Summary
Systeem 1 - Samenvatting
- Course
- Institution
Samenvatting van Systeem 1, rechtsgeleerdheid jaar 1
[Show more]
Seller
FollowHluiting
Content preview
Systeem 1 – samenvattingRVZ
Recht mag niet worden geïdentificeerd met regelgeving. Naast de regels is
natuurlijk ook ongeschreven wet.
Een aspect is dat recht gezien kan worden als een systeem van regels en
instellingen dat er enerzijds erop is gericht om gedrag te sturen en anderzijds
zichzelf organiseert.
Recht is een manier om wederzijdse gedragsafstemming tot stand te brengen:
het is een techniek om gedrag te sturen (hoeft niet per se van boven af,
overheid, maar kan ook via zelfgemaakte contracten).
Er is dus sturing via algemene regels die voor iedereen gelden (anders is het
eenzijdig, al kunnen bevelen voorkomen met politie).
Er zijn sturingsmanieren buiten de wil om:
Fysiek afdwingen: opsluiten van misdadigers
Psychologische conditionering: door de samenleving of door opvoeding
aangestuurde gedragskenmerken (Nederlands spreken, fietsen,
zindelijkheid, bepaalde denkbeelden die ook negatief kunnen zijn)
Sturing via de wil:
Sturing doormiddel van beloning of straf: is geen verplichting maar een
keuze (als je mee gaat krijg je een ijsje, of verbod of tv als je niet mee
gaat, of accijnzen op alcohol).
Sturing doormiddel van normen: wat is juist of niet juist om te doen.
Vaak zijn normen aan sancties verbonden. Maar de sturing vindt plaats
omdat het zo eenmaal hoort en niet door straf (bridge is met dertien
kaarten).
Er zijn ook andere normen:
Moreel
Godsdienst
Gewoontes
Fatsoen
Spelregels
,Conventies: gedrag wordt gecoördineerd door uniformiteit (iedereen doet
het).
Sociale normen: gedragsnormen die in de samenleving zijn ontstaan zonder
dat er een speciale regelgever aan te pas is gekomen en die slechts door sociale
pressie worden gehandhaafd.
Fatsoensnormen: bestrijken een beperkt deel van de samenleving
Godsdienst normen: vlakbij rechtsnormen
In een samenleving met alleen maar sociale normen ontstaan er
tekortkomingen:
- De moeilijkheid om de regels te veranderen: er is geen regelgever, dus niet
alle aspecten kunnen worden behandeld of geregeld door sociale normen
daarbij kunnen deze sociale normen niet tijdig worden aangepast of
veranderd ten behoeve van de actuele situatie
- Het gebrek aan zekerheid omtrent de inhoud van de normen: er is geen
eenduidig antwoord op bepaalde maatschappelijke vragen. Bij sociale
normen denkt ieder voor zich wat goed is en handelt daarnaar (is
euthanasie goed?) bij recht is er een antwoord rechtszekerheid.
- Het ontbreken van gezaghebbende rechtspraak: een onafhankelijke
instantie die alle feiten kent moet de knoop doorhakken om het probleem
op te lossen of te sturen. In een samenleving met alleen sociale normen
bestaat dit niet en duurt het probleem voort.
- Gebrekkige afdwingbaarheid van de normen: er is geen ingericht apparaat
of instelling die bijvoorbeeld een schadevergoeding afdwingt.
Recht als zelforganiserend systeem volgens HART
Twee soorten regels:
1. Primaire rechtsregels: gedrag burger sturen
2. Secundaire rechtsregels: extra regels om het recht als systeem te laten
functioneren.
Drie soorten secundaire regels:
1. Veranderingsregels: welke instantie is bevoegd om rechtsregels in te
voeren/ af te schaffen. Deze regels geven aan hoe dat moet gebeuren.
, 2. Erkenningsregels: deze geven criteria waaraan regels moeten voldoen
aleer ze worden erkend als geldende rechtsregels
3. Berechtingsregels: ook wel procesrecht, regelen de handhaving van
rechtsregels
Het rechtssysteem moet effectief zijn, en daarom moeten regels worden
opgevolgd en dus gehandhaafd. Overheid doet dit met straf en heeft daarbij
ook een geweldsmonopolie.
Klassieke rechtsfilosofie
Thomas van Aquino (1225-1274)
Causaal wereldbeeld: alleen het heden heeft invloed op de toekomst en niet
andersom.
Thomas: theologisch beeld, verleden en heden worden bepaald door een
toekomstig doel. (een bloem draait naar de zon voor meer zonlicht om te
groeien, dit is theologisch dus toekomst gericht).
Eeuwige wet: Thomas zei dat alles zijn natuurlijke neiging volgt om zijn
inherente doel te bereiken (planten groeien naar het licht toe).
Natuurlijke wet (Lex Naturalis) : mens is onderworpen aan de eeuwige wet
maar omdat een mens wilsvrijheid bezit richt de wet zich voor een deel als
gedragsvoorschriften op de mens om een goed leven te leiden.
Samen met eeuwige wet, is lex naturalis de werkelijkheid
De mens is volgens thomas eropuit om doelgericht te leven wat dat doel ook
moge zijn. De natuurlijke wet maakt dat de mens overeenkomstig moet leven
met zijn doel.
Rationalistisch natuurrecht: natuurecht komt door het verstand (ratio)
kenbaar en zo kan een mens vaststellen wat zijn doel is. Gods rede
manifesteert zich dus in de schepping. Een mens moet nadenken om te weten
hoe goed te leven(dat is de inhoud van de natuurwet).
Een mens moet samenleven om een vol leven te leiden, hij kan dit niet alleen
volgens thomas, dit is de natuurlijke orde. Maar er moet een vorst zijn om het
algemeen belang te overzien en voorop te stellen. Een vorst mag dus daarom
wetgeving maken mensenwet/positieve recht (mag niet in strijd zijn met het
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Hluiting. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $12.78. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
64450 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 15 years now