Summary
Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 1, Jagers en Boeren
- Course
- Level
Geschiedenis Hoofdstuk 1, Jagers en Boeren van de methode
[Show more]
Seller
Follow
SaskiavdWal
Content preview
Jagers en boeren1.1 Het tijdvak
De tijd van de eerste mensen wordt 'het tijdvak van jagers en boeren' genoemd.
Het eerste deel van het tijd vak gaat over jagers en verzamelaars. Dit is de eerste groep mensen
die leven van de jacht en het verzamelen van eten. Ze trekken rond en leven om het voedsel heen
In het tweede deel van het tijdvak blijven de mensen steeds meer op 1 plek en worden het jagers
en boeren. Ze gaan veel gewassen verbouwen op dezelfde plek en zo ontstaan de eerste kleine
steden.
Tot slot wordt het 'tijdvak van jagers en boeren' gelijkgesteld aan de prehistorie, de tijd van de
niet-schriftelijke bronnen. Van de eerste mensen zijn vooral stenen werktuigen overgebleven en
daarom wordt de prehistorie ook wel de steentijd genoemd.
Het tijdvak eindigt rond 3000 voor Christus, maar er waren rond 3500 voor Christus al steden waar
gebruik werd gemaakt van het schrift. Als eerste gebeurde dat in Mesopotamië, het huidige Irak.
Niet lang daarna volgden Egypte, het land langs de Nijl, en het gebied rondom de rivier de Indus
in India.
1.1.2 Eerste mensen, eerste bronnen
Wat is een mens? Eeuwenlang breken historici en andere wetenschappers zich over deze vraag
het hoofd. Voor het vak geschiedenis is die kwestie van het grootste belang, omdat
geschiedwetenschappers de geschiedenis van de mens centraal hebben gesteld. Door onderzoek
van bronnen wordt geprobeerd een zo waarheidsgetrouw mogelijk beeld van mensen in het
verleden op te roepen. Het onderzoeksterrein van het vak geschiedenis begint dus bij de eerste
mens. Die eerste mensen beschikten nog niet over het schrift. Voor kennis over hen zijn we
aangewezen op niet-schriftelijke bronnen. Het is de archeologie die zich met het opgraven van
sporen uit de prehistorie bezighoudt. Archeologen en historici proberen samen het leven van
mensen in de prehistorie te reconstrueren.
Nu wordt algemeen geaccepteerd, in de evolutietheorie, dat de mens zich ontwikkelde uit
primaten, mensachtige apen. In een miljoenen jaren durende, langzame ontwikkeling ging de
mens zich zo'n 2,5 miljoen jaar geleden in Afrika op drie terreinen in lichamelijke zin, op
kennisgebied en op sociaal terrein, steeds meer onderscheiden van de aap. Een scherp
onderscheid tussen aap en mens is, als het er echt op aankomt, lastig te maken. Ook apen lopen
vaak rechtop, maken gebruik van werktuigen, communiceren met elkaar en hebben emoties. Ze
tonen bijvoorbeeld verdriet bij het overlijden van een soortgenoot.
, 1.3.1 Een langzame landbouwrevolutie
Toen zo'n 15.000 jaar geleden op aarde de gemiddelde temperatuur flink steeg, kwam de laatste
van de ijstijden tot een einde. Dieren en planten verdwenen uit de te warm en te droog geworden
gebieden. Met hen vertrokken ook de jagers-verzamelaars naar andere streken. In de nieuw
ontstane subtropische en gematigde klimaatzones nam juist de neerslag en daarmee de
plantengroei toe. Wetenschappers discussiëren nog steeds over de vraag of de nieuwe
klimatologische omstandigheden de jagers-verzamelaars dwongen tot het vinden van een nieuwe
manier van voedselvoorziening of dat de temperatuurstijging een andere voedselverwerving
mogelijk maakte.
In ieder geval lagen een klimaatverandering en de groeiende hersenontwikkeling van de jagers-
verzamelaars ten grondslag aan wat we de neolithische revolutie noemen: de omschakeling van
jagen-verzamelen naar landbouw als belangrijkste middel van bestaan rond 11.000 voor
Christus. In verschillende gebieden op de wereld ontdekten mensen, onafhankelijk van elkaar,
dat bepaalde gras- en graansoorten voedsel in de vorm van korrels voortbrachten. Van de stuk
gewreven en gemalen graankorrels werd brood gebakken. Daarnaast wisten de jagers-
verzamelaars dieren bij zich te houden die hen van vlees, melk, eieren en leer voorzagen. Deze
cultivering van in het wild voorkomende planten en de domesticatie van dieren waren het begin
van de akkerbouw en veeteelt.
De overgang naar de landbouw, de neolithische of agrarische revolutie, vond het eerst plaats in
streken met een warm klimaat, waar rivieren waren (zoet water) en met voldoende neerslag, zoals
Mesopotamië. Vanuit dit gebied, dat ook wel de Vruchtbare Halvemaan wordt genoemd,
verspreidde de agrarische leefwijze zich en bereikte duizenden jaren later Europa.
Door, over verschillende generaties heen, gebruik te maken van de tarwesoorten die de meeste
graankorrels voortbrachten, zette een proces van graanveredeling in die in de vroegste vormen
van akkerbouw steeds meer voedsel opleverde. Eenzelfde proces deed zich ook voor bij het
houden en fokken van dieren. Door de dieren die het sterkst waren of die het meeste vlees of
melk opleverden met elkaar te kruisen ontwikkelde zich de veeteelt.
De landbouw- of agrarische revolutie nam honderden – en als het om de verspreiding gaat -
duizenden jaren in beslag. Drie gevolgen waren zo ingrijpend dat, met de introductie van de
landbouw, men spreekt van een nieuwe steentijd (neolithicum).
Door de overgang naar de landbouw steeg de voedselproductie en kwam er meer zekerheid over
de kwantiteit en kwaliteit van het voedsel.
Door de agrarische productie hoefden mensen niet meer rond te trekken voor voedsel. Ze gingen
een sedentair bestaan leiden met vaste woonplaatsen, de boerendorpen.
In de tijd voor de landbouw woonden slechts enkele groepen jagers-verzamelaars in dorpjes,
zoals de Natufiërs in het huidige grensgebied van Israël, Libanon en Syrië. Door de neolithische
revolutie gebeurde dit op veel grotere schaal.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller SaskiavdWal. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.77. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
56326 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now