Class notes
College 1 - Mededingingsrecht
- Course
- Institution
volledig uitgeschreven college.
[Show more]
Seller
Followbrittje117
Reviews received
Content preview
College 1 – maandag 14 december 2020 – Handhaving mededingingsrecht: het juridisch kaderEen kartel: wat te doen?
Waar ziet het kartel en mededingingsrecht op? Dat je met elkaar afspraken maakt om de prijs omhoog te brengen: mensen betalen meer
voor het product en dan wordt het bedrijf rijk. Consequenties: kartelwaakhonden (ACM) – Europa (commissie) kunnen grote boetes
opleggen tot in de miljarden. Er worden eerst wat aantijgingen gedaan, rumoer gemaakt, ontkenningen gemaakt. Dat is hoe de inleidende
beschietingen gaan. Je moet ontkennen, als je niet ontkend ben je gelijk de pineut, BEHALVE: als je de eerste bent, want (het stuk van
Meijer) als je de eerste bent ‘het er is een kartel’ dan kan je vrijuit gaan. Wat kan je als consument doen als je jarenlang een te hoge prijs
hebt betaald voor ene product dat in een kartel zat?
- Massa vordering instellen?
- Algemene schadevergoeding voor iedereen die gebruikt heeft?
- De route in Engeland is: we gaan het schatten, maar dan heb je nog de stap of er überhaupt schade is geleden.
- Hoe ga je als consument bewijzen dat je schade hebt geleden?
Mededingingsrecht is publieke handhaving, want er worden boetes opgelegd. Wie worden gedupeerd? Bij bier of kartel over auto’s zijn dat
de consumenten, ga je snel procederen? Niet iedereen. Leuk zo’n boete, maar schrikt dat wel voldoende af? Hoe wordt zo’n boete
berekend ongeveer 10% van de jaaromzet: dat is voor een bedrijf te doen. Is dat niet een ingecalculeerd risico? Dat is de vinger op de
zere plek; hebben bedrijven daar niet een kosten-batenanalyse opgemaakt? Hoe werkt het privaatrecht om dit goedwerkend te
houden? Kunnen we iets oplossen?
Recente kartelafspraken:
- Truckkartel: gaat over Daf die prijsafspraken hebben gemaakt. Heeft een boete moeten betalen en vervolgens vorderen de
MKB-bedrijven schadevergoeding en doen dat collectief. Deze procedure loopt.
- Garnalen godfather: heeft prijsafspraken gemaakt en daar is 27 miljoen boete opgelegd en het bedrijf is failliet gegaan. En de
curatoren hebben hem persoonlijk aansprakelijk gesteld en hem voor 13 miljoen een uitspraak gekregen.
Het kartelrecht en de ongeoorloofde prijsafspraken gebeuren zeker vaak.
Het menu van vandaag
1. Wat is mededingingsrecht?
a. Europees mededingingsrecht
b. Nationaal mededingingsrecht
2. Hoe werkt het mededingingsrecht? Sancties.
3. Privaatrechtelijke handhaving
a. Schadevergoeding (incl. passing on, verjaring, hoofdelijkheid)
b. Bewijs
c. Overige sancties
4. Werkt het?
1. Wat is mededingingsrecht?
Het gaat over oneerlijke concurrentie/mededinging. Twee varianten:
I. Kartelvorming;
II. Misbruik economische machtspositie; als je alle andere spelers van de markt afduwt; concurrentie is goed want dan blijft
de prijs goed en dat is goed voor de consument.
Voorbeelden: prijsafspraken, exclusief afnamebeding, monopolie.
Neelie Kroes was Europees commissionairs die was belast met kartelzaken en heeft de boete uitgedeeld aan Heineken.
Twee varianten mededingingsrecht:
- Europees Europese Commissie (op basis van Verdrag Betreffende Werking EU: VWEU) grensoverschrijdend. Sanctie = hoge
boetes. BP uitspraak: BP verplichte de pomphouders olie van ‘Mobiel’ af te nemen. De kleine pomphouder werd ontzegd om
andere te kiezen. Dit was een exclusief beding. Dit is misbruik maken van je economische machtspositie: take it or leave it.
