Onderzoeksrapport (B:7,5) 2021; onderzoek naar vroegsignalering van schulden
60 views 2 purchases
Course
Afstuderen
Institution
Hogeschool InHolland (InHolland)
In dit afstudeerrapport is onderzoek gedaan naar de vroegsignalering van schulden in zowel Nederland als België waarbij de juridische-, sociale-, politieke- en maatschappelijke contexten van de schulden in beide landen eveneens worden beschreven. Ook wordt in dit rapport antwoord gegeven op vragen...
3. Sociaalmaatschappelijke, politiek-juridische en beroepsmatige context....................................................12
3.1 Sociaalmaatschappelijke context.................................................................................................................13
3.1.1 Schulden en schuldhulpverlening.........................................................................................................13
3.1.2 Omvang schulden en (onzichtbare) schuldenaren...............................................................................13
3.1.3 Oorzaken van schulden.........................................................................................................................14
3.1.4 Gevolgen van schulden.........................................................................................................................15
3.1.5 Vroegsignalering...................................................................................................................................15
3.2 Politiek-juridische context.............................................................................................................................16
3.3 Beroepsmatige context.................................................................................................................................17
3.4 België............................................................................................................................................................18
4. Huidige aanpak vroegsignalering, bereiken en ondersteunen van mensen met problematische schulden..22
4.1 Nederlandse praktijk bereiken en ondersteunen van mensen met (problematische) schulden..................22
4.1.1 Intern signaleren en doorverwijzen.....................................................................................................22
4.1.2 Extern signaleren en doorverwijzen.....................................................................................................23
4.1.3 Risicomodellen......................................................................................................................................26
4.2 Belgische praktijk bereiken en ondersteunen van mensen met (problematische) schulden........................26
4.2.1 De aanpak van schuldenoverlast door de Vlaamse overheid middels beleid......................................26
4.2.2 De aanpak van schuldenoverlast door gerechtsdeurwaarders als intermediair.................................28
4.2.3 Samenwerkingsverbanden op lokaal niveau........................................................................................29
4.2.4 Preventie-initiatieven en initiatieven ter ondersteuning.....................................................................30
4.2.5 Informatie op basis van e-mailuitwisseling met projectmedewerker BIZ Centraal-West-Vlaanderen
.......................................................................................................................................................................33
5. Knelpunten in de huidige methodieken die gericht zijn op het signaleren, eerder bereiken en ondersteunen
van mensen met (problematische) schulden................................................................................................ 34
5.1 Privacy..........................................................................................................................................................34
5.2 Signalering....................................................................................................................................................34
5.3 Bereiken........................................................................................................................................................35
6. Werkzame elementen met betrekking tot de aanpak en vroegsignalering van schulden............................36
6.1 Maatwerk.....................................................................................................................................................36
6.2 Gezond financieel gedrag: weten, kunnen en handelen..............................................................................37
8. Conclusie en aanbevelingen..................................................................................................................... 42
9. Bijdrage aan doelstelling.......................................................................................................................... 45
10. Nawoord................................................................................................................................................ 46
10.1 Reflectie op het onderzoeksresultaat en afstudeerproces.........................................................................46
10.2 Visie op het sociaal-juridische praktijkprobleem........................................................................................47
, Samenvatting
Bijna iedereen in Nederland heeft schulden in verschillende vormen. Voor de meeste
mensen zijn schulden geen probleem, maar wanneer worden schulden dan wel een
probleem en/of wanneer vormen schulden een risico op problemen? Als een huishouden
één of meerdere rekeningen niet op tijd heeft kunnen betalen maar op financieel-
zelfstandige wijze het probleem nog op zou kunnen lossen, is er sprake van een risicovolle
schuldsituatie. Indien huishoudens zo diep in de schulden zitten dat ze hun situatie niet meer
zelfstandig op kunnen lossen, is er sprake van een problematische schuldsituatie. Wanneer
het bedrag dat in 3 jaar (36 maanden) kan worden afgelost lager is dan de totale
schuldenlast, is er redelijkerwijs sprake van een problematische schuldsituatie. Maar ook
schulden die kunnen leiden tot grote problemen vormen een problematische schuldsituatie.
Echter, slechts indien er sprake is van een problematische schuldsituatie, komt het
huishouden in aanmerking voor een schuldhulpverlening waarbij de resterende schuldenlast
na een 3 jaar durende traject zal worden kwijtgescholden.
In Nederland is de schuldenproblematiek in de afgelopen jaren verergerd en ook de aard van
de schulden is veranderd. Het grootste deel van deze huishoudens zijn onzichtbare
schuldenaren en ontstaan schulden zelden als gevolg van één oorzaak. Schulden ontstaan
door vier clusters van oorzaken: gebeurtenissen, gedrag, persoon en omgeving. Het feit dat
problematische schulden blijven bestaan heeft allerlei (maatschappelijke) gevolgen.
Vroegsignalering wordt steeds vaker gezien als de oplossing om problematische schulden bij
burgers te voorkomen en betekent het in een zo vroeg mogelijk stadium in beeld brengen
van mensen met financiële problemen. Indien schulden vroegtijdig worden opgespoord, zijn
er meer mogelijkheden om deze mensen hulp te bieden. Aan het begin van de jaren
negentig komt men steeds meer tot de conclusie dat het oplossen van een (problematische)
schuldsituatie weinig zin heeft als de oorzaak niet wordt aangepakt. Dit was dan ook de
aanleiding voor het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (hierna: SZW) om alle
betrokken partijen te stimuleren om een integrale schuldhulpverlening op te zetten. Wat
betreft de uitvoering van vroegsignalering zijn er samenwerkingspartners die signalen
oppikken en hier melding van maken.
In België is er eveneens een toename te zien van het aantal mensen die schulden heeft. Wat
vroegsignalering en verergering van schulden hier betreft, is in het eerste Federaal Plan
Armoedebestrijding uit 2008 de nadruk gelegd op het versterken van preventie-
instrumenten. Ook in het nieuwe Vlaamse actieplan wordt dit belang aangekaart. Wie in
België hulp nodig heeft bij schulden kan terecht bij het OCMW of CAW van zijn woonplaats
en bestaan er 4 vormen van schuldhulpverlening: budgetbegeleiding, budgetbeheer,
schuldbemiddeling en collectieve schuldenregeling.
Met betrekking tot de huidige aanpak van schulden en de vroegsignalering van schulden is er
in Nederland veel aandacht voor het thema vanuit verschillende invalshoeken. Zo worden
schuldenaren in Nederland door de gemeenten zowel intern als extern gesignaleerd en
doorverwezen, en is er vaak sprake van meerdere, belangrijke samenwerkingspartners. Door
burgers met bijv. oplopende betalingsachterstanden eerder te signaleren en op huisbezoek
te gaan wordt er in Nederland al gewerkt aan het eerder bereiken en ondersteunen van
mensen met problematische schulden. Een overeenkomst die België en Nederland in de
3
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller KPintheGame. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.00. You're not tied to anything after your purchase.