Opvoeding
Wat is opvoeden?
- Opvoeden wordt gekenmerkt door impliciete(functionele/verzorgt de deur uitgaan,
regels) opvoeding) of expliciete(intentionele/ sturend opvoeding) sturing
- Opvoeden is de balans tussen ondersteunen en sturing
Er is sprake van opvoeding als:
- Er is sprake van wederzijds respect tussen ouders en kind
- Kind ervaart voldoende veiligheid bij, heeft vertrouwen in, kan rekenen op, voelt zich
geaccepteerd door en krijgt ondersteuning van de ouder/ verzorger
- Kind wordt door ouder/ verzorger uitgedaagd om eigen beslissingen te nemen en
experimenteren, waardoor kinderen vertrouwen krijgen in zijn omgeving.
Opvoedingsdoelen in Nederland:
- M.J.Langeveld(1974):
● Opvoeder ondersteunt/ begeleidt kind naar volwassenheid
● Doel van de opvoeding is zelfverantwoordelijke zelfbepaling
- J.W.Sleutel(1992):
● Opvoeding is gericht op psychische disposities(deugden, positieve
karaktertrekken)
● Opvoeder moet zodanig handelen dat het kind deze daadwerkelijk kan
verwerven
● De opvoedeling(degene die opgevoed wordt) moet zich deze deposities eigen
maken.
Ondersteuning versus controle:
- Ondersteuning= Niet sturend ingrijpen en reageren door de ouder waardoor het
kind zich bevestigt en geaccepteerd voelt
● Initiatief blijft bij het kind→ Ouder reageert
● Kind vraagt/ lokt uit door zijn gedrag
● Sensitiviteit → Responsiviteit
● Affectie/ warmte tonen
● Bemoeien/ overbezorgd/ verstikken in liefde
- Controle= Sturend ingrijpen en reageren door de ouder, met het oog op het
bevorderen van autonomie en/ of de verbetering van het gedrag, de houding en de
persoon van het kind.
● Initiatief bij ouder → Kind reageert
● Ouder stelt eisen aan het gedrag
● Ouders beloont/ straft(geeft sancties aan)
● Inductie= uitleg en/ of consequenties aangeven
● Machtsuitoefening Liefdesonttrekking
Vier opvoedingsdimensies:
- Ondersteuning bieden → Opvoedgedrag van de ouder dat liefde en zorg voor het
kind uitdrukt en dat zich richt op zijn fysiek en emotionele welzijn, waardoor het zich
1
, begrepen en geaccepteerd voelt. Zoals bemoedigen, accepteren, helpen en
samenwerken
● Warmte
● Affectie
● Responsiviteit
● Betrokkenheid
● Emotionele ondersteuning → Straffen/ belonen. Als de ouder uit frustratie
straft, zal de straf niet passen bij de ernst van het ongewenste gedrag en zal
het bij het kind leiden tot agressief gedrag.
● Aandacht
● Sensitiviteit
- Instructies geven → Duidelijk maken wat de bedoeling van iets is en welk gedrag
verwacht wordt.
● Aangeven verwachtingen
● Verantwoordelijkheid leren
● Kind hulp bieden/ coachen
● Gebeurtenissen als kinderen overladen worden met instructies:
➔ Het kind zal geen eigen initiatieven durven ontplooien
➔ Het kind zal te veel bezig zijn met wat de ouder zal denken van de
acties die het van plan is te ondernemen, waardoor het niet durft te
handelen.
- Grenzen stellen → Wijze waarop het kind bestraft of beloond wordt om gewenst
gedrag aan te leren
● Respect voor autonomie kind
● Straffen
● Belonen
● Zelfstandigheid
● Zelfredzaamheid
● Gaan ervan uit dat elk gedrag is aangeleerd en dus ook kan worden
afgeleerd(Pavlov, Skinner). Gedragsverandering vindt plaats door middel van
beïnvloeding. Gebruik maken van straffen en belonen.
