Uitgebreide samenvatting van 'de Kern van de Politiek' door Cees van der Eijk. Bevat de hoofdstukken 1 t/m 7. Samengesteld met aandacht voor het vak PSP aan de UvA.
Samenvatting van ‘De kern van de Politiek’
Brontekst: Van der Eijk, C. (2001). De Kern van de Politiek. Amsterdam: Het Spinhuis
Door: Jesse Eradus
‘Dit boek is bedoeld voor iedereen die zich met meer diepgang in de politiek wil verdiepen dan mogelijk
is door het dagelijkse nieuws te volgen, en de commentaren en achtergrondbeschouwingen die daar betrekking
op hebben. In dit boek gaat het om de kern, om de essentie van ‘politiek’ en het ‘politieke’. Van der Eijk, 2001:1
Hoofdstukken
1, 2, 3, 4, 5, 6, 7
Hoofdstuk 1: Wat is Politiek?
Dit hoofdstuk gaat over wat we onder politiek en het politieke verstaan. Er kan een beperkt
aantal omschrijvingen worden onderverdeeld in twee primaire categorieën: de
Aspectbenadering en de Domeinbenadering. De eerste houdt in dat politiek een aspect is
van menselijk handelen en menselijke verhoudingen dat vrijwel overal kan worden
aangetroffen. De tweede wijkt daarvan af, en ziet politiek slechts in een bepaalde
afgebakende sfeer van menselijke verhoudingen.
De Aspectbenadering
Houdt in dat ‘politiek’ een van de aspecten is van menselijke verhoudingen en interacties in
allerlei levenssferen. Deze benadering gaat er dus van uit dat politiek niet alleen te vinden is
in de sfeer van de staat, de overheid en het openbaar bestuur, maar ook in de sport, het
onderwijs, de zorg, het bedrijfsleven etc. Daarnaast gaat deze benadering er van uit dat het
politieke aspect van menselijke verhoudingen kan worden onderscheiden van andere
aspecten daarvan zoals het sociale, economische, affectieve en zo verder.
Aspectbenaderingen per Auteur en Implicatie hiervan
Auteur Benadering Implicatie
Dahl (1963) ‘Any persistent pattern of human Overal waar in menselijke
relationship that involves, to a verhoudingen een patroon bestaat
significant extent, power, rule or van macht, heerschappij of gezag,
authority’ is er sprake van politiek.
Lasswell ‘The Shaping and Sharing of power’ Nadruk op macht en daarmee
(1950) verwante zaken.
Stattschneider ‘At the root of all politics is the De kern van de politiek ligt in
(1960) universal language of conflict’ conflict.
Schmitt (1979) ‘Die unterscheidung von Freund und De kern van het politiek ligt in
Feind’ conflict
Laver (1984) ‘Politics is about the characteristic Het perspectief van conflict is te
blend of conflict and co-operation eenzijdig: het politieke bestaat uit
that can be found so often in human de vermenging van conflict met
interactions. Pure conflict is war. samenwerking.
Pure co-operation is true love.
Politics is a mixture of both. I will go
further, and claim that any mixture of
conflict and co-operation is politics’
Lasswell ‘Who gets when, what and how?’ Het verdelingsaspect van politiek
(1936) is kenmerkend voor deze.
Hague (2001) ‘Politics is the activity by which De nadruk van de politiek ligt op
groups reach binding collective collectieve besluitvorming.
decisions through attempting to
reconcile differences among their
members’
,Al deze omschrijvingen van de politiek hebben met elkaar gemeen dat zij politieke
verschijnselen en processen overal waarnemen waar mensen met elkaar interacteren.
De verschillen in verdere definiëring – macht, conflict, samenwerking, verdeling, collectieve
besluitvorming – zijn minder groot dan ze lijken. Conflicten en samenwerking gaan vaak over
de verdeling van (schaarse) zaken, en macht is er daar zelf een van.
De Domeinbenadering
De benadering over de politiek die in tegenstelling staat tot de gedachte dat politiek een
aspect van allerlei levenssferen is. De opvatting dat politiek specifiek betrekking heeft op een
afgebakende sfeer van menselijke organisaties, instellingen en actoren. Niet alles is politiek,
kan politiek zijn, maar slechts datgene dat behoort tot het afzonderlijk politiek terrein. Dat
terrein wordt meestal aangeduid met termen als de staat, overheid, regering, bestuur en
publieke sfeer, termen die daarmee uiteraard zelf nader dienen te worden gedefinieerd.
