Minder proefdieren door
stamcellen en hergebruik
Experimenten Het aantal gebruikte proefdieren
neemt duidelijk af in Nederland. Door beter
management en door betere alternatieven.
o Sander Voormolen 14 maart 2018
Leestijd 1 minuut
Minder dierproeven
Het proefdiergebruik in Nederland neemt af. In 2016 werden er in totaal 449.874 dierproeven
in Nederland uitgevoerd. Dat zijn 78.285 (bijna 15 procent) minder dierproeven dan in
2015. Dat blijkt uit het jaarlijkse rapport ZoDoendedat de Nederlandse Voedsel- en
Warenautoriteit (NVWA) deze week publiceerde.
De muis is nog altijd verreweg het populairste proefdier in het biomedisch onderzoek, maar
het aantal proeven met deze dieren daalt de laatste jaren heel snel. In 2016 werden er 161.978
muizen gebruikt in het onderzoek; twee jaar daarvoor waren dat er nog bijna dubbel zo veel
(277.505). Een deel van die daling is te verklaren door dubbel gebruik, dieren die al werden
ingezet voor een experiment worden daarna 'hergebruikt' voor bijvoorbeeld
onderwijsdoeleinden. In het aantal dierproeven telt dat dan twee keer maar in aantal gebruikte
proefdieren niet. Zo’n 10.000 proefdieren werden op deze manier vaker gebruikt.
De spectaculaire daling van het aantal muizen in het proefdieronderzoek lijkt ook te zijn
veroorzaakt door de nieuwe mogelijkheden die het stamcelonderzoek biedt. Door
geavanceerde kweektechnieken van cellen is het soms niet meer nodig om dieren te ‘offeren’
voor een proef. Uit stamcellen kunnen onderzoekers grote hoeveelheden van de gewenste
cellen opkweken, die bovendien eenvoudig genetisch gemanipuleerd kunnen worden om
moleculaire processen in de cel te bestuderen.
„Een verminderd gebruik van proefdieren is geen gemis – integendeel”, zegt onderzoeker
Roeland Hanemaaijer van TNO in Leiden. Hanemaaijer onderzoekt hoe vervetting van de
lever uiteindelijke leidt tot leverfibrose. Het doel is een geneesmiddel te vinden dat fibrose
voorkomt. Het onderzoek daarnaar werd tot voor kort gedaan met proefdieren, maar zoals
vaak in de geneesmiddelenontwikkeling bleek het resultaat in patiënten uiteindelijk tegen te
vallen. Daarom pakt Hanemaaijer het nu heel anders aan. Hij heeft in samenwerking met de
farmaceutische industrie een zogeheten organ-on-a-chip ontwikkeld. Omdat hij nu werkt met
stamcellen, heeft hij nog maar heel weinig proefdieren nodig, en kan hij straks mogelijk
helemaal zonder als hij direct stamcellen van patiënten gebruikt.
De Nederlandse overheid wil wereldwijd koploper te worden in „proefdiervrije innovatie”. In
2025 moet Nederland het vrijwel zonder proefdieronderzoek kunnen stellen.
https://www.nrc.nl/nieuws/2018/03/14/minder-proefdieren-door-stamcellen-en-hergebruik-
a1595535
, Met gekweekte muizenhersentjes
wil Victoria de Leeuw
proefdieronderzoek overbodig
maken
Proefdieronderzoek overbodig maken: dat is de missie van de
Utrechtse neurowetenschapper Victoria de Leeuw. Gaat dat
haar lukken?
Joris Westerveld29 augustus 2018, 15:01
Ooit deed Victoria de Leeuw hersenonderzoek bij labmuizen die op een gruwelijke wijze
geprepareerd waren: terwijl de beestjes nog leefden werd hun bloed vervangen met paraffine.
De toenmalige studente neurowetenschappen vond het maar niks. Zijn die dieren nou echt
nodig voor nieuwe wetenschappelijke inzichten? Als promovenda bij het Rijksinstituut voor
Volksgezondheid en Milieu (RIVM) en bij de Universiteit Utrecht werkt ze nu aan de
ontwikkeling van proefdiervrije onderzoeksmethodes.
Witte werkbanken en labjassen, microscopen, allerlei glaswerk en pipetten. Het laboratorium
van de 25-jarige wetenschapster ziet eruit zoals een leek zou verwachten. Maar achter de
roestvrijstalen deuren van twee grote warmtekasten die staan afgesteld op een broeierige 37
graden Celsius, gebeurt er iets bijzonders. In dit lab wordt een serieuze poging gedaan om een
einde te maken aan proefdieronderzoek.
Hersentjes kweken
De onderzoeksgroep waar De Leeuw werkt analyseert de effecten van medicijnen en
gevaarlijke stoffen op ontwikkelende embryohersenen. ‘Daarvoor hebben we hersencellen
nodig. Die maken we uit stamcellen, zodat we geen proefdieren hoeven te doden.’ In
tegenstelling tot andere cellen kunnen stamcellen zich nog vaak delen en specialiseren tot
verschillende celtypen: bijvoorbeeld spiercellen, rode bloedcellen of hersencellen.
In een glazen veiligheidskast, die voor een steriele werkplek zorgt, pipetteert De Leeuw met
vaste hand roze druppeltjes in glazen schaaltjes. Soms is ze zo hele dagen bezig. Elk
druppeltje bevat ongeveer 750 muizenstamcellen en verschillende eiwitten, vitamines en
supplementen die ervoor zorgen dat het DNA zó wordt afgelezen, dat de cellen zich
ontwikkelen tot hersencellen.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller robinsmitsmans. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.19. You're not tied to anything after your purchase.