Summary
Geschiedenis samenvatting feniks examenstof 5 havo
- Course
- Level
- Book
Samenvatting van het boek feniks voor de examen stof voor 5 havo. Inclusief de nieuwe historische contexten: Het Britse Rijk, Duitsland en Nederland.
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
1 review
By: gwendyvandenbrink • 3 year ago
Seller
Follow
robinvanas1
Reviews received
Content preview
Geschiedenis samenvattingHoofdstuk 5
5.1 De wereld wordt groter
Motieven om op ontdekkingsreis te gaan:
Nieuwe rijkdommen ontdekken (economisch)
Drang op het christelijk geloof te verspreiden (religieus)
Machtsgebied uitbreiden (politiek)
Belangrijkste landen:
Portugal: Begon met de ontdekkingsreizen naar ‘Indië’
Vooral op zoek naar luxegoederen uit het Oosten
Als eerste overzee om zuid Afrika heen: Kaap de Goede Hoop
Portugal sticht langs deze nieuwe handelsroute naar het Oosten allemaal factorijen (=
bewaakte handelspost)
Spanje: Koningshuis financierde de reizen
Columbus probeert via westen naar ‘Indië’ te varen
Hernán Cortés viel in 1519 het gebied van de Azteken binnen. Hij vernietigde het hele gebied.
Francesco Pizarro vernietigde het Incarijk. Het doel was goud, zilver en macht.
De verovering van Midden- en Zuid-Amerika leed tot:
Ziektes en uitbuiting voor de Indianen
Verspreiding van het katholieke geloof (Indianen mochten eigen tempels houden).
Trans-Atlantische Driehoeks handel
Trans-Atlantische Driehoeks handel:
Indianen worden vervangen door slaven uit Afrika
Uit Europa: wapens/munitie naar Afrika
Uit Amerika: (luxe)goederen o.a. zilver, goud, rietsuiker, rum, tabak, katoen naar Europa.
5.2 Een nieuw mens- en wereldbeeld
In de middeleeuwen had het christendom het denken van wetenschappers en kunstenaars beheerst.
De kennis van de Grieken was opgeschreven maar was niet in het Westen te vinden. Door contact
met het Midden-Oosten groeide de belangstelling voor andere verklaringen dan die van de bijbel.
Wetenschappers wilden de verschijnselen om zich heen verklaren. Deze manier van denken werd
het humanisme genoemd.
Renaissance: wedergeboorte van de Grieks-Romeinse cultuur.
5.3 De kerkhervorming
Deserius Erasmus: humanist
Had kritiek op de kerk
Maarten Luther: een monnik en hoogleraar theologie in Witteberg.
, Hij wilde de kerk verbeteren
‘Koningen regeren in naam van God’: ‘Je moet altijd trouw zijn aan degene die regeert.
De Hervorming of Reformatie: splitsing in de christelijke kerk.
Leidt tot de stichting van een nieuwe kerk:
De protestantse kerk:
Geen priesters
Bijbel in het Duits
In gebieden die Katholiek waren gebleven, moesten de protestanten in het geheim bijeen
komen.
Johannes Calvijn:
Calvijn is geïnspireerd door Luther en wordt een belangrijke hervormer voor de Nederlanden
Wist een kleine groep te bekeren, maar zijn ideeën werden dus in de Nederlanden best
populair
Calvijn vs. Luther:
Calvijn: ‘Niet elke koning is aangesteld door God, een tiran of slechte leider mag afgezet worden, als
deze handelt in strijd met de Bijbel’
Luther: ‘Koningen regeren in naam van God’: je moet altijd trouw zijn aan degene die regeert’
5.4 uit de opstand een republiek geboren
Waarom is het ontstaan van de staat der Nederlanden bijzonder?
Onafhankelijk van de Spaanse koning
+ Ontstaan eigen staat: - eigen bestuur
- eigen handel
-duidelijke grenzen die erkent worden
Bijzondere bestuursvorm: republiek (der 7 verenigde Nederlanden)
+ macht lag bij alle gewesten samen: samenwerken
- staten generaal + de gewestelijke staten
Politiek van de Spaanse koning:
Centralisatie
Raad van financiën
- (Adel & juristen regelen belasting)
Geheime raad
- (nieuwe wetten en regelsopstellen)
Raad van state
- (Adel & juristen geven politiek advies)
,2 problemen van Karel V en later Filips:
Bestuurlijk probleem: zeer groot rijk, moeilijk te regeren, maar Karel V wil toch veel
centralisatie.
