Deze samenvatting viel bij ons onder het vak organisational behaviour 2. daarom zijn er dus ook maar 7 hoofdstukken aanwezig en als extra hoofdstuk 2 van het boek: Handboek Organisatie en Management van Marcus & van Dam.
Ik schrijf altijd uitgebreide samenvattingen waardoor een boek niet meer no...
Hoofdstuk 1 t/m 7 en hoofdstuk 2 van het boek organisatie en management
August 30, 2021
61
2020/2021
Summary
Subjects
ethiek en economie
bart wernaart
2e druk
Connected book
Book Title:
Author(s):
Edition:
ISBN:
Edition:
Written for
NHL Stenden Hogeschool (NHL)
Bedrijfskunde
Organisational behaviour 2 / ethiek en economie
All documents for this subject (1)
Seller
Follow
ilsevanderheide
Content preview
Samenvatting ethiek en economie
Ethiek voor de persoon v. ethiek vanuit de persoon - YouTube
Hoofdstuk 1. Wat is ethiek?
Wat zijn de consequenties voor bedrijven?
Groeiende verwachting dat bedrijven hun verantwoordelijkheid nemen ten aanzien van meer
dan alleen de waarde winstgevendheid.
• Maatschappelijk verantwoord ondernemen.
H1.1 Feiten en waarden
Wat is ethiek? Ethiek is de wetenschap die zich bezighoudt met het structureel analyseren
en evalueren van de moraal. Moraal is de samenhang tussen normen en waarden. Ethiek is
lastig volledig te doorgronden en begint waar feiten eindigen. Eigenlijk begint het wanneer wij
een waardeoordeel over iets hebben. In hoeverre is het juist om in de bus op te staan voor
een ouder persoon?
Feitelijke vraag als: in hoeverre is het mogelijk om iemands talent in DNA te zien?
Ethische vraag: in hoeverre is het ethisch juist om dat op DNA vast te stellen?
Een moreel dilemma ontstaat wanneer op basis van een feitelijke situatie er meerdere
waardeoordelen zijn die elkaar uitsluiten. ➔ artikel Leiderschap? Het zit in je DNA! Blz 14
van je boek. Voorbeeld dilemma: Het is beter om te beginnen met de vaccinaties voor
COVID-19 bij de doelgroep tussen de 50 en 65 jaar?
H1.2 Ethiek als wetenschap
Ethiek is de wetenschap die zich bezighoudt met het structureel analyseren en evalueren
van de moraal. Ethiek houdt zich als eerst bezig met wat goed en fout is.
Moraal: het overkoepelende begrip van wat het juiste is > in de perceptie van een persoon,
een organisatie, een land, een volk
Structuur: een weloverwogen methodische aanpak om een ethisch vraagstuk (dilemma) te
behandelen. Belangrijk in een ethische discussie en kan door 2 wetenschappelijke
benaderingen:
1. Analyseren: neutraal beschrijven van de ethische opvatting en achtergronden
daarvan. Onderzoeker is neutraal en probeert in kaart te brengen wat een individu of
groep vindt.
2. Evalueren: zorgvuldig bepalen van een standpunt na de analyse waardoor er
gegevens bekend zijn geworden.
H1.3 De moraal
1
,Basisbegrippen van de ethiek:
Bedrijfsmoraal, hiermee bedoelt met de algemene visie op ethiek bedoelt: Hoe men
verwacht dat men zich binnen het bedrijf gedraagt. Die werkregels bevatten concrete regels
(normen) en achterliggende principes (waarden). Waarde is bijv. respect met als norm ‘u
mag geen ongepaste opmerkingen of grappen maken’. Om deze werkregels te kunnen
naleven, zul je daarnaast dienen te beschikken over karaktereigenschappen (deugden) en
benodigdheden (belang) die dat mogelijk maken.
H1.3.1 Norm
De perceptie van wat juist is (de moraal) wordt gevorm door iemands normen en waarden.
