Class notes
Volledig uitgewerkte hoor- en werkcollege aantekeningen Grondrechten
- Course
- Institution
Hoor- en werkcollege aantekeningen Grondrechten
[Show more]
Seller
Followlawstudent96
Content preview
Hoor-en werkcollege Grondrechten Semester 1Week 1 Hoorcollege
Opbouw van deze cursus
- HC 1 Introductie/ Grondrechtenbescherming en de nationale rechtsorde (vandaag)
- HC 2 Grondrechtenbescherming en de internationale rechtsorde (EVRM) (volgende keer)
- HC 3 Grondrechtenbescherming en de EU-rechtsorde. WC over HC’s 1,2 en 3
- HC 4 Beperking van grondrechten WC over HC 4
- HC 5 Positieve verplichtingen WC over HC 5
- HC 6 Horizontale relaties/gelijke behandeling WC over HC 6
- HC 7 Uitingsrechten WC over HC 7
Grondrechtenkwesties zijn overal
- Demonstraties in Amsterdam (en elders) tegen racisme tijdens de 1.5 meter lockdown.
Welke grondrechtelijke vragen zijn hiermee gemoeid? Ja, jouw recht om te demonstreren
demonstratievrijheid, vrijheid van meningsuiting.
- Heeft een 104-jarige het recht zijn leven te beëindigen? Ik mag mijn mening verkondigen,
maar je hebt ook negatieve kant je hebt recht om niets te zwijgen. Ik heb recht om leven
positieve kant en recht op niet te leven de negatieve kant.
- Gebruik jij Google Maps? Wat is hier aan de hand? Straat in Berlijn. De huizen zijn
afgeschermd wegens recht op privacy. We kunnen het grondwet vinden dat het met
nieuwsbericht of voorbeeld te maken heeft.
Wat zijn grondrechten?
Bekende voorbeelden:
- De vrijheid van meningsuiting,
- Lichamelijke integriteit,
- De vrijheid van betoging enz. oftewel demonstratievrijheid
Maar hoe leg je het begrip ‘grondrechten’ uit?
Elementen grondrecht
Welke elementen van grondrechten kunnen wij benoemen?
- ‘A’ heeft,
- Een aanspraak (recht) op ‘X’,
- Jegens ‘B’,
- Berustend op ‘Y’,
- Af te dwingen voor ‘C’.
Door te kijken naar elementen van het grondrecht. A heeft een grondrecht die aan burger
toekomt, A heeft recht op iets een aanspraak. Als ik een aanspraak op iets heb en als het
iets moet betekenen moet het jegens B zijn, iemand moet mijn respecteren en niet in mijn
aanspraak mengen. Waar komt mijn grondrecht vandaan? We hebben hier met juridische
aanraak, grondrecht moet op juridische bron berusten: grondwet, verdrag etc. Als B jouw
aanspraak niet respecteer dan mag je naar de rechter stappen om jouw aanspraak af te
dwingen. Situatie te wenden om je grondrecht te beschermen en af te dwingen.
Dragers van grondrechten (1)
Artikel 1 Grondwet: ‘Allen die zich in Nederland bevinden, worden in gelijke gevallen gelijk
behandeld. Discriminatie wegens godsdienst, levensovertuiging, politieke gezindheid, ras,
geslacht of op welke grond dan ook, is niet toegestaan.’
Artikel 3 Grondwet: ‘Alle Nederlanders zijn op gelijke voet in openbare dienst benoembaar.’
,Artikel 12 EVRM: ‘Mannen en vrouwen van huwbare leeftijd hebben het recht te huwen en
een gezin te stichtingen volgens de nationale wetten die de uitoefening van dit recht
beheersen.’
Wie komen die grondrechten toe? Niet alle grondrechten komen iedereen toe, niet iedereen
is drager van grondrechten. Bij artikel 1 Gw komt het niet iedereen toe, maar alleen
Nederlander. Art. 3 Gw alle Nederlanders, iemand die een Nederlandse paspoort heeft. Art.
12 EVRM mannen en vrouwen meerderjarige en dus NIET minderjarige.
Dragers van grondrechten (2)
Voorbeelden uit het IVBPR:
- ‘(…) Jeugdige overtreders dienen gescheiden te worden gehouden van volwassenen
(..)’ (artikel 10, derde lid)
- ‘Een ieder heeft het recht welk land ook, met inbegrip van het eigen land, te verlaten.’
(Artikel 12, tweede lid)
- ‘Een vreemdeling die wettig op het grondgebied verblijft van een Staat die partij is bij dit
Verdrag, kan…’ (artikel 13)
IVBPR verdrag van VN. Hier zien we een aantal voorbeelden en het is belangrijk dat niet alle
grondrechten iedereen toekomt.
