Complete samenvatting van alle uitgewerkte colleges + literatuur van module 13: psychologie (deel 2). Ik verkoop ook deel 1 van module 13: immunologie.
Zwangerschap is onvoorspelbaar en oncontroleerbaar, dit is anders dan de huidige
maatschappij. 20% van de vrouwen ervaart ernstige psychische klachten gedurende de
zwangerschap (stemmingsstoornis. angststoornis, gecombineerde stoornissen). Steeds
meer aandacht hiervoor, maar een fractie zoekt psychische hulp.
Biopsychosociaal model: Verklaren waarom de 1 wel en de ander niet?
-Biologische factoren (lichaam): erfelijkheid en aanleg in de familie. Hier vallen ook ziekten
en hormonen onder. Daarnaast medicijnen alcohol en drugs.
-Psychologische factoren (geest): persoonlijkheid, karaktertrekken en eigenschappen.
-Sociale omgeving (omgeving): gezin, vrienden, wonen en werk.
Deze factoren kunnen de kwetsbaarheid verhogen of verlagen. Een ingrijpende
levensgebeurtenis (zwangerschap, overlijden) veroorzaakt langdurige stress. Dit veroorzaakt
lichamelijke ziekten en/of psychische ziekten.
Definitie psychische stoornis: syndroom die gekenmerkt wordt door klinische symptomen op
het gebied van de cognitieve functies, de emotieregulatie of het gedrag van een persoon,
dat een uiting is van een disfunctie in de psychologische, biologische of
ontwikkelingsprocessen die ten grondslag liggen aan het psychisch functioneren.
Psychische stoornissen gaan gewoonlijk gepaard met een lijdensdruk en/of beperkingen in
het functioneren op sociaal of beroepsmatig gebied of bij andere belangrijke bezigheden.
Niet: een reactie op een veel voorkomende stressor of een verlies, die te verwachten is en
cultureel wordt geaccepteerd. Of sociaal deviant (afwijkend) gedrag en conflicten die zich
afspelen tussen een individu.
Veel angsten tijdens de zwangerschap/bevalling zijn normaal, en niet passend bij een
psychische stoornis. Negatieve emoties zijn niet altijd verkeerd, mogen er zijn.
1
,Psychische stoornissen: (DSM-5)
Angststoornissen:
-Gegeneraliseerde angststoornis (GAS): Piekerstoornis
Excessieve angst en bezorgdheid gedurende 6 maanden en heeft betrekking op een aantal
gebeurtenissen of activiteiten. Objectief is er geen reden voor, maar ze blijven continu
gespannen en moeilijk om het onder controle te houden. Piekeren kan zijn om de toekomst
veilig te stellen of het verleden te veranderen.
Drie of meer van de volgende symptomen: significante lijdensdruk, slecht slapen,
spierspanning, gespannen, rusteloos, vermoeid, moeite met concentreren en prikkelbaar.
Komen met heel veel vragen naar de verloskundige, willen veel controle en zijn
perfectionistisch. Hebben soms ook lichamelijke klachten. Oorzaak is waarschijnlijk het
GABA-systeem wat niet optimaal werkt, waardoor je hersenactiviteit niet wordt geremd.
9,5% tijdens de zwangerschap (klachten bestaan dan <1 maand), hebben vaak eerder al
episoden gehad van GAS. Behandeling: cognitieve gedragstherapie, EMDR op zelfbeeld en
mindfulness.
-Obsessieve-compulsieve stoornis: (OCS)
Dwanggedachten/dwanghandelingen (obsessies en compulsies) die meerdere keren
terugkomen en zich opdringen aan de patiënt. Niet voldoen aan handelingen roept angst of
onrust op. Gedachten / handelingen worden herkent door de persoon als niet normaal
(anders bij psychose) en nemen veel tijd in beslag. Het wordt steeds erger. Kunnen angsten
zijn om het kind iets aan te doen of angst om het kind te besmetten of alles moeten
controleren. Gaat van gedachte, naar dwanggedachte naar kenmerken van OCD. Kan op
kinderleeftijd al ontstaan (vaker bij jongens) ook een piek bij 20-30 jaar bij vrouwen. Verloop
tijdens zwangerschap is vaak hetzelfde. Belangrijke thema’s tijdens de zwangerschap zijn:
angst om de baby kwaad te doen of te beschadigen. De aanwezigheid van
dwangsymptomen heeft een negatieve invloed op de moeder-kindrelatie. De moeder kan
weigeren om voor haar kind te zorgen. Behandeling: cognitieve gedragstherapie, exposure
en uitleggen van de gedachten. Soms medicatie, vaak teratogeen, waardoor vrouwen het
liever niet willen gebruiken.
-Posttraumatische stress stoornis (PTSS):
Kan ontstaan na het meemaken van een schokkende, traumatische ervaring. Blootstelling
aan een feitelijke of dreigende dood, ernstige verwonding of seksueel geweld. Kan optreden
tijdens een baring. Symptomen beïnvloeden het dagelijks leven, last van herbelevingen,
vermijding angst, negatieve overtuigingen/emoties, geen zin meer in activiteiten, verhoogde
spanning, slaapproblemen, concentratieverlies en dissociatie. Als vrouwen jaren later nog in
detail alles van hun bevalling weten is een kenmerk. Daarnaast zie je vermijding ook door
partner, negatieve veranderingen in cognities en stemming en verandering in reactiviteit.
Duurt langer dan 1 maand. Gaat vaak samen met andere psychische aandoeningen.
Belangrijk om snel hulp te zoeken! Kort na trauma zijn er meestal al klachten, behandeling is
dan nog niet effectief.
