1.1 Wat is sociale psychologie?
Sociale psychologie: De wetenschappelijke studie naar de manier waarop gedachten, gevoelens en
gedragingen naar de manier waarop gedachten gevoelens en gedragingen van mensen worden
beïnvloed door de werkelijke of imaginaire aanwezigheid van andere mensen.
Sociale invloed: Het effect dat de woorden, daden of alleen al de aanwezigheid van andere mensen
hebben op onze gedachten, gevoelens, attitudes en gedrag.
Als we het over sociale invloed hebben denken we allereerst aan rechtstreekse pogingen tot
overreding, waarbij iemand opzettelijk probeert om het gedrag of de attitude van een ander te
veranderen.
Maar voor een sociaal psycholoog is het begrip sociale invloed breder dan de pogingen van de ene
persoon om het gedrag van de ander te veranderen. Namelijk:
- Ten eerste gaat sociale invloed verder dan gedrag. Het omvat zowel onze gedachten en
gevoelens als onze zichtbare handelingen.
- Ten tweede heeft sociale invloed meer uitingsvormen dan alleen de doelbewuste pogingen
tot overredingen. We worden vaak alleen al door de aanwezigheid van andere beïnvloed.
Empirische methode: Op waarneming en/of onderzoek gebaseerde methode voor het toetsen van
hypothesen.
Hypothese: Een als voorlopige waarheid aangenomen maar nog te bewijzen veronderstelling.
De vragen waarmee sociaalpsychologen zich bezighouden komen voor een groot deel overeen met
de vragen waarover filosofen zich buigen. Sociaalpsychologen proberen er echter op empirische
wijze een antwoord op te vinden. Een van de taken van de sociaalpsycholoog is het formuleren van
gefundeerde veronderstellingen over de specifieke situaties waarin hetzij de ene, dan wel de andere
uitkomst op zal treden. Na het opstellen van een hypothese ontwerpt de sociaalpsycholoog een
experiment dat gedetailleerd genoeg is om de situaties op te roepen die tot de ene of de andere
uitkomst zullen leiden. Dit vergroot onze kennis over de menselijke aard en stelt ons in staat om
accurate voorspellingen te doen.
Construct: De manier waarop mensen de sociale wereld waarnemen, begrijpen en interpreteren.
De sociale psychologie hecht veel belang aan de manier waarop mensen de sociale wereld
interpreteren. Daarom besteden sociaalpsychologen speciale aandacht aan de wortels van de
interpretaties. Bijvoorbeeld: als mensen een interpretatie maken van hun sociale omgeving, zorgen
ze er dan voor dat hun interpretatie hen in een zo positief mogelijk daglicht plaatst of zorgen ze
ervoor dat hun interpretatie zo accuraat mogelijk is, zelfs als ze er daardoor slechter vanaf komen.
Determinant: Bepalende factor in een ontwikkeling of toestand.
Individuele verschillen: De aspecten van de persoonlijkheid die mensen onderscheiden van anderen.
De inzichten van persoonlijkheidspsychologen breiden onze kennis over het menselijk gedrag uit.
Toch zijn sociaalpsychologen ervan overtuigd dat je, als je gedrag primair op grond van
persoonlijkheidsfactoren begint te verklaren, we een essentieel onderdeel buiten beschouwing laten:
namelijk de machtige rol van de sociale invloed.
,Sociale psychologie is gerelateerd aan andere sociale wetenschappen, zoals de sociologie, economie
en politicologie, als deze vakgebieden bestuderen de invloed van sociale factoren op het menselijk
gedrag, maar door belangrijke verschillen staat de sociale psychologie apart met name op
analyseniveau. Natuurlijk is er, doordat de samenleving is opgebouwd uit verzamelingen van
individuele mensen, altijd enig overlap tussen de domeinen van de sociologie en die van de
sociologie. Het grote verschil is dat sociologie zich niet concentreert op de psychologie van het
individu, maar naar de samenleving als geheel kijkt. Het analyseniveau is een groep of een sociaal
systeem.
Het doel van de sociale psychologie is het identificeren van de universele eigenschappen van de
menselijke natuur die ervoor zorgen dat iedereen gevoelig is voor sociale invloed, onafhankelijk van
sociale klasse of cultuur.
Sociologie Sociale psychologie Persoonlijkheidspsychologie
Verschaft algemene wetten en Onderzoekt de psychologische Onderzoekt de kenmerken die
theorieën over samenlevingen, processen die mensen met maken dat individuen uniek
niet over individuen. elkaar gemeenschappelijk zijn en van elkaar verschillen.
hebben en hen gevoelig maken
voor sociale invloed.
We kunnen stellen dat de sociale psychologie zich beweegt in het gebied tussen de sociologie en
persoonlijkheidspsychologie. De sociale psychologie en sociologie hebben beide belangstelling voor
de manier waarop de situatie en de bredere maatschappelijke omstandigheden ons gedrag
beïnvloeden. Sociaalpsychologen richten zich echter meer op psychologische gesteldheid van
individuen die hen gevoelig maakt voor sociale invloeden. Terwijl de sociale psychologie en de
persoonlijkheidspsychologie beide de nadruk leggen op de psychologie van het individu, heeft de
sociale psychologie vooral als doel het analyseren en verklaren van psychologische processen die de
meeste mensen in de wereld gemeen hebben en die hen gevoelig maken voor sociale invloeden.