Gedrag kan zeer individueel bepaald zijn of juist zeer collectief gedeeld.
Een norm is de manier waarop men een (of meerdere) waarde(n) wil realiseren. Bijv. dames
gaan voor kan iemand wel of niet opvolgen.
Iedereen heeft zijn eigen routine om op tijd op school te zijn is een individuele norm met als
waarde punctualiteit. Andere normen zijn daarentegen juist collectieve normen, en de
naleving daarvan wordt door een (sub)cultuur verwacht, waarbij afwijking van de norm als
onethisch ervaren wordt. bijv. normen binnen studievereniging of bedrijf.
Er zijn normen die een globale strekking hebben. Zulke normen heten universele normen.
Denk aan ‘men mag niemand vermoorden’ of ‘iedereen heeft recht op onderwijs’.
Soms vinden normen die cultureel bepaald zijn haar oorsprong in religie, en zijn dus
religieuze normen. Voorbeeld daarvan is de norm ’je mag niet eten en drinken wanneer de
zon schijnt gedurende een vastgestelde periode’. Vaak is er sprake van geschreven
normen in de vorm van juridische regels, norm die georganiseerd of zelfs verplicht zijn om
na te leven. Denk aan’ stoppen voor roodlicht.’ Ook spelregels binnen een sport. Ook
gedragscode binnen een bedrijf, zoals respect tonen naar mensen. Ook zijn er
ongeschreven normen.
H1.3.2 Waarden
Waarde: het uiteindelijke doel dat gerealiseerd wordt door het naleven van bepaalde
normen.
Een waarde wordt altijd omschreven als een abstract begrip in de vorm van een zelfstandig
naamwoord (nooit als een activiteit). Denk aan termen als: liefde, respect, waardigheid,
veiligheid, welzijn, weelde, gezond.
Ter contrast: een norm omschrijf je juist als een activiteit, met daarin een werkwoord.
2
,Deelnemen aan het DNA-assessment heeft als waarden welvaart, accuratie en zelfreflectie
Niet deelnemen heeft als waarden lichamelijke integriteit, autonomie en privacy.
Terminal values zijn de allerbelangrijkste waarden in het leven waar we niet zonder kunnen,
en vormen een levensdoel op zich (zoals zelfrespect, gelijkheid en vrijheid). Instrumental
values zijn waarden die ons daarbij helpen, maar zijn geen doel op zich. (zoals liefde,
eerlijkheid, gehoorzaamheid)
H1.3.3 Deugden
Het naleven van normen ter realisatie van waarden kan vaak niet zonder dat een persoon
over bepaalde karaktereigenschappen beschikt. ‘Een deugd is een bepaalde eigenschap die
nodig is om de norm succesvol te kunnen naleven.’ Voor een student die van zichzelf niet
stipt is, is het lastiger om op tijd te komen dan voor een student die stipt van zichzelf is.
Eigenschappen van jezelf (nature) of worden die eigenschappen door opvoeding of
onderwijs bijgebracht (nurture), of een combinatie van beide?
H1.3.4 Belang
Ter naleving van een norm met als doel een waarde te realiseren, heb je niet alleen
eigenschappen nodig die dat mogelijk maken. Je hebt daarnaast in veel gevallen ook
materiële en immateriële zaken nodig om de norm te kunnen realiseren.
‘Onder belang verstaan we materiële en immateriële benodigdheden voor het naleveren van
een norm’
Bijv. met groente kan het zijn dat je het geld niet hebt. Wanneer iets in ons belang is kan het
op 3 manieren een probleem opleveren:
• Iets wat in mijn belang is, staat haaks op het belang van een ander (bijv. festival is
leuk voor klanten, maar niet voor mensen die dichtbij wonen)
• Er bestaat niet genoeg voor iedereen van iets wat in mijn belang is
• Iets wat mijn belang is ter realisatie van een paalde waarde, leidt ook tot afbreuk van
andere waarden die ik ook wil nastreven. (bijv. feest met alcohol door de week is voor
plezier maar volgende dag geen kennis kunnen opdoen in collegebanken)
H1.4 Structureel analyseren
In veel situaties is sprake van een conflicterende moraal en daardoor verschillende
opvattingen/oplossingen. Ethisch handelen kunnen we structureel analyseren door de
otepassing van een vergelijkende methode: functionalisme.
