Hand-opdrachtenboek 6a Biologie voor Jou 2e Fase Vwo
Samenvatting van Biologie Voor Jou Thema 4 Afweer. Inclusief behulpzame afbeeldingen. Belangrijke termen zijn dikgedrukt.
Handig ter voorbereiding op proefwerken, ideaal om alle stof te herhalen ter voorbereiding op de eindexamens! Zie ook mijn overige samenvattingen van de Biologie Voor Jou met...
Thema 4 Afweer
Paragraaf 4.1 Bescherming
Inwendig en uitwendig milieu
Het inwendige milieu is gescheiden van het uitwendige milieu door het
dekweefsel van de huid, de longen en de darmen. De inhoud van het maag-
darmkanaal behoort tot het uitwendige milieu.
Lichaamsvreemde stoffen
Stoffen of cellen die niet in het menselijk lichaam thuishoren, zijn lichaamsvreemd. Het
afweersysteem of immuunsysteem beschermt tegen lichaamsvreemde stoffen en organismen.
Lichaamseigen stoffen of cellen worden door het menselijk lichaam gemaakt of zijn onderdeel van
het lichaam. Deze worden normaal gesproken niet aangevallen door het immuunsysteem.
Pathogenen of ziekteverwekkers zijn lichaamsvreemde stoffen en kunnen het inwendige milieu
binnendringen. Het binnendringen van een pathogeen heet een infectie. Pathogenen zijn:
Bacteriën.
Virussen infecteren vaak het hele lichaam.
Schimmels (gisten, eencellige schimmels) infecteren meestal alleen de huid of de luchtwegen.
Dieren (wormen, amoeben, insecten, etc.). Eencellige dieren infecteren vaak het hele lichaam.
Bij een infectie met bacteriën, schimmels en dieren ontstaan ziekteverschijnselen meestal door de
giftige stoffen of toxinen die de organismen afgeven.
Virussen
Virussen zijn geen levende organismen; ze hebben gastheercellen nodig om zich voort te planten. Ze
bestaan DNA of RNA met daaromheen een eiwitmantel of capside. Een infectie met een virus wordt
een virusinfectie of virale infectie genoemd. Virussen kunnen hun gastheer op verschillende
manieren ziek maken:
Virussen kunnen cellen doden of beschadigen door de afgifte van eiwit verterende enzymen.
Virussen kunnen geïnfecteerde cellen toxinen laten produceren, waardoor de cel beschadigd
raakt of sterft.
De hoeveelheid schade die een virus aanricht, is tevens afhankelijk van het vermogen van het
geïnfecteerde weefsel om te herstellen. Een virusinfectie verloopt als volgt:
Het virus hecht aan de receptoren van de gastheercel.
Het virus versmelt met een gastheercel.
DNA of RNA komt vrij in het cytoplasma van de gastheercel;
o Het DNA van het virus wordt ingebouwd in het DNA van de gastheercel, of;
o Van het RNA van het virus wordt eerst DNA gemaakt m.b.v. de enzymen reverse-
transcriptase (maakt van RNA een enkele streng DNA) en DNA-polymerase (maakt van
een enkele streng DNA dubbelstrengs DNA).
De gastheercel gaat vervolgens virusdelen produceren door eiwitsynthese langs het virus-DNA.
De gastheercel…
o Maakt de rest van zijn leven allen nog maar nieuwe virussen en kan daardoor zijn
normale functie niet meer uitvoeren, of;
o Lyseert (ontploft) en de virussen komen vrij
, Soorten afweer
Mechanische afweer: de bouw van de huid en slijmvliezen.
Bij de huid spelen de pH-waarde en melanocyten een rol. De huid beschermt tevens niet enkel
tegen infecties, maar ook tegen invloeden van buitenaf, zoals beschadiging, ultraviolette straling
en waterverlies door verdamping. De melanocyten vormen het donkere pigment melanine, dat
delende cellen tegen de schadelijke invloed van ultraviolette straling beschermt.
Bij slijmvliezen spelen het slijm en de trilharen een rol.
Chemische afweer is het gebruik van stoffen om indringers buiten te houden. Een voorbeeld is
maagsap, het bevat zoutzuur met een lage pH-waarde dat veel bacteriën dood.
Paragraaf 4.2 Afweer
Immuunsysteem
Bij een infectie wordt het immuunsysteem geactiveerd. Het immuunsysteem bestaat uit de
aangeboren afweer en de verworven afweer.
Aangeboren afweer of aspecifieke afweer is gericht tegen veel verschillende typen pathogenen
en dient als een snelle eerste afweer tegen infectie. De aangeboren afweer is daarnaast de basis
voor de verworven afweer;
Verworven of specifieke afweer is gericht tegen één type pathogeen en ontwikkelt zich
gedurende het leven.
Organen die een belangrijke rol spelen bij de afweer zijn de thymus (een klier boven in de
borstholte), de milt, het rode beenmerg en de lymfeknopen. Deze organen worden de lymfoïde
organen genoemd. Ze hebben een functie bij de opslag en het transport van witte bloedcellen.
In het rode beenmerg ontstaan uit stamcellen verschillende typen witte bloedcellen: fagocyten en
lymfocyten. De fagocyten en lymfocyten komen in het bloed terecht, waar ze pathogenen bestrijden.
De fagocyten horen bij de aangeboren afweer, de lymfocyten bij de verworven afweer.
Aangeboren afweer
Bij de aangeboren afweer spelen fagocyten een grote rol. Fagocyten ontstaan uit myeloïde
stamcellen. Er zijn verschillende fagocyten: granulocyten en monocyten.
Granulocyten fagocyteren en doden één pathogeen en sterven daarna zelf af. Hierdoor ontstaat
etter of pus.
Monocyten veranderen kunnen veranderen in macrofagen en in dendritische cellen.
Macrofagen ontstaan als monocyten vanuit de bloedbaan naar de weefselvloeistof gaan.
Macrofagen kunnen meerdere pathogenen fagocyteren voordat ze doodgaan. Daarnaast kunnen
ze cytokinen produceren, die de normwaarde van de lichaamstemperatuur verhogen. Door de
koorts die ontstaat, werken de enzymen in een pathogeen minder goed of niet. Cytokinen
behoren tot de mediators en hebben een regulerende functie.
Dendritische cellen kunnen pathogenen vernietigen die de huid of slijmvliezen binnendringen.
De afweer tegen bacteriën kan tijdelijk worden versterkt door het gebruik van antibiotica. Een
antibioticum is een medicijn dat bacteriële infecties bestrijdt. Er zijn verschillende typen antibiotica,
waarvan penicilline het bekendste is. Een belangrijk nadeel van antibiotica, is dat bacteriën er
resistent tegen kunnen worden.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller LukevdW. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.22. You're not tied to anything after your purchase.
