Summary
Samenvatting Organisatiekunde
- Course
- Institution
- Book
Geschreven door een 2e jaars student van de HAN
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
lynnhaanappel
Content preview
OrganisatiekundeHoofstuk 1
Organisatiewijs
§1.1 Inleiding
Organisatiewijs
Juristen werken altijd in, voor of met organisaties. Organisatiewijs behandelt de
organisatiekunde vanuit het perspectief van juridisch professionals die in de praktijk
werkzaam zijn of dat in de toekomst gaan zijn. Door organisatiekundige kennis en
vaardigheden ben je als jurist beter in staat om een organisatie waar je in of voor
werkt te begrijpen, en je handelen daarop af te stemmen.
Wat is een organisatie?
Een organisatie is een samenwerkingsverband van mensen en middelen om een
bepaald doel te bereiken. De organisatiekunde of organisatieleer bestudeert
organisaties, het gedrag dat zij vertonen en zoek naar antwoorden op de vraag hoe de
prestaties van organisaties beïnvloed kunnen worden.
§1.2 Wat doen juristen eigenlijk?
Juridische diensten
Een dienst is een ontastbaar product of een niet-fysiek goed. Dienstverleners maken
geen dingen, maar stellen kennis, vaardigheden en tijd ter beschikking om daarmee
hun afnemers te bedienen. Juristen zijn dienstverleners. Zij maken geen tastbare
producten, maar zijn in staat om wet- en regelgeving te interpreteren, toe te passen of
op te stellen. Met deze kennis en vaardigheden zijn ze in staat om onder andere:
- Juridische adviezen te geven aan burgers, bedrijven of overheden
- Te bemiddelen bij geschillen
- (Rechterlijke) uitspraken om te zetten in procedures
- Contracten op te stellen
- De juridische aspecten van oprichting, fusies en overnames van bedrijven te
verzorgen.
- (Voorstellen voor) wet- en regelgeving op te stellen
- Partijen in een (gerechtelijke) procedure te vertegenwoordigen
Natuurlijk maken de juristen wel allerlei producenten: zichtbare resultaten zoals
documenten, uitspraken en regelgeving. De echter waarde daarvan zit echter niet in
het papieren stuk, maar in de achterliggende, kennisintensieve dienst, die wordt
geleverd. Je zou kunnen zeggen dat juridisch werk nooit een fysiek product oplevert,
maar altijd het leveren van een dienst betreft.
Vormen van dienstverlening
Juridische diensten zijn een speciaal type dienst. Organisatiekundig bezien wordt het
leveren van een dienst door een dienstverlener in het algemeen wel beschreven als:
het biedenden toegang tot een bundel competenties en capaciteiten. Met andere
woorden: dienstverleners kennen en kunnen dingen die tegemoetkomen aan de
behoeften van afnemers. Dienstverlening bestrijkt een breed terrein: zowel kappers,
schoonmakers, vertalers ect.
Organisatiekundig kan juridische dienstverlening worden beschreven als
kennisintensieve dienstverlening door hoogopgeleide professionals. Tot deze vorm van
dienstverlening behoort, naast juridische dienstverlening, onder andere de
dienstverlening door accountants, medici, docenten, vertalers, belastingadviseurs en
organisatieadviseurs. Een kenmerk van professional services is dat voor het verrichten
van de werkzaamheden over het algemeen theoretische kennis en praktische
vaardigheden zijn vereist die alleen door langdurige opleiding en ervaring kunnen
worden verkregen. Deze dienstverleners verrichten hun werkzaamheden bovendien in
,hoge mate zelfstandig en aan hun weer worden hoge kwaliteitseisen gesteld. Voor
sommige van deze professionals geldt ook dat deze kwaliteitseisen worden geborgd
doordat zij lid zijn van een beroepsgroep waarvoor een tuchtrechtelijke instantie is die
tuchtrecht uitoefent.
Tuchtrecht: een deel van het publiekrecht, dat aan een bepaalde groep
beroepsbeoefenaren de bevoegdheid geeft om toezicht uit te oefenen op de
behoorlijke uitoefening van hun taak door leden van de beroepsgroep.
Juridische diensten en diensten met belangrijke en/of complexe juridische aspecten
Onder een juridische dienst verstaan we hier alleen diensten die hoogwaardige
juridische expertise vereisen en die alleen geleverd kunnen worden door juristen:
personen met een juridische opleiding op hbo-niveau of hoger.
Daarnaast zijn er in onze maatschappij zeer veel diensten met belangrijke en/of
complexe juridische aspecten.