Domeinbenaderingen van de Politiek, en de implicatie hiervan.
Auteur Definitie Implicatie
Barents ‘De wetenschap der politiek is de Nadruk op de overheid, en dat dit
(1952) wetenschap, die het leven van de het enige politieke is.
staat bestudeert’
Hoogerwerf ‘Het overheidsbeleid, alsmede de Nadruk op de overheid, en dat dit
(1979) totstandkoming en effecten ervan’ het enige politieke is.
Fennema ‘Het proces van articulatie van Specifiekere aanduiding wat het
(1982) maatschappelijke tegenstellingen op politieke is. Het conflict aspect
het niveau van de staat’ wordt hierbij aangeduid.
Stuurman ‘Het proces waarin maatschappelijke Wezenlijk verschil tussen
(1982) conflicten worden ‘uitgedrukt’, conflicten die op het niveau van
‘verbonden’ en ‘opgelost’ in de staat wordt uitgevochten en in
(staats)apparaten, en dat qua vorm andere contexten.
verloopt volgens de ‘mechanica van
de macht’
Klaus (1972) ‘Politik, das ist der Kampf zwischen Naast conflict een nadruk op de
den Kassen um de Staatsmacht’ macht ter definiëring van de
politiek.
De domeinbenadering van de politiek gaat niet alleen om de constatering dat politiek zich
vooral afspeelt binnen het domein van de staat of van de overheid, maar ook dat dit domein
niet allesomvattend is. Deze benadering vraagt met welke zaken de politiek zich mag of
moet bezig houden en welke niet. Het antwoord op deze vraag geeft aan wat tot het publieke
domein (daarmee mag – of moet – de staat of de overheid zich bemoeien) en het private
domein (daar behoort de staat zich buiten te houden).
Vergelijking van de aspect- en domeinbenaderingen: de Aspectbenaderingen van het begrip
politiek, heeft als grote voordeel dat zij de mogelijkheid geeft om allerlei organisaties en
instituties op een manier te beschouwen waaraan men misschien niet in eerste instantie
denkt, maar die daardoor juist nieuwe, verrassende en vruchtbare inzichten kan opleveren.
De aspectbenadering is dus vooral vruchtbaar als men op zoek is naar generaliseerbare
kennis over politieke processen zoals besluitvorming, conflictoplossing, coalitievorming,
prioritering etc. De aspectbenadering heeft echter ook nadelen: het uitgangspunt dat politiek
zich over afspeelt is ongeschikt om aan te geven welke politieke ogenschijnlijk meer, en
welke minder belangrijk zijn.
De domeinbenaderingen die politiek definieert in termen van overheid en staat biedt
bovendien als voordeel dat zij meer de nadruk legt op de inhoud van beleid en van
, concretere politieke besluitvorming dan de aspectbenadering. Maar de nadelen van de
domeinbenadering zijn dat deze afbakening niet breed genoeg is.
Concluderend valt op dat een aantal aspecten van de politiek of het politieke door vrijwel
iedere auteur wordt benadrukt als het om politiek gaat:
1. Politiek is een sociaal verschijnsel: het bestaat alleen in de verhoudingen en
interacties tussen mensen, dus voor groepen of collectiviteiten of samenlevingen.
2. Politiek betreft zaken die voor de betreffende groep of collectiviteit als geheel
wordt geregeld: de oplossing van conflicten, het nemen van collectieve beslissingen
etc.
3. Politiek betreft het gebruik van macht om conflicten op te lossen, waarden toe
te delen of beslissingen te nemen.
4. Politiek heeft een ‘inzet’, het gaat ergens om.
Omstreden Begrippen
Begrippen die onmogelijk zijn om geheel eenzijdig te definiëren, waardoor dit begrip lijdt tot
discussie. Begrippen worden vooral omstreden door een combinatie van de volgende
factoren
1. Omstreden begrippen zijn complex: er zijn meerdere aspecten die de betekenis
ervan bepalen, terwijl het vaak niet mogelijk is deze in een uitputtende vorm op te
sommen.
2. Sommige van de aspecten die deel uitmaken van het omstreden begrip zijn zelf
complexe begrippen.
3. Het omstreden begrip bevat enerzijds beschrijvende elementen. Deze bakenen
de verschijnselen af waar het begrip betrekking op heeft.
4. Definities of omschrijving van begrippen vereisen zelf woorden en termen die,
om volstrekte eenduidigheid te krijgen, op hun beurt ook een definitie behoeven etc
etc.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller JeppaEraki. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.20. You're not tied to anything after your purchase.