Verschil met Nederlands mededingingsrecht is grensoverschrijdend: als meerdere bedrijven betrokken zijn die niet alleen in Nederland
zitten. Hier is nationaal recht van toepassing en het mededingingsrecht. Als je een vraag krijgt: let even op of je mededingingsrecht moet
gebruiken of Europees verdrag (VWEU). Europees Mededingingsrecht is gebaseerd op het verdrag en daar kan je direct een beroep op
doen maar ziet alleen op grensoverschrijdende prijsafspraken. Je kan er wel inspiratie aan ontlenen. Wil je schadevergoeding vorderen als
commerciële partij dan kijk je naar artikel 6:193s e.v. BW.
Europees mededingingsrecht (1): Kartelverbod
Artikel 101 VWEU (kartelverbod): “Onverenigbaar met de interne markt en verboden zijn alle overeenkomsten tussen ondernemingen, alle
besluiten van ondernemersverenigingen en alle onderling afgestemde feitelijke gedragingen welke de handel tussen lidstaten ongunstig
kunnen beïnvloeden en ertoe strekken of ten gevolge hebben dat de mededinging binnen de interne markt wordt verhinderd, beperkt of
vervalst en met name die welke bestaan in: (a) het rechtstreeks of zijdelings bepalen van de aan-of verkoopprijzen of van andere
contractuele voorwaarden (…)” – dan komt er een hele lijst van wat allemaal niet mag.
NB: rechtstreekse werking! Omzetting in nationaal recht hoeft bij het VWEU niet, mits… er iets is dat strijdig is.
Voorbeelden van Europese kartels: vrachtwagenkatel van 2016: 3 miljard boete, Verpakkingskartel: 115 miljoen boete, Philips & Samsung
bij Smartchips: 138 miljoen boete, Google (2018): 4,34 miljard boete.
Wel voor zorgen dat je nationaal recht doeltreffend en gelijkwaardigheid is. Je moet het niet moeilijker maken.
, Europees mededingingsrecht (2): economische machtspositie
Artikel 102 VWEU (economische machtspositie): “Onverenigbaar met de interne markt en verboden, voor zover de handel tussen lidstaten
daardoor ongunstig kan worden beïnvloed, is het, dat één of meer ondernemingen misbruik maken van een machtspositie op de interne
markt of op een wezenlijk deel daarvan. Dit misbruik kan met name bestaan in (a) het rechtstreeks of zijdelings opleggen van onbillijke aan-
of verkoopprijzen of van andere onbillijke contractuele voorwaarden (…)”
Wanneer is sprake van een machtspositie? Prijsafspraken maken mag niet en dat is helder, maar dit is lastiger vast te stellen. Wanneer heb
je een machtspositie en wanneer maak je daar misbruik van?
- Afbakenen markt; eerst de markt bepalen waar je je in bevindt. Voorbeeld: je overweegt een kat te kopen; er zijn prijsafspraken
gemaakt bij kattenvoer. Je markt kan zijn kattenvoer of dierenvoer. Bij dierenvoer heeft het bedrijf een kleine marktpositie. En
daarom proberen bedrijven de markt zo groot mogelijk te maken. Daar wordt doorheen geprikt, maar het is wel een verweer
dat je terugziet bij bedrijven.
- Dan de machtspositie bepalen; wordt er ook misbruik gemaakt, worden andere partijen de markt afgedrukt of minder makkelijk
de markt betreden dan zou moeten?
Voorbeelden:
- Je ziet in de kroeg altijd een aantal biertjes op de tap en dat is vaak van dezelfde brouwer. Dat is geen toeval, dat is het contract.
Daar zit nog iets aan vast: vaak gaat het niet alleen om een contract over het bedrijf waar je bier van hebt, maar ook om het
café te huren en daar rente over te betalen. Je ziet bij een biercontract veel afspraken en bedoelt om de caféhouder in de tang
te hebben. De afspraken dat je alleen en uitsluitend bier mag verkopen van de club waar je een contract mee hebt gesloten is
een voorbeeld van oneerlijke afspraken.
Een te grote markt, te veel bedrijven opgekocht en daarmee blokkeer je de markt voor andere spelers.
Nationaal mededingingsrecht
Het is eigenlijk vergelijkbaar met het Europeesrecht en dat zie je terug in:
Artikel 6 Mededingingsrecht = Kartelverbod in Nederland, wel ‘bagatelvrijstelling’ (=dat je op kleine schaal wel prijsafspraken mag maken –
geldt voor MKB bedrijven die een kleine marktpositie hebben – prijsafspraakjes, echt kleine handelingen)
Artikel 24 Mededingingsrecht zien we artikel 102 VWEU in terug = verbod misbruik economische machtspositie. Zie artikel 6 lid 1
Mededingingsrecht voor definitie machtspositie. Voorbeeld: HR 20 december 2013.
