Summary
Samenvatting Lokaal Bestuur
- Course
- Institution
- Book
Een uitgebreide samenvatting van het boek, het zorgt voor een voldoende op het tentamen
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
charlotteboerland
Content preview
Lokaal BestuurHoofdstuk 1: Inleiding
Lokaal bestuur is een gemeente of gemeentebestuur (subnationale overheid). Een gemeente heeft
een jurisdictie over een specifiek gebied (publiekrechtelijke bevoegdheden). De gemeente is
ondergeschikt aan hogere autoriteiten, maar er is geen sprake van directe bevelsverhoudingen. Het
bestuur van de gemeente is democratisch gelegitimeerd door middel van verkiezingen. De gemeente
heeft het recht om belasting te heffen onder de burgers. De gemeente heeft een ‘open huishouding’,
het takenpakket is in principe onbeperkt. De gemeente is de kleinste overheidslaag.
Voor de meeste zaken is de gemeente het dichts bij de burger. De nationale overheid raakt de burger
het meest met belastingen en nationaal beleid. De gemeente mag niet volledig zelf beslissen over
haar beleid. Gemeenten voeren veelal rijksbeleid uit. De gemeentelijke en nationale overheid voeren
taken gedeeld uit. Lokale vrijheid betekent ook een grotere kans op lokale verschillen in beleid,
waardoor de rechtsongelijkheid tussen burgers vergroot wordt. Veel gemeenten voeren taken niet
langer zelfstandig uit, maar in samenwerking met andere gemeenten. Gemeente bestuur is dus
zelfbestuur en medebestuur. De gemeente is een publieke dienstverlener voor de burger.
Gemeenten verschillen onderling qua: inwonertal, stedelijkheid, politieke en bestuurlijke cultuur en
door de loop van tijd zijn gemeenten veranderd.
Hoofdstuk 2: De leer en de essentie
Grondwettelijk is bepaald dat we in het gehele land gemeenten, provincies en waterschappen
kennen en dat alle gemeenten in principe dezelfde taken uitvoeren. Verder zijn de verhoudingen
tussen verschillende bestuurslagen in de wet vastgelegd. Gemeenten zijn als onderdeel van het
binnenlands bestuur steeds aan veranderingen onderhevig. Aan de leer (normatieve uitgangspunten)
van het binnenlands bestuur zijn steeds weer nieuwe concepten en argumenten toegevoegd.
Volgens Thorbecke was een gemeente niet onderdeel van de staat, maar een zelfstandig geheel. De
gemeenten werden niet door de Grondwet ingesteld, maar gehandhaafd. Autonomie van gemeenten
werd niet verleend, maar erkend door de Grondwet. Volgens Thorbecke had de provincie er slechts
op toe te zien dat het gemeentelijke beleid niet in strijd kwam met hogere (provinciale of nationale)
belangen. Zolang dat niet het geval was, moesten gemeenten de ruimte hebben om hun eigen weg
te gaan.
Volgens Thorbecke bezit alleen de staat soevereiniteit. Tegelijkertijd bestond er geen hiërarchische
verhouding tussen nationaal en lokaal bestuur (gedecentraliseerde eenheidsstaat).
Buys (1887): door medebewindrelatie kon de nationale overheid afhankelijk worden gemaakt van
gemeentelijke uitvoerders. De nationale overheid had immers ook zelf het eigen beleid te plaatse
kunnen uitvoeren. In dat geval zou er sprake zijn geweest van deconcentratie. De keuze voor
medebewind is dus niet alleen voor centralisatie, maar ook een bevestiging van decentralisatie.
Lokale autonomie stond tegenover medebewind.
Oppenheim: plaatste in zijn driehoekenleer de gemeente tegenover de overheid. Volgens hem had
de gemeente een autonome verantwoordelijkheid voor de uitoefening van eigen bevoegdheden.
,Met de uitbreiding van medebewind raakte te de autonomie van de gemeenten verder uitgehold.
Men ging de nationale overheid boven het lokale bestuur plaatsen, in plaats van naast elkaar.
Van Poelje: vond het belangrijk dat in de moderne staat op centraal niveau beslissingen over
hoofdlijnen van het beleid werden genomen. De Nederlandse bevolking accepteerde verschillen
tussen gemeenten minder.
Brasz: hoe kan de overheid als geheel haar taken zo doelmatig mogelijk uitvoeren? De verdeling van
de taken ligt bij het Rijk. Gemeenten hebben meer een loketfunctie ten behoeve van zo effectief en
efficiënt mogelijk algemeen beleid van rijksoverheid.
Autonomie: vrijheid van gemeenten om hun eigen huishouden te regelen.
Medebewind: uitvoering van rijksbeleid door gemeenten
Gemeentewet: verschaft het gemeentelijke bestuur om algemene regels vast te stellen. En het
verrichten van bestuurshandelingen die nodig of nuttig zijn en die niet door hoger recht worden
uitgevoerd. Deze autonomie geeft gemeenten het initiatiefrecht.
In de gemeente berusten de meeste autonome bevoegdheden bij de raad. De medebewindstaken
zijn verdeeld over de drie bestuursorganen (de raad, college van B&W en de burgemeester).