Voorbeelden:
- Handhaver van parkeerbeheer legt een boete op aan de bezitter van een
foutgeparkeerde auto. Hij levert een dienst met een juridisch aspect
- APK-keurmeester die een auto goedkeurt, zodat de auto een jaar legaal de weg op
mag. Heeft een juridisch aspect.
- Hypotheekadvies door een hypotheekadviseur. Is een juridische verplichting met
veel complexe juridische aspecten.
De gemiddelde handhaver, APK-keurmeester of hypotheekadviseur is echter geen
jurist. Wel hebben ze specifieke kennis of vaardigheden die voor het leveren van deze
diensten belangrijk zijn, maar beschikken ze niet over de hoogwaardige,
specialistische, juridische expertise waarover juristen beschikken. Zij leveren dan ook
geen juridische diensten volgens de definitie die wij hier hanteren.
Diensten:
- Juridische diensten
- Diensten die hoogwaardige juridische expertise vereisen
- Diensten alleen leverbaar door juristen
- Diensten met belangrijke en/of complexe juridische aspecten
- Diensten die geen brede hoogwaardige juridische expertise vereisen, maar wel
belangrijke rechtsgevolgen hebben, of hierop uiteindelijk gericht zijn
- Ook leverbaar door niet-juristen
- Soms geleverd door professionals die van overheidswege over een bijzondere
bevoegdheid beschikken
- Overige diensten
§1.3 Juridische dienstverlening en organisaties
Juristen weken in de praktijk in, voor en/of met allerlei typen organisaties. Er valt
daarbij een belangrijk onderscheid te maken tussen organisaties die als kernactiviteit
het verlenen van juridische diensten hebben en andere typen organisaties. Bij
organisaties met juridische dienstverlening als kernactiviteit moet je denken aan
rechterlijke instanties, rechtsbijstandverzekeraars, gerechtsdeurwaarder,
advocatenkantoren of notariskantoren. Mensen op de werkvloer zijn voornamelijk
juristen.
In organisaties die andere kernactiviteiten hebben zijn wel vaak juristen werkzaam op
een juridische stafafdeling, of binnen een afdeling van een organisatie. Ook binnen
,deze laatste, niet-juridische organisatie leveren juristen diensten. Zij voorzien andere
organisatieonderdelen van juridisch advies, stellen contracten op voor de organisatie,
bemiddelen bij geschillen of zorgen ervoor dat de organisatie aan geldende
regelgeving voldoet.
Juristen en organisaties
Alleen van een jurist die volledig zelfstandig werkt en alleen maar diensten levert aan
particulieren zouden we kunnen zeggen dat hij niet of voor een organisatie werkt. Ook
deze jurist zal zijn werkzaamheden bovendien meoten organiseren en heeft bij zijn
werk met organisaties te maken (rechtbanken, overheidsinstellingen e.d.). De grote
meerderheid van de juristen werkt echter ofwel in een organisatie met als
kernactiviteit het leveren van juridische diensten, of voor een organisatie die andere
kernactiviteiten heeft. In dit laatste geval moet je als jurist deze organisatie zo goed
mogelijk bijstaan met betrekking tot de juridische aspecten van hun activiteiten.
Nut en noodzaak van organisatiekunde voor juristen
Hoe meer inzicht je als jurist hebt in de wijze waarop organisaties werken, des te beter
zul je in staat zijn om je werkt te verrichten. Een goed jurist denkt continu na over de
wijze waarop zijn eigen werkzaamheden zijn georganiseerd en op welke manier hij kan
bijdragen aan de organisatie waarvoor hij werkzaam is. Een jurist moet bij zijn
advisering een helikopterview hebben. Daarmee bedoelen we dat hij verder kijkt dat
alleen de juridische aspecten van een zaak: hij moet in zijn werk alle relevante
aspecten van de organisatie meewegen.
Adviseren
Organisaties moeten bij hun activiteit aan allerlei regels voldoen. Dit vergt
interpretatie van complexe wet- en regelgeving, soms ook aangevuld met overleg met
toezichthoudende instanties, zoals de Belastingdienst, inspectiediensten ect. Als op
een gegeven moment duidelijk is wat er ‘wel of niet mag, of soms zelf wat moet’, dan
is het vervolgens de kunst om ervoor te zorgen dat niet alle afdelingen en
medewerkers van de organisatie heer ook daadwerkelijk naar handelen. Hiervoor zijn
overleg, uitgebreide communicatie en aanpassing van werkprocessen benodigd.