Vergelijkbaar aan Europees mededingingsrecht, artikel 101 en 102 VWEU.
De kartelbewaker = Handhaving nationaal mededingingsrecht door Autoriteit Consument en Markt (ACM).
2. Hoe werkt het mededingingsrecht?
Wat zijn kartelwaakhonden?
- Nationaal: ACM
- Europees: Europese Commissie
Hoe gaat dat? Dat zijn volwassenclubs met opsporingsambtenaren met intredingsbevoegdheden als zij daar toestemming voor hebben,
soort politiemensen. Allemaal bedoelt om prijsafspraken op te rollen en oneerlijke handelspraktijken aan het licht te brengen. Het is heel
lastig om alles wat in het verborgene afspeelt de vinger op te leggen. Daarom hebben ze een systeem bedacht: hoge boetes & als jij als
eerste klikt geen boete krijgt. Alles met het idee dat als het mensen te heet onder de voeten wordt gaat er vast wel iemand klikken. Een
andere manier om aan te geven wat er aan de hand is, is 10% korting op de boete als je aangeeft wat er aan de hand is: dit is op Europees
en Nationaal niveau.
Hoe werkt dat? Hoe wordt er onderzoek gedaan? Er worden hele administraties inbeslaggenomen. Dawn Raid = vroeg in de ochtend
staat er een peloton voor de deur en gelijk overal de administratie te krijgen. Je hebt massa’s van advocatenkantoren die hun diensten
hiervoor aanbieden. Bent u slachtoffer van Dawn Raid etc. Advocatenkantoren maken hier hun business weer van.
Sanctie? Fikse boetes, ongeveer 10% van de netto jaaromzet. Heeft de benadeelde [partij hier iets aan? In 2013 zei de Europesse
commissie: het is allemaal wel zo aardig maar het is de vraag of het werkt voor de benadeelde. Daar heeft het Europese recht werk van
gemaakt en daar zijn ze al 15 jaar mee bezig om daar regels voor te maken om privaatrechtelijk de schade vergoedt te krijgen. Sinds 2017 is
het in het wetboek: artikel 6:193a e.v. BW (daar gaat Meijer ook over)
Hoe werkt het - Boetes; heeft de benadeelde er iets aan? Nee, daarvoor artikel 6:193a e.v. BW om de schade te beperken.
3. Privaatrechtelijke handhaving in Nederland – overzicht sancties
Schadevergoeding kan je vragen, want wat is je claim? Ik heb meer betaald dan wat die auto nodig was; dat is een onrechtmatige
handeling geweest en dat is mijn schade en die wil ik vergoed hebben.
Je kan ook de overeenkomst laten vernietigen; je kan zeggend at de overeenkomst nietig is – iets dat strijdig is met het EU-verdrag is per
definitie nietig en dat is in Nederland artikel 3:40 BW.
Je kan een vordering voorstellen op ongerechtvaardigde verrijking en op die basis vergoeding wil hebben.
Je moet in het mededingingsrecht een onderscheid maken tussen de directe en de indirecte afnemer:
- Directe afnemer = degene met wie de kartel-inbreuker afspraken heeft gemaakt/contract heeft gemaakt.
- Indirecte afnemer = is de consument die te veel betaald achteraf gezien. Dat kan de eindgebruiker zijn, maar hoeft niet -
definitie in artikel 6:193k sub i BW.
Bij kartelinbreuken is de meest voor de hand liggende sanctie = schadevergoeding. Maar er zijn wel een aantal hobbels:
I. Hoe bewijs je een kartel? (ANVR-arrest) Heel moeilijk als er geen uitspraak van de Europese Commissie/ACM ligt. Maar je
ziet dat het meestal gaat (om wat Meijer ook zegt) ‘follow on litigation’ = je gaat pas procederen als er een oordeel ligt
van de ACM/Commissie. Dan is het per definitie onrechtmatig gehandeld. Dan hoef je alleen maar schadevergoeding,
relativiteit en CAQN-verband te bewijzen – de normstelling is al vastgesteld.
II. Welke manoeuvreerruimte heb je als nationale rechter? (Manfredi-arrest) Stel is een kartelinbreuk geweest en Europese
commissie heeft dat ontrolt. Daar is een besluit; daar is een kartel. Die is in hoger beroep gegaan, maar heeft niets
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller brittje117. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.98. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
52510 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now