Dragers van grondrechten (3)
Individu is drager
Maar:
- Niet altijd ieder individu
- Bepaalde categorieën personen uitgezonderd (bijv. mensen die niet in Nederland wonen)
- Andere grondrechtendragers dan individuen (bijv. recht op vereniging)
- Groepen personen
- Privaatrechtelijke rechtspersonen (bedrijf die pand bezit)
Een burger is in beginsel drager van grondrechten, maar niet ieder individu komt grondrecht
toe.
Dragers van grondrechten (4)
Heeft een aap (Naruto) grondrechten? Je had een professionele fotograaf en in afgelegen
gebieden is hij camera’s gaan zetten als je daar zou wandelen of ergens staan dan zou de
camera activeren. Dat is heir ook gebeurd. Naruto is op zo’n plaat staan, een gevolg is een
dierenselfie. Cameraman. Heeft daar geld aan verdiend voor foto van Naruto die de aap zelf
heeft gemaakt. Waarom komt het recht aan jou toe en niet aan het dier? De zaak is naar
rechter geweest. De fotograaf is schikken met dierenorganisatie. Het kwam erop neer dat
een dier heeft geen mensenrechten en dus geen grondrechten als een mens,
Dragers van grondrechten (5)
Artikel 13 EU-Werkingsverdrag: ‘Bij het formuleren en uitvoeren van het beleid van de Unie
(…), houden de Unie en de lidstaten ten volle rekening met hetgeen vereist is voor het
welzijn van dieren als wezens met gevoel, onder eerbiediging van de wettelijke en
bestuursrechtelijke bepalingen en gebruiken van de lidstaten met betrekking tot met name
godsdienstige riten, culturele tradities en regionaal erfgoed.’
Dier geen drager van grondrechten, waarom?
Dieren zijn meer dan alleen zaken (huis, auto) dieren genieten juridische genieten meer dan
een zaak. Bijv. grondrechten van Zwitserland en Duitsland die genieten speciale
grondrechten aan dieren. In art. 13 EU verdrag zien we staan dat dieren als wezens met
gevoel. Nederland lidstaat van EU moet weten dat het dieren als wezens met gevoel zijn en
geen grondrechten heeft. Waarom hebben dieren geen grondrechten? Een burger kan op
iets aanspreken, burger heeft plichten en daarom ook rechten. Rechten in verhouding tot
,verplichting, een dier kan niet aangesproken worden op plichten en daarom ook geen
rechten toekomen. Je hebt veel dierenorganisatie die zeggen dat we meer juridische
bescherming aan de dieren moeten geven en dat we moeten spreken over dierenrechten en
niet naar dieren verwijzen met dieren als wezens met gevoel.
Aanspraak (recht) op… (1)
Grondrechten, mensenrechten of fundamentele rechten?
Sommigen vinden dat:
- Grondrechten, rechten in de Grondwet zijn
- Mensenrechten, rechten in verdragen zijn (zoals het EVRM)
- Mensenrechten natuurrechtelijke aanspraken zijn (aanspraken los van een
wettelijke/verdragsrechtelijke bron)
- Fundamentele rechten grond-en mensenrechten omvatten
In deze cursus spreken wij van grondrechten als verzamelterm
Grondrechten = mensenrechten en fundamentele rechten
Als we het hebben over grondrechten dan bedoelen we rechten in formele zin die terug te
vinden zijn in grondwet of verdrag. We gebruiken geen verschil tussen die termen, maar
gebruiken de grondrechten als verzamelterm.
Aanspraak (recht) op… (2)
Ik heb aanspraak op een grondrecht hoe kan ik een grondrecht willen. Plaatje zie je drie
vrouwen wat zou de relatie tussen die vrouwen zijn. Een dochter, grootmoeder en moeder.
Drie generaties. Dat is ook in grondrechten. Ik ben drager van drie generaties grondrechten.
Aanspraak (recht) op… (3)
Drie ‘generaties’ van grondrechten:
1. Klassieke rechten (oudste generatie)
2. Sociale rechten (sociaal enomische rechten)
3. ‘solidarity rights’
Aanspraak (recht) op… (4)
Klassieke rechten, soms ook vrijheidsrechten, afweerrechten, burgerrechten genoemd.
Oudste soort grondrechten (1e generatie). Functie: typisch in te roepen tegen overheid,
negatieve verplichting. De overheid moet afblijven van grondrechten en daarom
afweerrechten en grondrechten. Overheid moet niet mengen en van mijn grondrechten
afblijven.
