Thema 2 Rechtsstaat Hoofdstuk 1 t/m 5
(= een land waarin rechten en plichten van burgers en overheid zijn vastgesteld)
Hoofdstuk 1: Recht en rechtvaardigheid
Regels en wetten
Je hebt geschreven en ongeschreven regels. Vaak komen normen en gedragsregels voort uit
geloof, tradities en gewoonten. Rechtsnormen zijn gedragsregels die door de overheid
wettelijk zijn vastgesteld. Rechtsnormen ontstaan om het maatschappelijke leven geordend te
laten verlopen en conflicten op te lossen. Rechtsnormen komen ook voort uit de waarden en
normen die de meeste mensen met elkaar delen.
Wat is rechtvaardig?
Sommige regels kunnen ingaan tegen het gevoel van rechtvaardigheid van mensen.
Rechtsnormen veranderen af en toe, door bijvoorbeeld iets wat vroeger heel normaal was,
maar we nu heel oneerlijk vinden.
Ontstaan van de rechtsstaat
Een rechtsstaat is een staat waarin burgers door grondrechten worden beschermd tegen macht
misbruik en willekeur van de overheid.
In 1789 had de Franse revolutie met veel geweld een einde gemaakt aan de absolute
monarchie. In het revolutiejaar werd in Frankrijk de ‘verklaring van de rechten van de mens
en van de burger’ opgesteld, iedereen is gelijk.
Tegenwoordig hebben veel landen een grondwet waarin staat wat de grondrechten zijn en hoe
het land geregeerd moet worden. De eerste grondwet in Nederland dateert uit 1798. In 1917
hadden mannen kiesrecht, in 1919 vrouwen ook.
Doordat het recht in beweging is, is de rechtsstaat nooit ‘af’. Ook dictaturen hebben vaak een
grondwet. In een dictatuur bepaalt 1 machthebber of 1 partij in feite wat de regels zijn.
(Bijvoorbeeld Noord-Korea).
Rechten en plichten
In een rechtsstaat gelden niet alleen rechten, maar ook plichten. Deze plichten gelden voor de
overheid en voor burgers.
Rechtsgebieden
Binnen het recht bestaan er verschillende rechtsgebieden, met als belangrijkste onderscheid
het verschil tussen publiekrecht en privaatrecht.
- Publiekrecht
Het publiekrecht regelt de inrichting van de staat en de relatie tussen burgers en
overheid. Zo is het verdeeld:
Het staatsrecht bevat alle regels voor de inrichting van de Nederlandse staat,
(zoals: stemmen, macht van de koning, macht van de Tweede Kamer).
Het bestuursrecht regelt de verhouding tussen burgers en overheid.
(vergunning verdienen, staat aanklagen via bestuursrecht).
Het strafrecht bestaat uit alle wettelijke regels die aangeven welk gedrag
strafbaar is.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller soph1e. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.50. You're not tied to anything after your purchase.