Dit document is een volledige, gedetailleerde samenvatting van het 4 vwo Nectar Biologie boek. het bevat hoofdstukken 1 t/m 8. Daarnaast bevat het een uitgebreide begrippenlijst per hoofdstuk.
Inhoud
Hoofdstuk 1: Gedrag...............................................................................................................................2
Hoofdstuk 2: Soorten en populaties.......................................................................................................4
Hoofdstuk 3: Ecosystemen.....................................................................................................................6
Hoofdstuk 4: Cel en leven.......................................................................................................................8
Hoofdstuk 5: Onderzoek.......................................................................................................................11
Hoofdstuk 6: Voortplanting..................................................................................................................12
Hoofdstuk 7: Erfelijkheid......................................................................................................................16
Hoofdstuk 8: Evolutie...........................................................................................................................18
1
,Hoofdstuk 1: Gedrag
Gedrag: Alles wat dieren en mensen doen of laten. Een aanpassing aan levensomstandigheden.
Bestaat uit verschillende handelingen.
Inwendige prikkel: prikkels van binnenuit. Hormonen, dorstgevoel
Uitwendige prikkel: prikkels van buitenaf. Geur, geluiden
Motiverende factoren: inwendige en uitwendige prikkels die samen resulteren in een bepaald
gedrag
Drempelwaarde: de waarde die behaald moet worden om te resulteren in een bepaald gedrag.
Onder de drempel wordt het gedrag niet vertoont.
Gedragseenheden: verschillende aparte handelingen. Effect van ene handeling zorgt voor andere.
Afbijten, slikken, kauwen
Gedragsketen: vaste volgorde van gedragseenheden
Gedragssysteem: samenhangende gedragsketens. Vormen samen het gedrag. Eten, drinken, zoeken
(het gedrag is dan voedingsgedrag)
Gedrag gedragssysteem gedragseenheden
Natuurlijk gedrag: gedrag dat wordt vertoont in natuurlijke habitat. Heeft bepaalde functie
Antropomorf: subjectieve benadering van dierengedrag. Menselijke interpretaties van gedrag
Objectief: feitelijk. Bekijken welke prikkels het dier ontvangt en welk gedrag dan wordt vertoont.
Ethologie: wetenschap die onderzoek doet naar dierengedrag
Sleutelprikkel: essentiële prikkel die steeds hetzelfde gedrag oproept
Supernormale prikkel: versterkte sleutelprikkel
Gevoelige periode: aanleren van moederlijk gedrag. Belangrijke periode
Interprenting: vorm van leren die beperkt is tot een korte gevoelige periode. Deels erfelijk
Signalen: taal die bestaat uit prikkels waarmee dieren het gedrag van soortgenoten willen
beïnvloeden. Niet-soortgenoten kunnen dit (vaak) niet begrijpen. Zorgt voor communicatie tussen
soortgenoten
Rituelen: serie gedragseenheden die van tevoren vaststaan. Ritueel gedrag bij dieren berust op het
geven van signalen die als sleutelprikkel dienen. Erg belangrijk.
Balts: ritueel gedrag dat leidt tot paringsgedrag
Overspronggedrag: innerlijke conflict oplossen door een ander gedrag te vertonen. Past niet bij de
situatie. Innerlijk conflict tussen twee tegengestelde gedragssystemen
Ambivalent gedrag: gedrag dat elementen van twee tegengestelde gedragssystemen afwisselt
Omgericht gedrag: innerlijke conflict afreageren op iets of iemand anders
Conflictgedrag: soorten gedrag dat kan optreden bij een innerlijk conflict tussen twee
gedragssystemen. Bestaat uit oversprong-, ambivalent en oversprongsgedrag.
Misverstanden in communicatie ontstaan wanneer de zender een onjuist signaal afgeeft of de
ontvanger het signaal verkeerd interpreteert. Denk hierbij aan ruis, zintuigen en hersencentra.
Aangeboren: het gedrag is bij de geboorte al aanwezig en hoeft niet aangeleerd te worden. Reflexen
Gewenning: dieren leren niet langer reageren op een bepaalde prikkel. Afleren ipv aanleren.
Aangeleerd gedrag
Aangeleerd: het ontwikkelt zich in een leerproces
Imiteren: nadoen
Gedrag kan ook aangeleerd en aangeboren zijn.
2
, Sociaal gedrag: leren omgaan met soortgenoten. Belangrijk aspect
Rangorde: de volgorde waarin dieren meer of minder dominant zijn
Associatief leren: het koppelen van een toevallige prikkel aan een andere prikkel (koelkast open
FOOD)
Klassieke conditionering: het leggen van een verband tussen twee verschillende prikkels (schoolbel
tas inpakken). Combineren van twee opeenvolgende gebeurtenissen
Trial-and-error: iets proberen tot het werkt
Operante conditionering: dieren krijgen een beloning of straf voor hun handeling. Combineren van
twee opeenvolgende gebeurtenissen
Cultuur: het verschijnsel dat individuen binnen een bepaalde groep vergelijkbaar gedrag vertonen.
Imitatie erg belangrijk. Dat groepsgedrag verschilt met het gedrag van een andere groep.
Inzicht: nieuwe verbanden leggen tussen gebeurtenissen en situaties
Inlevingsvermogen: stelt mensen en dieren in staat met elkaar mee te leven, samen te werken en
sociaal gedrag te vertonen. Het meevoelen met een ander dier/soort
3
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller lisaauerbach. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.29. You're not tied to anything after your purchase.