Daarbij moet complexe wet- en regelgeving vaak worden vertaald naar teksten of
richtlijnen die ook mensen op de werkvloer zonder juridische opleiding goed kunnen
begrijpen.
§1.4 Organisatie, bedrijf, onderneming en rechtsvormen
Organisaties
Zodra er sprake is van mensen en middelen die samenwerken om een bepaald doel te
bereiken kunnen we spreken van een organisatie. De volgende elementen zijn
voldoende om te kunnen spreken van een organisatie:
- Mensen
- Middelen
- Samenwerken
- Doel
Bedrijven en ondernemingen
Binnen organisaties worden vervolgens bedrijven onderscheiden. Organisatiekundig
spreken we van bedrijven als een organisatie producten en/of diensten voortbrengt
om te voorzien in een maatschappelijke behoefte.
Voorbeelden:
- De rechtbank Amsterdam is een bedrijf (omdat het een dienst levert die voorziet in
een maatschappelijke behoefte), maar geen onderneming (omdat het geen
winstoogmerk heeft)
, - Philips is een bedrijf (omdat het producten levert die voorzien in een
maatschappelijke behoefte) en een ondermening (omdat het handelt met
winstoogmerk)
Rechtsvormen van organisaties
Er zijn privaatrechtelijke rechtsvormen, zoals een vennootschap onder firma, stichting,
vereniging, of een bv/nv. De rechtsvorm bepaalt onder andere de wijze waarop de
organisatie aansprakelijk is voor de schulden en hoe besluitvorming binnen de
organisatie plaatsvindt.
Overheidsorganisaties vormen een bijzondere categorie rechtsvormen. Zij worden
vaak met een specifiek doel opgericht, waarbij ze nauwkeurig omschreven taken,
bevoegdheden en verantwoordelijkheden krijgen toebedeeld. Artikel 2:1 BW bepaalt
dat de Staat, provincies, gemeenten, waterschappen en alle lichamen met
verordenende bevoegdheid rechtspersoonlijkheid bezitten.
Rechtspersoonlijkheid is een juridisch fenomeen dat organisaties helpt om effectiever
te opereren. Een rechtspersoon neemt als zelfstandig rechtssubject deel aan het
rechtsverkeer. Het grote voordeel van het oprichten van een rechtspersoon is, onder
andere, dat een rechtspersoon niet kan overlijden, waardoor de continuïteit van de
organisatie beter geborgd is. Natuurlijke personen kunnen, door samenwerking via
een rechtspersoon, ook met minder risico investeringen doen, omdat ze niet
persoonlijk aansprakelijk zijn voor de schulden van de organisatie.
Keuze voor een rechtsvorm
Elke rechtsvormen kent vanuit de wet eigen voorwaarden, en heeft voordelen en
nadelen. Een jurist zal de rechtsvorm moeten kiezen die het doel van de organisatie
het beste dient. Je kunt de rechtsvorm dus zien als een middel om de doelen van de
organisatie te helpen bereiken.
§1.5 Organisaties: sectoren en soorten
Een indelingswijze is een indeling aan de hand van de sector waarin de organisatie
actief is.
Publiek en privaat
Allereerst kunnen we een onderscheid maken tussen publieke organisaties en private
organisaties. Private organisaties zijn, kort gezegd, organisaties die eigendom zijn van
private (rechts)personen en dus niet in handen zijn van de overheid.
Publieke organisaties maken onderdeel uit van de publieke sector. Tot de publieke
sector behoren de centrale en decentrale overheid en semioverheidsorganisaties. Tot
de semioverheid behoren organisaties die niet direct onder het overheidsgezag vallen,
maar waarom de overheid wel grote invloed uitoefent. Dergelijke organisaties zijn
eigendom van de overheid of worden voor een belangrijk deel met publiek geld
gefinancierd.
Overheidsorganisaties: centrale overheid
De definitie van overheid is: het hoogste bevoegd gezag op een bepaald grondgebied.
De Nederlandse overheidsmacht is verdeeld over een groot aantal organisaties. Er kan
daarbij onderscheid worden gemaakt tussen organisaties en instanties binnen de
centrale overheid en de decentrale overheid. De centrale overheid wordt gevormd
door alle organisaties die op landelijk niveau opereren (EK, TK, RvS). Ook de
rechterlijke macht, bij de wet ingestelde openbare lichamen voor beroep, en de vele
zelfstandige bestuursorganen die Nederland kent, zoals de Sociale verzekeringsbank
en het Uitvoerinstituut Werknemersverzekeringen, worden tot de centrale overheid
gerekend.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller lynnhaanappel. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.28. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
71184 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now