● Respect voor autonomie kind en biedt gelegenheid tot eigen ontwikkeling.
- Controle uitoefenen
● Autoritair(restrictief)
➔ Onderdrukken negatief gedrag
➔ Machtsuitoefening
➔ Strikte regels
➔ Negatieve invloed op sociale en cognitieve competentie
● Autoritatief
➔ Stimuleren positief gedrag
➔ Uitleggen en verklaren
➔ Inductie= Het gedrag van de ouder is erop gericht om het kind zover
te krijgen dat het vrijwillig tegemoetkomt aan zijn wensen.
2
,Autoritaire opvoedingsstijl:
- Kenmerken
1. Hoge mate van controle en weinig responsiviteit van de ouder
2. Geen evenwicht tussen wensen van de ouder en het kind
3. Geen communicatiepatroon(bevelshuishouden)/ ouder duldt geen
tegenspraak
- Valkuilen
● Kind lijkt minder competent in contact met leeftijdsgenoten
● Kind vertoont weinig sociale initiatieven en is minder spontaan/ persoonlijke
ontwikkeling loopt achter
● Kind leert niet om zelf te beredeneren waarom het iets wil en kan moeilijk zelf
beslissingen nemen
● Negatief zelfbeeld, weinig zelfvertrouwen
● Motivatie om te presteren is laag
● Verhoogde kans op gedragsproblemen
- Voordelen
● Kind weet wat zijn ouders van hem verwachten
● Regels en grenzen zijn duidelijk
● Kan tijdelijk goed zijn voor het kind als het grenzen nodig heeft.
3
, Autoritatieve/ democratische opvoedingsstijl:
- Kenmerken
1. Hoge mate betrokkenheid
2. Warm en liefdevol gedrag van de ouder
3. Communicatiepatroon is van onderhandelingshuishouden, op basis van
gelijkwaardigheid
- Valkuilen
● Vergt veel tijd en energie van de ouder: kind wil altijd argumenten horen
● Gevaar bestaat dat het kind te mondig en vrij wordt
● Gevaar bestaat dat de ouder blijft praten en argumenteren ipv handhaven
- Voordelen
● Zelfvertrouwen, zelfredzaamheid en zelfstandigheid wordt gestimuleerd
● Wederzijdse openheid
● Schoolprestaties zijn goed en heeft minder gedragsproblemen
● Leert goed onderhandelen
Toegeeflijke/ permissieve opvoedingsstijl:
- Kenmerken
1. Weinig tot geen betrokkenheid
2. Kind wordt aan zijn lot overgelaten, moet het zelf uitzoeken.
3. Ouder stelt geen grenzen ten opzichte van de ontwikkeling
- Valkuilen
● Kind leert geen grenzen
● Krijgt weinig feedback
● Kind leert niet omgaan met emoties
● Kind kan verdrietig, impulsief en agressief worden
● Kind kan onbetrouwbaar overkomen of onbetrouwbaar zijn
● Kind wordt gemakzuchtig en leert niet om rekening te houden met anderen
- Voordelen
● Gelijkwaardigheid kind en ouder
● Er zijn weinig conflicten, omdat het kind alles mag
Verwaarlozende opvoedingsstijl:
- Kenmerken
1. Ouder heeft geen aandacht voor het kind
2. Het kind kan zijn gang gaan zonder controle, ondersteuning en instructies
3. Er bestaat geen opvoedrelatie
- Valkuilen
● Kind leert niets want er zijn geen ondersteuning en instructies
● Kind voelt zich in de steek gelaten en neemt vaak slachtoffer rol aan
● Verhoogde kans ontwikkelingsproblemen en geen zelfvertrouwen
● Schoolprestaties zijn laag
● Kan geen beslissingen nemen en zelfredzaamheid is niet positief ontwikkeld
● Risico op criminaliteit en vaak slachtoffer van mishandeling
- Voordelen
● Voordeel ouder is dat hij alle tijd voor zichzelf heeft
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller TessaHermsen. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.00. You're not tied to anything after your purchase.