Hoofdstuk 4: Oorlogen om Allah en om olie
De islam als nieuwe factor 1979-1998
- 4.1 De revolutie in Iran
Iran is in het Midden-Oosten een regionale grootmacht, maar geen Arabisch
land. Iran werd vanaf 1941 geregeerd door de prowesterse sjah Mohammed
Reza Pahlavi. Hij was een trouwe bondgenoot van de Verenigde Staten. De sjah
wilde zijn land ontwikkelen als de landen in het Westen. Er kwamen nieuwe,
hypermoderne ziekenhuizen en moderne industrieën. Deze hervormingen leidden
echter tot conflicten met de conservatieve geestelijken. De onvrede werd
versterkt doordat de sjah met harde hand alle oppositie de kop indrukte. De
belangrijkste geestelijk leider, ayatollah Ruhollah Khomeini, wees de
westerse koers van zijn land principieel af en verzette zich fel tegen de
secularisering van de wetgeving. In 1978 zwol de sluimerende onrust aan tot een
grote volksopstand. Begin 1979 ontvluchtte sjah Reza Pahlavi zijn land. De
islamitische revolutie in Iran was een conservatieve omwenteling, terwijl de
meeste revoluties in de wereld juist waren begonnen om vooruitgang en
modernisering. Het oriëntatiepunt werd de bron van de islam. Dit heet:
fundamentalisme. De nieuwe wetgeving zou volledig volgens oude beginselen
van de islam worden ingericht. De islamitische republiek werd uitgeroepen, er
kwam een grondwet op basis van de sjiitische islam. In 1981 werd Khomeini tot
president gekozen, met ruime bevoegdheden. Alle hervormingen die de sjah had
doorgevoerd, werden teruggedraaid.
- 4.2 Fundamentalisme
In Iran werd een ogenschijnlijk stabiel, prowesters regime verdreven door een
volksopstand onder leiding van conservatieve islamitische geestelijken. De
islamitische revolutie vormde een inspirerend model voor moslims in andere
landen. Het islamfundamentalisme was geen nieuw verschijnsel. Het
fundamentalisme vond een vruchtbare voedingsbodem in de armoede van grote
bevolkingsgroepen en het gebrek aan goede sociale voorzieningen.
Fundamentalisten keerden zich tegen alles wat in hun ogen inbreuk maakte op
goddelijke wetten. Vaak richtte de kritiek zich op thema’s als de positie van de
vrouw, de rechten van homoseksuelen, de evolutietheorie, kledingvoorschriften
en omgangsvormen.
Turkije: In Turkije was het leger jarenlang de belangrijkste verdediger van de
seculiere staat die Kemal Atatürk had gesticht. De onderdrukking van de
democratie en de mensenrechten leidden telkens opnieuw tot heimelijk verzet.
Op den duur groeide de aanhang van islamitische organisaties. De eerste
islamitische partij die veel aanhang verwierf was de Welvaartspartij, die in 1995
aan de macht kwam met een conservatief programma. Maar na twee jaar werd
de partij onder druk van het leger ten val gebracht en verboden. Na 2000 kwam
er echter een nieuwe islamitische partij op, AKP (gerechtigheids- en
ontwikkelingspartij). Deze partij behaalde een reeks klinkende
verkiezingsoverwinningen, met Erdogan als premier. Veel jongeren en
intellectuelen kregen na tien jaar schoon genoeg van de autoritaire regeerstijl
van premier Erdogan. Deze ontevredenheid leidde in 2013 tot hevige rellen
tussen betogers en de oproerpolitie.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller nickvdwal2004. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.25. You're not tied to anything after your purchase.