Religieus probleem: Karel wilde 1 geloof, katholicisme, mensen waren het hiermee oneens
en de kerkhervormers kregen steeds meer aanhangers: de reformatie.
1550: Volgens Karel V was iedereen die zich aansloot bij de kerkhervorming een ketter en riskeerde
de doodstraf. Er vielen zo veel doden dat het algauw het bloedplakkaat genoemd werd.
1555: troonafstand Karel V (opvolger Filips II)
Gevolgen troonafstand Karel V:
Fellere kettervervolgingen → weerstand
Centralisatiepolitiek: Adel en stadsbesturen moeten beleid uitvoeren van de Spaanse koning
→ weerstand
Belastingen → weerstand
Hoge graanprijzen → armoede → weerstand
1559: Filips vertrekt naar Spanje (opvolger Margaretha van Parma)
1566: Smeekschrift der Edelen (lage adel vroeg Margaretha minder hard te straffen)
1566: beeldenstorm
2 onderwerpen opstand
1) Godsdienst: verzet van de protestanten tegen de zware straffen (katholieke koning verbood
protestantisme)
2) Politiek: - macht
- verzet tegen de centralisatie politiek van de Spaanse koning.
1567: Margaretha wordt vervangen door de hertog van Alva.
Willem van Oranje formeerde een leger en deden in 1568 een aanval op Alva’s rijk.
1576: Antwerpen werd geplunderd door Spaanse soldaten (Spaanse furie).
1576: Pacificatie van Gent: de Nederlandse gewesten spraken af om de muitende Spaanse soldaten
te bestrijden.
De pacificatie is van korte duur, want ondanks de afspraken om elkaar met rust te laten:
Nemen calvinisten met geweld steden in
Gedragen zich vijandig tegen katholieken
Gevolg: Unie van Atrecht & Unie van Utrecht (1579)
Unie van Atrecht:
Enkele Franstalige gewesten sluiten zich aaneen
Besluiten vrede te sluiten met Filips II
Unie van Utrecht:
Militair bondgenootschap 7 noordelijke gewesten
, Besluiten de Opstand voort te zetten
1584: Willem van Oranje wordt vermoord
1648: vrede van Münster (einde opstand/80-jarige oorlog)
Republiek: land zonder koning (ook geen erfelijke leider)
Een staten: vergadering
Staten generaal: vertegenwoordigers uit Nederlandse gewesten die gezamenlijk de beden van de
landsheer bespraken.
Gewestelijke staten: vertegenwoordigers van adel, steden en geestelijkheid uit één gewest. Zij
bespraken de bede van de landheer en eisten als ruil privileges.
De opstand: de 80-jarige oorlog
De reformatie: protestbeweging tegen misstanden en tegen de manier van geloven in de roos-
katholieke kerk.
KA’s
Het veranderende mens- en wereldbeeld van de Renaissance en het begin van een nieuwe
wetenschappelijke belangstelling. (18)
De hernieuwde oriëntatie op het erfgoed van de klassieke Oudheid. (19)
Het begin van de Europese overzeese expansie. (20)
De protestantse reformatie die de splitsing van de christelijke kerk in West-Europa tot gevolg
had. (21)
Het conflict in de Nederlanden, dat resulteerde in de stichting van een Nederlandse staat.
(22)
Hoofdstuk 6
6.1 Rijk door handel overzee
Rond 1600 werd het duidelijk dat Amsterdam de nieuwe belangrijkste havenstad in West-Europa
was. De Nederlandse kooplieden die hun winst op graan zagen verdubbelen werkte volgens de
principes van het kapitalisme. Graanhandel werd hierdoor de belangrijkste handel voor de economie
van de republiek. Amsterdam dankte haar belangrijke positie aan de stapelmarkt. Aan het einde van
de 16e eeuw legde de republiek wereldwijde handelscontacten en ging een grote rol spelen in de
wereldeconomie. Hierdoor ontstond in de republiek het handelskapitalisme.
1594: er werd besloten om een gezamenlijke handelsonderneming op te richten.
1602: de Hollandse raadpensionaris Johan van Oldenbarnevelt wist een samenwerkingsverband te
organiseren met alle kooplieden uit Holland en Zeeland: de Verenigde Oost-Indische Compagnie
(VOC).
Engeland en Frankrijk waren jaloers op de welvaart van de republiek.
1651: Engeland werkte de republiek tegen met de act of navigation: alleen Britse schepen in Britse
havens. En in Frankrijk mochten alleen Franse producten gebruikt worden.
6.2 wie heeft de macht
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller robinvanas1. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $9.19. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
56326 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now