1.2 De macht van de situatie
Fundamentele attributiefout: Neiging om de mate waarin iemands gedrag wordt veroorzaakt door
de rol van persoonlijke eigenschappen en andere interne factoren te overschatten en de rol van
externe situationele factoren te onderschatten.
Attributie: Het toeschrijven van oorzaken aan het eigen of aan andermans gedrag en het daarmee
voorzien van verklaringen.
Als we de macht van de situatie niet volledig doorgronden hebben we de neiging om het probleem te
vereenvoudigen en dat beperkt onze kennis over de oorzaken van een groot aantal menselijke
gedragingen. De vereenvoudiging kan er onder meer toe leiden dat we, in situaties waarin individuen
overdonderd worden door sociale krachten waartegen de meeste van ons niet zijn opgewassen,
geneigd zijn het slachtoffer de schuld te geven.
1.3 De macht van sociale interpretatie
We kunnen wel zeggen dat de sociale situatie vaak een ingrijpend effect heeft op het menselijk
gedrag, maar wat bedoelen we precies met ‘sociale situatie’? Een manier om deze term te definiëren
is de objectieve eigenschappen van de situatie te bepalen, zoals hoe lonend die situatie is voor
mensen, en vervolgens te kijken naar het gedrag dat door die objectieve eigenschappen ontstaat.
Behaviorisme: Stroming in de psychologie die de stelling verdedigt dat men, om menselijk gedrag te
kunnen begrijpen, slechts hoeft te kijken naar de bekrachtigende eigenschappen van de omgeving.
, Gestaltepsychologie: Stroming in de psychologie die het belang benadrukt van het bestuderen van
de persoonlijke manier waarop een object wordt waargenomen, in plaats van het bestuderen van de
manier waarop de objectieve, fysieke eigenschappen van het object zijn samengevoegd.
Gestaltepsychologen menen dat je onmogelijk kunt bepalen hoe een object wordt waargenomen
wanneer je allee deze bouwstenen van perceptie in aanmerking neemt. Het geheel is anders dan de
som der delen.
Fenomenologie: Filosofische methode die probeert door de geestelijk intuïtieve beschouwing van de
dingen, niet door rationele kennis, de constitutie van de wereld in de geest en het wezen der dingen
te beschrijven.
Als theoreticus zette Kurt Lewin de belangrijke stap om de gestalteprincipes niet alleen op de
perceptie van objecten toe te passen, maar ook op sociale perceptie. Hij stelde dat het vaak
belangrijker is om te begrijpen hoe mensen de sociale wereld waarnemen, doorgronden en
interpreteren dan het is om de objectieve eigenschappen ervan te begrijpen.
Sociaalpsychologen begonnen zich al snel te concentreren op het belang van de manier waarop
mensen hun omgeving construeren. Fritz Heider, een van de medeoprichters van de sociale
psychologie, merkte op: ‘Over het algemeen reageert iemand op wat hij denkt dat de ander
waarneemt, voelt en denkt, als aanvulling op wat de ander zou kunnen doen. We zijn voortdurend
aan het gissen naar de gemoedstoestand, motieven en gedachten van anderen. Soms hebben we het
bij het rechte eind, maar vaak ook niet.
1.4 De oorsprong van constructen: fundamentele menselijke motieven
De twee voornaamste bronnen van constructen waarop de nadruk wordt gelegd, zijn:
1. De behoefte om een positieve kijk op onszelf te behouden.
2. De behoefte om de wereld accuraat waar te nemen.
Leon Festinger, een van de meest vernieuwende sociaalpsychologen besefte al snel dat we precies
op het moment waarop deze twee motieven ons in tegengestelde richtingen trekken, de
waardevolste inzichten kunnen verwerven in de werking van het menselijke gevoel en de menselijke
gedachten.
Positief zelfbeeld: Evaluatie van mensen van hun eigenwaarde, dat wil zeggen de mater waarin ze
zichzelf beschouwen als goed, competent en beschaafd.
Vroeger gedrag rechtvaardigen: Een positief zelfbeeld is een nuttige zaak, maar wanneer het ertoe
leidt dat iemand zijn acties rechtvaardigt en er niet van leert, kan dat verandering en zelfverbetering
in de weg staan. Het erkennen van een tekortkoming is moeilijk, zelfs wanneer dat ten koste gaat van
een accuratere kijk op de wereld.
Lijden en zelfrechtvaardiging: De belangrijkste bevindingen op dit gebied zijn ten eerste dat
menselijke wezens gemotiveerd zijn om een positief beeld van zichzelf in stand te houden, deels door
hun gedrag te rechtvaardigen, en ten tweede dat dit hen er onder bepaalde te specificeren
omstandigheden toe brengt dingen te doen die in eerste instantie verrassend of paradoxaal lijken.
Zo kunnen ze de voorkeur geven aan mensen en dingen waarvoor hebben geleden boven mensen en
dingen die ze associëren met gemak en plezier.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller veerlevandenberg. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.35. You're not tied to anything after your purchase.