publiek te kunnen begrijpen noemen we de kennis van de wereld.
Je kunt een tekst begrijpen als je de informatie uit die tekst kunt koppelen aan de verwante
kennis die je al hebt.
Je kunt kennis van de wereld uitbreiden door veel te lezen en door in situaties te komen
waar je iets met dat gelezene kan of moet doen.
Modellen van het leesproces: Om inzichtelijk te maken wat er bij het lezen gebeurt, zijn door diverse
onderzoekers modellen opgesteld.
Het bottum-upmodel: Dit model gaat uit van het idee dat lezen verloopt van lager-ordeprocessen
(letter- en woordherkenning) naar hogere-orde processen (begrip). De visuele informatie (letters,
woorden) wordt herkend door gebruik te maken van onderscheidende kenmerken van die letters
(visuele discriminatie). Deze informatie wordt vervolgens gekoppeld aan een klank (teken-
klankkoppeling). Pas daarna kan er betekenis aan toegekend worden.
,Het topdownmodel: Dit model gaat uit van het idee dat lezen verloopt van hogere-ordeprocessen
naar lagere-ordeprocessen. Op basis van visuele informatie, activeert de lezer zijn eerder opgedane
kennis en vormt tijden het lezen verwachtingen (hypotheses) over het verdere verloop van de zin of
de tekst.
Het interactieve model: De waarheid ligt hier in het midden. Het model geeft dat ook vooralsnog de
meest realistische weergave van het leerproces. De hogere orde processen en de lagere orde
processen beïnvloeden elkaar. Een goed verlopend woordherkenningsproces zorgt ervoor dat begrip
gemakkelijker tot stand komt, terwijl door hogere orde processen die herkenning sneller tot stand
komt.
Het begrijpen wat je leest begint met het opnemen van visuele informatie. Onze ogen sturen deze
informatie naar het kortetermijngeheugen, waar de informatie wordt gedecodeerd.
Beginnende lezers hebben veel aandacht nodig voor het lezen, waardoor er weinig ruimte is voor
begrip. Kinderen moeten ook leren om woorden steeds sneller te herkennen, waardoor ze zich
kunnen concentreren op de inhoud.
Strategisch leesproces: De kennis van de taal en de kennis van de wereld wordt ingezet om tot begrip
te komen.
- Leesdoel
- Aanwijzingen rondom de tekst
- Eerder verworven kennis over onderwerp oproepen
- Leesmanier kiezen
- Gebruik maken van talige kennis
- Tijdens het lezen de tekst controleren of je het nog snapt.
- Bepalen of het leesdoel is bereikt.
Om volwaardig deel te kunnen nemen aan de maatschappij, is het van belang om alle verschillende
teksten te kunnen begrijpen. Maar toch zijn er een aantal mensen in Nederland analfabeet of
laaggeletterd.
Alle kinderen komen op school met een andere mate van taalvaardigheid, door verschil in kwaliteit
en kwantiteit van het aanbod thuis.
Het begrijpen van teksten is belangrijk voor:
- Te kunnen leren
- Deel te kunnen nemen aan de maatschappij
- Genieten van lezen.
Dat kinderen eind basisschool en middelbare school een achterstand hebben in lezen, komt vaak
vooral door een te kleine woordenschat.
Vooral begrijpend lezen en aandacht voor overdracht van aanpakken blijft belangrijk.
5.2 Ontwikkelingslijnen van lezen
Ontluikende geletterdheid
Cultureel proces De totstandkoming van geletterdheid wordt bepaald in welke culturele groep je
leeft.
Situationeel proces Als je in een rijke leeromgeving leeft, dan is de geletterdheid groter dan in een
taalarme leeromgeving.
, Betrokkenheid Om geletterd te worden is het nodig dat kinderen ervaringen opdoen met het
plezier dat geschreven taal kan verschaffen. Zoals voorlezen, email maken, samen een kaartje
schrijven. De ouders moeten nauw betrokken worden.
Voorlezen Je leert heel veel door voorgelezen te worden, het is niet alleen erg plezierig.
- Bij prentenboeken, vertellen de illustraties en de tekst samen een verhaal
- Door te praten met kinderen over het verhaal
- Ook al kunnen jonge kinderen niet lezen, ze zijn wel bezig om een lezer te worden. Ze lezen
hun lievelingsboek voor aan hun knuffel.
- Door voorlezen breiden kinderen hun kennis van de wereld uit
- Door voorlezen leren kinderen ook meer formele aspecten van het lezen: ze ontdekken de
leesrichting.
Niet alleen door voorlezen werken ze door aan hun geletterdheid. Ook door boodschappen doen met
hun moeder aan de hand van een boodschappenlijstje, ook koekjes bakken met recept, in de tv-gids
kijken wanneer hun favoriete kinderprogramma komt en een reisplanner op de computer
raadplegen.
Beginnende geletterdheid in groep 1,2 en 3
Boekoriëntatie en verhaal begrip:
- Kinderen ontdekken dat het verhaal en de illustraties samenhangen.
- Door met kinderen te praten over het verhaal gaan ze steeds beter de boekentaal begrijpen
en doorzien ze de opbouw van een verhaal.
- Door interactief voorlezen Door vragen te stellen, leert het kind het beter te begrijpen.
Relatie tussen gesproken en geschreven taal en functies van geschreven taal:
Kinderen ontdekken dat je door lezen en schrijven boodschappen door kunt geven.
Taalbewustzijn en alfabetisch principe:
Kinderen leren langzaam , maar zeker het verschil tussen de vorm van een woord en de betekenis
ervan. Welk woord is groter, een reus of een kabouter?
Objectivatie: De taal zelf is het object van denken. (een lieveheersbeestje is een lang woord, maar
een klein beestje)
Via taalspelactiviteiten kan de talige kennis van kinderen steeds verder worden uitgebreid. Zoals
rijmen, woorden klappen, verzamelen van woorden voor de lettermuur, maken van een alfabetboek.
Functioneel ‘schrijven en lezen’:
Kinderen gaan teksten lezen of gebruiken als ze dat leuk vinden.
Bijv. telefoonboek of een kookboek in spelsituaties.
Technisch lezen en schrijven:
Bij het technisch leren lezen wordt onderscheid gemaakt tussen:
- De klankzuivere fase
- De niet klankzuivere fase
Klankzuivere fase: De relatie leggen tussen een letter en een klank. En dan komt de elementaire
leeshandeling aan bod.
- Het lezen van links naar rechts (leesrichting)
- Visuele discriminatie (letters van elkaar onderscheiden)
- De teken-klankkoppeling (letters leren verklanken)
- Auditieve synthese (letters in de juiste volgorde plakken tot een woord)
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller jantinavanderzee. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.18. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
51662 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 15 years now