In de twintigste eeuw is er een geleidelijke overgang naar medebewind voltrokken, daarmee nam de
vrijheid van handelen van gemeenten af. Het hogere recht gaat voor het lagere recht, de gemeente is
afhankelijk van de regels van de rijksoverheid.
Op grond van verschillen in beleidsvrijheid valt het medebewind nader te typeren in politiek,
ambtelijk en mechanisch medebewind.
politiek medebewind: de wetten laten de gemeenten bij uitvoering de ruimte om te komen
tot lokale normstelling. Een eigen beleid kan voor de uitvoering van het rijksbeleid worden
vastgesteld.
ambtelijk medebewind: de wetten laten geen ruimte voor lokale normstelling, maar de
wetten laten wel ruimte om recht te doen aan doeleinden van de wet. Hoe die doeleinden
moeten worden bereikt, is niet exact voorgeschreven
mechanisch medebewind: wetten worden nauwkeurig voorgeschreven hoe van geval tot
geval moet worden gehandeld. Formeel laat de wet de gemeente geen ruimte bij de
uitvoering van de wet.
Materiële beleidsvrijheid is in het kader van het medebewind in de regel groter dan formele
beleidsvrijheid. Gemeenten voeren het voorgeschreven rijksbeleid niet uit (materiële
beleidsvrijheid).
Het drie dimensies in het gemeentelijke takenpakket:
1. formeel onderscheid tussen autonome taken (op grond van GW en Gemeentewet) en
medebewind taken (opgedragen taken op basis van bijzondere wetten).
2. onderscheid tussen autonome en medebewindstaken, gelet op formele beleidsvrijheid, zijn
veel minder scherp (gemeenten zijn in autonomie gebonden aan hogere regels en
medebewind verschaft gemeenten soms formeel grotere beleidsvrijheid).
3. materiële beleidsvrijheid van gemeenten bij medebewindstaken is groter dan beleidsvrijheid
bij autonome taken. Autonome taken bieden minder ruimte voor politieke keuzes dan vele
medebewindstaken die gemeenten hebben te uitvoeren (maar niet doen door materiële
beleidsvrijheid)
De inrichting is in het binnenlandse bestuur in drie opzichten uniform:
, 1. Uniformiteit in de organisatie: Nederland is geheel opgedeeld in gemeenten en de
gemeenten vallen binnen kaders van een provincie, deze vallen weer binnen het rijk
2. Uniformiteit van de inrichting: De Gemeentewet schrijft dezelfde bestuurlijke organisatie
voor de gemeenten op. Elke gemeente heeft een raad, college van B&W en een
burgemeester. Deze worden op dezelfde manier aangesteld in elke gemeente.
3. Uniformiteit in taaktoedeling: Alle gemeenten hebben dezelfde taken.
Differentiatie van taken (voorheen gemeenten met rijkspolitie of gemeentepolitie) komt nauwelijks
voor.
Algemeen bestuur: rijk, provincies en gemeenten; hun takenpakket is onbeperkt
Functioneel bestuur: bv. waterschappen, intergemeentelijke vuilophaal ;beperkt takenpakket
Voordelen functioneel bestuur:
de schaal van functioneel bestuur kan nauw aansluiten met het betreffende
maatschappelijke probleem.
functioneel bestuur kan betrokken maatschappelijke organisaties
(mede)verantwoordelijkheid geven.
functioneel bestuur kan het bestuur (gedeeltelijk) aan deskundigen of gezaghebbende
figuren over laten.
Nadelen functioneel bestuur:
beperkt blikveld van functionele besturen vanwege specifieke opdrachten.
de zelfstandigheid van functionele besturen kan de taakuitoefening van overheden
verstoren.
de democratische legitimiteit van functionele besturen kan minder zijn dan algemene
besturen.
functionele besturen kunnen de flexibiliteit van bestuurlijke organisaties verminderen.
De afweging van de voor- en nadelen van functioneel bestuur is met name een politieke afweging.
Europa en binnenlands bestuur:
algemene verplichtingen: naleving van algemene regelgeving (vrij verkeer van personen, diensten en
goederen
specifieke verplichtingen: uitvoering van Europees beleid, bijvoorbeeld op het gebied van milieu en
regionaal beleid.
De Raad van Europa toets regelmatig of lidstaten zich aan de afspraken (normatieve uitgangspunten
en autonoom lokaal bestuur) houden.
Hoofdfuncties gemeenten: openbare orde en veiligheid, ruimtelijke ordening en ontwikkeling,
volkshuisvesting, milieu en riolering, afvalverzameling en- verwijdering, lokale economie, lokaal OV,
lokale wegen, basis- en secundair onderwijs, lokale gezondheidszorg, zorg en welzijn, uitvoering
sociale zekerheid, arbeidsmarkt en re-integratie van werklozen en cultuur, recreatie, toerisme en
sport.
Hoofdstuk 3: Burgers en de lokale democratie
Lokale democratie is een indirecte democratie: kiezers bepalen de relatieve machtsverhoudingen
tussen partijen, maar vanaf de verkiezingen is het aan de raadsleden om wethouders te kiezen die
vervolgens met de burgemeester besluiten nemen. Door de coalitievorming kan het gebeuren dat
besluiten meer te maken hebben met afspraken dan met de meerderheden van het volk.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller charlotteboerland. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.85. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
66579 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now