PTSS voor bevalling: seksueel misbruik, nare verhalen van moeder over bevalling, nare
ziekenhuiservaringen. 1,5-2% heeft PTSS na de bevalling, 9% ervaart de bevalling als een
traumatische ervaring, 14% na HELLP syndroom. Mate van medische ingreep bepaalt niet
of bevalling als traumatisch wordt ervaren, wel extra aandacht aan besteden als bevalling
heel heftig was.
Screening: Schokverwerkingslijst, angst afgeleid aan wijze van bevallen (voorkeur
keizersnede bij tweede kind), optimum vragenlijst.
Behandeling: EMDR, cognitieve gedragstherapie en rescripting. Als behandeling
onvoldoende effect heeft wordt er gekozen voor medicatie (SSRI).
PTSS is altijd een direct gevolg van een trauma. Bij andere stoornissen kunnen negatieve
gebeurtenissen in iemands leven een rol spelen, maar is de stoornis niet een direct gevolg
2
, van een trauma. Bij PTSS vermijd je niet het trauma zelf maar de herinnering eraan. Een
acute stressstoornis duurt minimaal 2 dagen en max 4 weken. Acute PTSS duurt korter dan
3 maanden en chronische PTSS duurt langer dan 3 maanden. Als het trauma niet wordt
verwerkt kan een PTSS lang doorwerken. Je kunt ook een complexe PTSS ontwikkelen. Dit
kan voorkomen wanneer je vroeg in het leven een traumatische gebeurtenis doormaakt. De
symptomen zijn veel omvattender dan bij een klassieke PTSS. Mensen kunnen een
complexe PTSS ontwikkelen wanneer zij langdurig en ernstig werden getraumatiseerd op
jonge leeftijd (seksueel misbruik, geweld). De symptomen zijn ernstiger en langdurend.
Daarnaast is er dissociatie, bepaalde gedachten en emoties worden buiten het bewustzijn
geplaatst. De klachten bestaan jarenlang en verstoren het dagelijks functioneren. Er zijn
allerlei problemen daarbij komen ook nog lichamelijke klachten, negatief zelfbeeld en
overmatig middelengebruik.
-Paniekstoornis:
Gekenmerkt door plotseling optredende aanvallen van heftige angst die gepaard gaan met
veel lichamelijke verschijnselen zoals: duizeligheid, hartkloppingen, beklemd gevoel op de
borst, wazig zien, trillen, zweten en angst om dood te gaan. Aanval treedt plotseling op,
bereikt de top binnen 10 minuten en nemen daarna geleidelijk af. Er ontwikkelt
vermijdingsgedrag (agorafobie). Ze vermijden bijvoorbeeld alleen thuis zijn, openbaar
vervoer en winkels. Komt vaker voor bij vrouwen, tussen de 20-30 jaar. Beloop zijn perioden
met exacerbaties en perioden van rust. Meer aanvallen in de week voor de menstruatie.
Tijdens zwangerschap vaak vermindering van de symptomen, postpartum verergering. De
aanwezigheid van een paniekstoornis gedurende de zwangerschap, een voorgeschiedenis
van een paniekstoornis en familiaire belasting zijn risicofactoren voor het ontstaan van een
postpartum depressie en een depressie binnen 1 jaar postpartum. Borstvoeding beschermd.
-Specifieke fobieën (tocofobie):
Fobie: extreme angst voor een bepaalde situatie of objecten (hoogtevrees etc). Angst treedt
op bij confrontatie (in vitro/ in vivo). Anticipatie angst, je bent bang voor de angst die je kunt
ervaren. Daarnaast is er sprake van vermijden. Het heeft een negatieve invloed op je
dagelijks functioneren. Tijdens zwangerschap: bloed/injectie fobie, angst voor de bevalling,
angst om over te geven of om te poepen tijdens de baring. Belangrijk om de reden erachter
te weten, eventueel een traumatische ervaring. Behandeling dmv exposure (blootstellen) en
EMDR
Tocofobie: ernstige/onredelijke hoge mate van angst voor de bevalling (prevalentie 2-3%).
Geen officiële diagnose. Vicieuze cirkel: tocofobie, traumatische bevalling, hoger risico op
post partum depressie of PTSS. Risicofactoren: depressie/psychische problematiek,
seksueel geweld/misbruik, lage zelfeffectiviteit en persoonlijkheidskenmerken zoals
angstgevoeligheid. Primair: zonder dat je bevallen bent bijvoorbeeld door seksueel misbruik
of verhalen van anderen, secundair: na een heftige bevallingservaring.
Vroegherkenning is belangrijk om de ontwikkeling van een stoornis te voorkomen, dmv
screening en diagnose: PRAQ en W-DEQ (vragenlijst). Behandeling is multidisciplinair met
psychologen en ontspanningsoefeningen (en EMDR). Bij primaire tocofobie ook op eerdere
relaties ingaan. Belangrijk om empathisch en motiverend te zijn en de partner te betrekken.
Stemmingsstoornissen:
-Depressieve stoornis/post/peripartum depressie:
Hoofdkenmerken zijn: sombere stemming, anhedonie (gebrek aan plezier) - langer dan
twee weken durend. 1 van de twee kenmerken is voldoende.
Minimaal 6 van de volgende kenmerken, minimaal twee weken aanwezig:
-significant gewichtsverlies/toename (veel/weinig eten)
-insomnia of hypersomnia (veel/weinig slapen)
-psychomotorische agitatie (gehaast en onrustig gevoel)
-verlies van energie en vermoeidheid
3
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller yaroushkawitte. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.50. You're not tied to anything after your purchase.
