SUB PARAGRAAF 2.3.2.2 PSYCHO -SOCIALE EN SOCIAAL-EMOTIONE LE ONTWIKKELING
Er worden hieronder een aantal aspecten van de ontwikkeling van kinderen in relatie tot hun sociale omgeving
(de omgang me anderen) beschreven. Een mens wordt pas mens in zijn ontmoeting met de ander, de medemens.
De ontwikkeling van de persoon en de sociale ontwikkeling zijn nauw met elkaar verbonden. Dit blijkt ook uit het
simpele feit dat we de taal uitsluitend kunnen leren in interactie met andere mensen.
Een kernbegrip is gehechtheid. Dit is de wijze waarop een kind een verbinding heeft met anderen. De basis
daarvoor wordt gelegd in de vroege jeugd. Proeven met apen, maar ook ervaringen met oorlogswezen, geven
inzicht in de problemen die ontstaan wanneer een baby vroeg van de moeder gescheiden wordt. Bowbly (1907
– 1990) was een Britse psychiater die bekend is geworden door zijn theorieën over hechting tussen opvoeders
en kinderen. Hij benadrukte het belang van een goede interactie tussen hen om hechting tot stand te laten
komen hij geloofde dat vooral een sensitieve houding van de moeder voor de signalen van het kind een veilige
hechting tot gevolg heeft. De wijze waarop de hechting tot stand komt, heeft volgens hem een voorspellende
waarde voor de emotionele ontwikkeling van een kind op latere leeftijd. Het niet veilig-gehecht zijn kan leiden
tot verschillende moeilijkheden, zoals leerproblemen, problemen met zelfwaardering en eigenwaarde en moeite
hebben met het aangaan van relaties.
Peuters die als baby zeer gericht zijn op hun primaire opvoeders, gaan door een proces dat Mahler de separatie-
individuatiefase heeft genoemd: de ontwikkeling van de baby die zich nog één voelt met de moeder
(symbiosefase) tot een apart (een gesepareerd) persoon met eigen wensen en behoeften. Ze leren al doende dat
de afwezigheid van de primaire opvoerder niet tot angst hoeft te leiden. Daarvoor maken ze zich een ‘beeld’
eigen van de primaire opvoeder: het beeld van de zorgzame en te vertrouwen (mama komt echt terug) persoon.
Ze leren zonder primaire opvoeder te functioneren. Ook de eerste ‘puberteit’ (2 jr.; veel nee-zeggen) is daar een
onderdeel van. Na het derde jaar is de separatie en individuatiefase meestal voltooid.
Hechting speelt in de ontwikkeling van een kind dus een grote rol. Een goede hechting leidt tot zelfvertrouwen
en bevordert de eigenwaarde. Het vertrouwen dat jonge kinderen bij kwalitatief goede verzorgers opbouwen,
betaalt zich later uit in de ontwikkeling van het kind tot een zelfstandig en verantwoordelijk individu in de
samenleving.
Kinderen beseffen dat er een sociale omgeving is op het moment dat ze het eigen ‘ik’ kunnen onderscheiden van
de omgeving: ze hebben dan het besef dat er een ‘zelf’ bestaat dat begrensd is door de omgeving of anderen.
Vervolgens gaan kinderen op grond van ervaringen met andere kinderen en volwassenen zichzelf eigenschappen
toeschrijven. Ze beschouwen zichzelf bijvoorbeeld als verlegen of gericht op het welzijn van anderen. Deze kennis
van het ‘zelf’ groeit uiteindelijk uit tot het besef van het ‘zelf iemand zijn’, de eigen identiteit (→ zeflbeeld).
We beschrijven de ontwikkelingsgebieden hier wel gescheiden, maar we moeten steeds beseffen dat alles met
alles samenhangt in de ontwikkeling van het kind (totaalontwikkeling). Meer dan nog de fysieke en cognitieve
ontwikkeling is de psychosociale ontwikkeling nauw verbonden met andere ontwikkelingsgebieden.
Veranderingen in het cognitieve gebied (het denken bijvoorbeeld) heeft gevolgen voor de kennis van de sociale
werkelijkheid. Ook de gevolgs- en persoonsontwikkeling zijn er nauw mee verbonden.
Peuters en kleuters
Vanaf ongeveer twee jaar wordt zowel fysieke als sociale ruimte van het kind vergroot. Door een toenemend
zelfbewustzijn en een grotere zelfstandigheid gaat het kind een andere positie innemen in het gezin. In deze
periode (die ook wel de eerste puberteit of koppigheidsperiode wordt genoemd), krijgt het kind een besef van
het eigen ik. Als het bijvoorbeeld weigert om te eten, kan een ouder daar niet zoveel aan doen. Het kind ontdekt
zijn eigen autonomie. De koppigheid wordt in de kleuterperiode minder, maar steekt zo nu en dan nog wel de
kop op. Andere kinderen en volwassenen spelen een steeds grotere rol in het leven van het kind. De omgang
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller 1234567890H. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.25. You're not tied to anything after your purchase.