5.1
Intervention mapping: via een planmatige beslisstructuur (=protocol)
kan een programma worden ontworpen voor gezondheidsbevorderende
interventies. Intervention mapping is verdeeld in zes stappen. Door te werken
met Intervention Mapping kunnen theorieën en onderzoeksgegevens op een
systematisch manier worden verwerkt in concrete uitvoeringsplannen. De
activiteiten gericht op GVO zullen op die manier daadwerkelijk goed
onderbouwd zijn; verbinding tussen praktijk en theorie. Hiermee wordt
voorkomen dat er te snel een causaliteit of oplossing wordt gezien voor een
bepaald gezondheidsprobleem.
Stap 1
: inzicht in een bepaald gezondheidsprobleem inclusief de oorzaken
aan de hand van empirisch onderzoek en analyses.
Zie figuur 5.1; hfst 5; blz 109; Intervention Mapping; Schaalma en Kok.
5.2
Stap 2
: veranderingsdoelen. Bij het kiezen van specifieke gedragsdoelen
moet worden bekeken wat een doelgroep moet doen, wie de verandering zal
moeten teweegbrengen en wat het gevolg zal zijn van de interventie en de
gedragsverandering. Ook subgedragingen moeten worden geformuleerd.
Daarna zullen bij de gedragsdeterminanten prioriteiten moeten worden
gesteld aan de hand van belangrijkheid en veranderbaarheid. Indien nodig,
dienen vervolgens doelgroepen en subgroepen verder gespecificeerd te
worden. Bij het benoemen van subgroepen wordt gesproken over
doelgroepsegmentatie.In een matrix worden veranderingsdoelen
aangegeven. Veranderingsdoel: wat moet de doelgroep leren en/of
veranderen? Per subgroep worden aparte doelen genoemd
5.3
Stap 3
: methodieken en technieken. Hoe moeten de doelen bereikt
worden op een theoretisch onderbouwde en verantwoorde wijze? Er zijn veel
methodieken voorhanden. Daarom is het van groot belang dat goed wordt
afgewogen (aan de hand van de geformuleerde doelen en doelgroepen)
welke het meest geschikt zijn.Vervolgens moeten de methodieken vertaald
worden naar praktische technieken.
Zie tabel 5.3; hfst 5; blz 115; Voorbeelden van theorieën, methodieken en
praktische technieken; Schaalma 2000
5.4
Stap 4
: Ontwerpen van het programma en uitvoering. In deze fases moet
al het voorgaande, met name de praktische technieken, worden
samengevoegd in één samenhangend programma van uitvoering. Bij de
stappen in de uitvoering van een voorlichtingsprogramma dient ook rekening
gehouden te worden met theorieën over bijvoorbeeld gedragsverandering
,(Stage of Changes-concept). Daarnaast moet worden nagedacht over: wie de
voorlichting gaat doen (boodschapper), welke boodschap gebracht moet
worden, via welk kanaal, en aan wie het gericht is (ontvanger).
Zie figuur 5.2; hfst 5; blz 117; Persuasion Communication Model;
Bartholomew e.a. 2006
Belangrijk is dat de materialen en technieken worden uitgetest, zodat het
geperfectioneerd kan worden.Stap 5: uitvoering van het programma; Stap
6: evaluatie.
5.5
Vanaf 2000 is Intervention Mapping (afgekort IM) gebruikt voor
verschillende GVO programma’s. Hierdoor is duidelijk geworden dat het
werken met IM leidt tot meer transparantie: het wordt veel inzichtelijker
waarom is gekozen voor een bepaalde aanpak. Dit is ook van belang voor
beslissingen in de toekomst. Werken met IM is echter geen garantie voor
succes. Dit hangt immers ook af van andere factoren zoals het beschikbare
budget en tijd.
5.6
De praktijk van een GVO-er is vaak weerbarstig. Er kan een gebrek aan tijd
zijn; weinig toegang tot wetenschappelijke kennis enz. Dit mag geen reden
zijn om IM helemaal niet te gebruiken. Ook op kleine schaal en met minder
tijd kan IM als houvast gebruikt worden.
Hoofdstuk 6 Theorieën en methodieken van verandering
6.1
Er bestaan zeer veel methodieken die zijn afgeleid van wetenschappelijke
theorieën. Hier worden alleen de belangrijkste behandeld. Voor het werk van
GVO is altijd een combinatie van theorieën en methodieken nodig.
6.2
Theoretische methodiek: het algemene proces van beïnvloeding van
determinanten van gedrags- en omgevingscondities wordt in de theorie
beschreven. In IM wordt het begrip methodiek als volgt beschreven: idee
over de wijze waarop gedragsverandering tot stand kan komen op basis van
een theorie. Deze methodieken worden vertaald in ideeën, concrete
materialen en activiteiten: praktische technieken.
6.3
, Algemene methodieken/uitgangspunten:
B - er dient effectieve communicatie plaats te vinden; het moet de
aandacht trekken en begrijpelijk zijn voor de doelgroep;
B - tailoring: in de communicatie moet rekening worden gehouden met
de doelgroep, wat is voor hen relevant, waardoor worden ze aangesproken?
Dit leidt tot voorlichting-op- maat;
B - door middel van het geven van positieve feedback wanneer het
gewenste gedrag vertoond wordt, bekrachtig je de boodschap;
B - door middel van voorlichting kun je mensen meer inzicht geven in
hun eigen (slechte) gedrag waardoor zelfregulatie toeneemt;
B - om gewenst gedrag te stimuleren, moeten mensen in staat worden
gesteld dit gedrag te vertonen: creëren van middelen en juiste
omgevingscondities.
6.4
Veel voorkomende theoretische methodieken voor verandering in
gedragsdeterminanten:
B - kennis(overdracht): de wijze van overdragen van kennis moet de
ontvanger stimuleren de kennis te verwerken/onthouden;
B - gezondheidsrisico’s moeten gecommuniceerd worden aan de hand
van twee soorten benaderingen: numerieke (kansinformatie en beïnvloeding
van kanspercepties) en contextuele (informatie over oorzaken en gevolgen:
geeft vaak een schrikeffect);
B - methodieken gericht op attitudeverandering. Je wilt dat mensen
bepaalde ideeën/veronderstellingen/vooroordelen/meningen herzien,
waardoor ook hun gedrag (positief) zal veranderen. Overtuigingskracht is
hierbij van belang, evenals het inspelen op emoties. Soms kun je ook juist de
attitude bevestigen/versterken: dit heet inoculatie.
B - Sociale invloed kan worden gebruikt/gemobiliseerd:
misverstanden over wat de meeste mensen denken/doen corrigeren (false
consensus of false uniqueness); mensen weerbaarder maken tegen de
sociale norm; sociale steun mobiliseren.
B - Werken aan de eigen-effectiviteitsverwachting door middel van
vaardigheidstrainingen (leren door observeren aan de hand van bijvoorbeeld
rollenspellen en oefenen van gewenst gedrag) of (her)attributietrainingen (=
verklaringen die mensen hebben voor hun gedrag; deze zijn vaak niet correct
en zorgen dat mensen gedrag niet veranderen);
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller lisevanbeijsterveldt. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.70. You're not tied to anything after your purchase.
