In deze samenvatting (Nectar hoofdstuk 16: Systeem aarde en de mens , vwo 5) staat alles wat je moet weten over hoe het systeem aarde werkt in combinatie met de mens. In deze samenvatting staat alle noodzakelijke informatie. Veel succes met leren!
BIO H16 SYSTEEM AARDE EN DE
MENS
16.1 KOOLSTOFKRINGLOOP EN KLIMAAT
FOTOSYNTHESE: HET STARTSCHOT
Na het ontstaan van de eerste eencellige autotrofe organismen CO2 ging naar oceanen: waar
fotosynthese en omzetting naar CaCO3 plaatsvond afname CO2 temperatuurdaling
Na ijstijd kwam opwarming en uiteenvalling van Pangea systeem Aarde: met variatie aan
levensvormen, verbonden door complexe voedselwebben en ecosystemen
KOOLSTOFVOORRADEN
Enorme hoeveelheden koolstof in organische stoffen liggen vast in bodemvoorraden: sinks;
vooral fossiele brandstoffen
Grote sinks:
- Permafrostgebieden (rond de noordpool): organisch materiaal
- Atlantische Oceaan & Zuidelijke IJszee: afgestorven plankton
- Kalkgesteenten (vooral CaCO3): gevormd door chemische processen uit CO2
Veel vanuit CO2 geproduceerde stoffen zitten vast in biomassa (al de organische stoffen) van levende
planten en dieren
KOOLSTOF STROOMT
Koolstof in de sinks kan vrijkomen door:
- Vulkaanactiviteit (door het schuiven van tektonische platen)
- Erosie van gesteenten
Langzame kringloop: 100-200 miljoen jaar
- Fossiele brandstoffen
- Kalkgesteentes
Snelle kringloop: minuut – 1000 jaar
Door dissimilatie komt koolstof vrij als CO2
MENSEN EN KOOLSTOF
Energievoorziening (arbeid, transport, warmte) en grondstoffen om producten te maken (plastic) en
bouwmaterialen bestaand uit koolstofverbindingen
Bij verbranding ontstaat CO2 CO2-concentratie stijgt
DE TEMPERATUUR OP AARDE
Broeikasgas= een gas dat in de atmosfeer een warmte-isolerende werking heeft (bv. CO2)
Dit natuurlijke effect heet het broeikaseffect: het houdt de aarde warm
Door CO2 uit fossiele brandstoffen versterkt het effect: het versterkte broeikaseffect: meer warmte
wordt vastgehouden dan normaal
De belangrijkste broeikasgassen:
- CO2
- Waterdamp (warmte verdampt water)
, - CH4
- N2O
Broeikasgassen absorberen warmte van zonlicht dat de aarde heeft teruggekaatst
Gewone broeikaseffect
- Waterdamp: 50%
- Waterdruppels in de lage bewolking: 25%
- Normale hoeveelheid CO2: 20%
- Andere broeikasgassen (bv. methaan): 5%
Hoofdoorzaak van het versterkte broeikaseffect is CO 2
METHAAN EN DISTIKSTOFMONOXIDE
Naast CO2 zorgen CH4 en N2O ook voor het versterkte broeikaseffect
GWP (global warming potential) van methaan = 25 (25 x zo sterk broeikasgas als CO 2)
(Extra) CH4 afkomstig van:
- Fossiele brandstoffen
- Landbouw
- Afvalstortplaatsen
- Veeteelt
- Moerasgas (vooral CH4)
CH4 ontstaat uit organisch materiaal in anaerobe omstandigheden (BINAS 93F)
Toendra’s: veel organische stoffen in de bodem. In de zomer smelt de bovenlaag en het water kan niet
wegzakken in de bevroren permafrostlaag eronder plassen ontstaan waarin anaerobe
methaanbacteriën organische stoffen afbreken methaan ontstaat
- Door stijgende temperatuur meet permafrost ontdooit meet CH4-vorming
- Uit ontdooide permafrostlaag komt ook moerasgas vrij
- Na 10-15 jaar oxideert het CH4 tot CO2
N2O komt vrij door:
- Bacteriewerking in oceanen
- Overtollig of uitgespoeld nitraat (NO3-) (in sterk bemeste landbouwgrond)
OP WEG NAAR KLIMAATBEHEERSING
(Nadelige) gevolgen van het versterkte broeikaseffect:
- Lucht- en oceaanstromen verschuiven droogte / te nat
- Landijs smelt waterpeil stijgt overstromingen
Oplossingen:
- Klimaatafspraken
- Energiezuinigere technieken
- Betere mestwerking
- Circulaire economie (hergebruik)
16.2 STIKTSTOFKRINGLOOP
STIKSTOF GEBRUIKEN VIA NATUURLIJKE PROCESSEN
Een deel van mest spoelt uit met het regenater
Stikstofbinding/stikstoffixatie: bacteriën die N2 uit lucht opnemen en binden aan organische stoffen
Stikstofbindende bacteriën leven vrij in de bodem of in het water of in symbiose met platen
Voorbeeld symbiose: mutualisme: anaerobe bacteriën maken uit NH 4+ (door de bacteriën omgezet uit
N2, door nitrogenase) en koolhydraten (geleverd door de plant) aminozuren
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller JustDoIt. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.20. You're not tied to anything after your purchase.