Voorbeeld: Artikel 11, eerste lid, EVRM: ‘Een ieder heeft recht op vrijheid van vreedzame
vergadering en op vrijheid van vereniging, met inbegrip van het recht met anderen
vakverenigingen op te richten en zich bij vakverenigingen aan te sluiten voor de bescherming
van zijn belangen.’ Ik heb het recht om met andere vreedzaam te vergaderen en overheid
moet niet mengen. Negatieve verplichting voor overheid. Deze klassieke grondrechten vind
je verder in: het EVRM, IVBPR, vooral art. 1-18 Grondwet
Aanspraak (recht) op… (5)
Sociale rechten, soms ook socio-economische rechten genoemd. Twee oudste soort
grondrechten (2e generatie). Functie: overheidsoptreden/prestatie verlangd, opdracht aan
overheid, positieve verplichting. Bij de klassieke grondrechten hadden we over negatieve en
hier hebben we juist grondrecht optreden. Om mijn grondrecht mogelijk te maken moet
overheid bemoeien.
Artikel 20 Grondwet
1. De bestaanszekerheid der bevolking en spreiding van welvaart zijn voorwerp van zorg
der overheid. Recht op bestaanszekerheid, de overheid moet daarvoor zorgen en
handelsplicht. Kwestie van optreden en niet.
2. De wet stelt regels omtrent de aanspraken op sociale zekerheid
, 3. Nederlanders hier te lande, die niet in het bestaan kunnen voorzien, hebben een bij de
wet te regelen recht op bijstand van overheidswege..’
- Zie verder het ESH (klassieke grondrechten), IVESCR (sociale economische), vooral art.
19-23 Grondwet
Recht om te kiezen art. 4 Gw. Als je Nederlandse staatsburger bent mag je verkiezen dat is
een klassieke grondrecht. De overheid moet afblijven van je grondrecht. De overheid moet
dezelfde handelen tegen jouw intimidatie. Overheid moet handelen om de verzekering te
organisatie en stemlocatie. De overheid moet al die dingen voor jou te regelen om de
grondwet mogelijk te maken. Recht op een schoon leefmilieu, de overheid moet ervoor
zorgen dat jij in een goed milieu, omgeving kunt leven de overheid moet optreden en voor
zorgen. De overheid moet ook afblijven tegelijkertijd niet het milieu vuil te maken.
Onderscheid Enerzijds tussen handelen en afblijven is niet waterdicht.
Aanspraak (recht) op… (6)
‘Solidarity rights’, soms ook groepsrechten genoemd. Derde oudste (jongste) soort
grondrechten (3e generatie). Veelal gericht op groepen en de toekomst. Bijv.
zelfbeschikkingsrecht volkeren, recht op ontwikkeling, recht op cultuur en identiteit
(inheemse) volkeren
Voorbeeld artikel 20, eerste lid, en artikel 24 African Charter on Human and Peoples Rights:
‘All people shall have the right to existence. They shall have the unquestionable and
inalienable right to selfdetermination.’
‘All peoples shall have the right to general satisfactory environment favourable tot heir
development.’
Het recht op volkeren. Volkeren hebben het recht om te bestaan. Hier zie je rechten die niet
aan individu, maar groep die aan volk toe komen en die gericht zijn op de toekomst. Actuele
voorbeeld is Catalonië. In noordoost Spanje veel mensen willen onafhankelijk worden en niet
bij Spanje horen. Een aantal jaar geleden was referendum gehouden en referendum is niet
erkend. Mensen in Catalonië heeft gezegd we willen ons als volk en zelfbeschikking
uitoefenen.
Aanspraak (recht) op… (7)
Nadruk in deze casus ligt sterk op klassieke rechten en sociale rechten
Verschillen tussen klassieke en sociale rechten nuancering verschillen
- Overheidsoptreden en klassieke grondrechten, niet alleen -onthouding. Voorbeeld van
verkiezing. Overheid mag niet zeggen op wie je mag stemmen, maar wel bescherming
tegen intimidatie zodat die in alle rust kan stemmen.
- Overheidsonthouding bij sociale grondrechten, niet alleen -optreden. Sociale
grondrechten en dus overheidsoptreden die onderscheidt is niet waterdicht.
Bij het onderscheid negatieve/positieve verplichtingen gaat het erom wat grondrechten
van de overheid verlangen om rechten en vrijheden te realiseren (zie HC 5)
Aanspraak (recht) op…(8)
Klassiek of sociaal? Oplettend lezen!
Artikel 23 Grondwet:
Eerste lid: ‘Het onderwijs is een voorwerp van de aanhoudende zorg der regering.’
Regering moet handelen en grondrecht mogelijk maken (scholen bouwen etc.)
Tweede lid: ‘Het geven van onderwijs is vrij, behoudens het toezicht van de overheid en,
voor wat bij de wet aangewezen vormen van onderwijs betreft, het onderzoek naar de
bekwaamheid en de zedelijkheid van hen die onderwijs geven, een en ander bij de wet te
regelen.’ Vrijheidsrecht en dus klassiek recht.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller lawstudent96. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.96. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
77988 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now