➢ Ethisch dilemma
Functionalisme: vergelijken van verschillende oplossingen van eenzelfde probleemstelling
op basis van functionele gelijkwaardigheid.
Voordelen > haalt de angel uit de discussie
• Je verzamelt meer en diepgaande informatie
• Je begrijpt wat en waarom iemand een standpunt heeft
• Je komt minder in de verleiding om de ander direct te overtuigen
• Je hoeft het niet met de andere opvatting eens te zijn
Moreel dilemma is het centrale uitgangspunt van de vergelijking.
Allereerst wat belangrijk is, is de morele vraagstelling. Het antwoord komt eigenlijk neer op
de formulering van normen die het morele dilemma moeten oplossen. Daarna breng je in
kaart wat de verschillende antwoorden (normen) op deze vraag zijn. Ten slot ga je
proberen te verklaren waarom deze antwoorden op die manier gegeven worden (waarde).
een goede manier om daarachter te komen is proberen te achterhalen wat de achterliggende
waarden zijn die ten grondslag liggen aan het gegeven antwoord.
3
, H1.5 Structureel evalueren
Waar we met structureel analyseren vooral proberen te begrijpen en verklaren waarom
iemand (of een groep mensen) een bepaald antwoord op een ethische vraag geeft, is het
doel van structureel evalueren om op een gefundeerde manier de beste oplossing te kiezen.
Op basis van de analyse een keuze maken voor de beste oplossing:
➢ Niet meer op basis van functionele gelijkwaardigheid
➢ Afhankelijk van de normen en waarde van de persoon die de keuze maakt
➢ Rekening houden met de belangen van betrokkenen
In ethiek gelden de volgende vuistregels:
• Algemeen belang gaat boven eigenbelang
• Welbegrepen eigenbelang gaat boven egoïstisch belang.
H1.6 Ethiek in relatie tot andere disciplines
Als ethiek wordt toegepast in een concrete setting is er toegepaste ethiek. Bijvoorbeeld
bedrijfsethiek. Een invalshoek is een benadering ten aanzien van een situatie die hoort bij
een bepaalde wetenschappelijke discipline. Een opvatting is een zienswijze binnen een
invalshoek. (figuur 1.4). het kan een discussie verdiepen wanneer je opvattingen binnen een
invalshoek hebt en het kan een discussie verbreden wanneer je vanuit verschillende
invalshoeken naar een vraagstuk kijkt.
• Recht: gecodificeerde normen ter organisatie van de samenleving en bescherming
van de zwakkere = niet altijd passend bij de individuele moraal (bijvoorbeeld apartheid,
polygamie, steekpenningen).
• Religie: voorgeschreven normen en waarden = niet altijd vrije
keuze/oordeelsvorming van de gelovige.
• Psychologie: verklaart gedrag van individuen;
Sociologie: verklaart interacties tussen groepen in de samenleving;
Economie: verklaart de werking van de economie;
= zonder daar een moreel oordeel van wat juist is aan te verbinden.
Ethiek in relatie tot andere disciplines:
• Juridische invalshoek. In hoeverre is het juridisch toegestaan?
• Theologische invalshoek. Wat is de inhoud van de religie? Bijv. in hoeverre religie
voorschrijft dat een meisje daadwerkelijk moet bloeden tijdens haar huwelijksnacht
als bewijs van haar maagdelijkheid?
• Psychologische invalshoek. Hierin proberen we menselijk gedrag te begrijpen en te
verklaren.
• Sociologische invalshoek. In de sociologie streven we ernaar sociale verbanden te
begrijpen en verklaren.
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller ilsevanderheide. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.04. You're not tied to anything after your purchase.
