Samenvatting Veterinaire Epidemiologie
en Economie
1
Samenvatting Veterinaire Epidemiologie en Economie
,Inhoud
1. Gezondheid en Ziekte 3
2. Ziektepreventie 6
Preventie methoden 6
3. Epidemiologie, causaliteit en ziektematen 8
3.1. De scope van epidemiologie 8
3.2. Causaal 10
3.3. Ziektematen 12
4. Observationeel-analytisch onderzoek 14
4.1. De drie vormen van observationeel-analytisch onderzoek: 14
4.2. Berekeningen bij observationeel-analytische onderzoeken 15
5. Diagnostiek, SE/SP en voorspellende waarden 18
5.1. Sensitiviteit en specificiteit 18
5.2. Relatie SE, SP en prevalentie (P) 19
5.3. Voorspellende waarden (PV+) 19
5.4. Voorspellende waarde (PV-) 20
5.5. Kappa (indien geen gouden standaard) 20
6. Bias en steekproeven 21
6.1. Sampling methodes 21
6.2. Steekproefgrootteberekening bij schatten van proportie (bv. P) 22
6.3. Steekproefgrootteberekening bij schatten van proportie met SE en SP < 100% 22
6.4. Steekproefgrootteberekening voor detectie van ziekte 23
7. Confounding 24
8. Economie 25
8.1. Economische begrippen 25
8.2. Effecten van ziektes 25
8.3. Economisch effect dierziektes 26
8.3. Partial budgetting 27
8.4. Kosten-baten analyse 28
8.5. Beslisboom 29
2
Samenvatting Veterinaire Epidemiologie en Economie
, 1. Gezondheid en Ziekte
Definitie gezondheid: fysisch, psychisch en sociaal welbevinden (World Health Organization).
Gezondheid is meer dan alleen de afwezigheid van een ziekte.
Gezondheid is een relatief begrip en dus is de status van een dier niet altijd (ook niet door
deskundigen) gemakkelijk vast te leggen. Daarnaast kan met niet in alle gevallen zien of een
dier ziek of gezond is, bijvoorbeeld bij subklinische ziekte waarbij een ziekte niet met het
blote oog waar te nemen is (geen klinische verschijnselen).
Homeostase: het adaptatie vermogen van een dier. Een tijdelijke of blijvende anatomische,
fysiologische of gedragsverandering van het organisme om gezondheidsbedreigende invloeden te
verkleinen.
- Specifiek: bijv. omgevingstemperatuur is hoog: transpiratie en vasodilatie
- Aspecifiek: stress
Stress: een aspecifieke reactie op een willekeurige prikkel/belasting wat het dier in staat stelt om te
kunnen leven met suboptimale omstandigheden. (LET OP: tenzij de prikkel lang aanhoud →
negatieve gevolgen).
General Adaptation Syndrome (GAS): activering van de hypothalamus, hypofyse en bijnier
schakeling (endocrinologie). Drie fases:
- Alarm: Eerste lichte daling tot onder normaal, dan verhoging tot boven normaal
- Weerstand: adaptatie
- Uitputting: lange-termijn blootstelling aan de zelfde stressor, met uiteindelijk de dood
Figuur 1: drie fases GAS
In- en uitwendige invloeden op gezondheid:
Dier Milieu
Genetische constitutie Productiestadium Abiotisch milieu Biotisch milieu
Milieu eisen Leeftijd Voeding Pathogenen
Adaptatievermogen Geslacht Huisvesting Niet-pathogenen
(re)productiestadium Klimaat Sociaal milieu
3
Samenvatting Veterinaire Epidemiologie en Economie
, Gezondheidskenmerken:
- Lichaamstemperatuur
- Spijsvertering
- Ademhaling
- Gedrag
- Gang en stand
- Conditie
- Huid, haar en veren
- Circulatieapparaat
- Slijmvliezen
- Productie
- Reuk
Ieder symptoom is meestal niet specifiek voor één ziekte. Op grond van symptomen word
een (waarschijnlijkheids-)diagnose gesteld.
Een (waarschijnlijkheids-)diagnose kan bevestigd worden door onderzoek te doen naar
secreta/excretie, sectie en serologisch onderzoek (= bloedonderzoek).
Bloedonderzoek kan op drie verschillende manieren:
- (producten van) pathogeen (ook wel antigeen)
- Antistoffen (ook wel antilichamen)
- Samenstelling van het bloed
LET OP: bloedonderzoek is snel en goedkoop, maar heeft nadelen (vals positieve en negatieve
uitslagen)
Vals-positieve uitslag: wanneer een dier getest is en ziek wordt verklaard door de test, maar in
werkelijkheid niet ziek is.
Vals-negatieve uitslag: wanneer een dier getest is en niet ziek wordt verklaard door de test, maar in
werkelijkheid wel ziek is.
Belang van ziekte: behalve dat ziekte van economisch belang is, zijn ook aspecten van
volksgezondheid (zoönoses: Salmonella, Capylobacter, Q-koorts, MRSA, ESBL), welzijn en kwaliteit
van het product van belang.
4
Samenvatting Veterinaire Epidemiologie en Economie
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller midde046. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.73. You're not tied to anything after your purchase.