Class notes
Samenvatting Bedrijfsethiek
- Course
- Institution
alle online colleges uitgebreid uitgewerkt
[Show more]
Seller
Follow
inedelege
Reviews received
Content preview
INE DE LEGEFISCAAL JAAR 3
BEDRIJFSETHIEK
Bedrijfsethiek
Kennisclip 1
VB de ervaringsmachine: je zit een machine en daarin ben je heel gelukkig, wat geluk dan
voor jou kan zijn, bijv veel zeilen. Je bent je niet bewust dat je in die machine zit. Als je wilt
kun je tegen de wetenschapper zeggen dat je in de machine wilt zitten totdat je sterft.
VB trolley cases:
- Variant 1: trein kan of 5 mensen aanrijden of 1 mens als jij het spoor wisselt. Als je
niks zal doen, sterven er 5 mensen. Als je wel wat doet, sterft er maar 1 iemand.
- Variant 2: ipv een wissel kan je een dik persoon voor de trein gooien en dan doodt
die alleen die man ipv 5 mensen die vastgebonden zijn aan het spoor.
- Variant 3: door 1 iemand op te offeren kun je niet 5 mensen redden, maar wel 100 of
100.000 of nog meer. Is er voor jou een grens waarbij je zegt dat vanaf dat aantal is
het acceptabel of 1 iemand op te offeren om de rest te redden, waar trek je de grens
en wat zijn je argumenten.
De vraag bij bedrijfsethiek is hoever moet je gaan. Hoe veeleisend is ethiek?
Tot nu toe gaan we ervan uit dat je ethisch moet handelen en dat inhoudt dat je rekening
houdt met andere mensen, maar is dat wel zo? Moeten we niet streven naar zoveel mogelijk
welvaart voor zichzelf? Zou het niet beter zijn als iedereen probeert er het beste van te
maken zonder al te veel na te denken over wat voor verplichtingen we hebben tegenover
anderen? En wat als bedrijven dat doen?
Is ethiek eigenlijk wel iets waar je nuttige discussies over kan hebben of het is compleet
subjectief? Is er zoiets als een morele waarheid of is het allemaal afhankelijk van een
bepaalde plaats en tijd? We denken wel dat vrouwen dezelfde gelijkheid hebben als mannen
en dat ze evenveel betaald dienen te krijgen, stemrecht hebben etc. is dat niet puur omdat
we nu leven en zou het zoals we 100 jaar geleden leefde niet gewoon compleet acceptabel
zijn om vrouwen uit te sluiten van kiesrecht. Of is het zo dat moraliteit meer objectief is.
Wie nemen we mee in onze ethische besluitvorming als individu en als je in het bedrijf
werkt? Tellen alleen maar de effecten op andere mensen? Of moeten we ook de effecten
meenemen die ons handelen heeft op dieren of de natuur?
Ethiek en moraliteit
Ethiek en moraliteit worden veel door elkaar gebruikt. Niet terecht!
- Moraliteit: de normen, waarden en geloven die verankerd zijn in sociale processen en
definiëren wat goed en slecht is voor een individu en een gemeenschap.
o Christendom, boeddhisme, humanisme bieden allemaal verschillende
moraliteiten
1
, INE DE LEGE
FISCAAL JAAR 3
BEDRIJFSETHIEK
- Ethiek: het bestuderen van moraliteit en het toepassen van rationele argumentatie
om regels en principes te specificeren die definiëren wat goed en slecht is in
verschillende situaties. Het kan je helpen met het systematiseren van wat mensen
denken over moraliteit en het vinden van regels die we kunnen gebruiken om morele
beslissingen te maken. Vb van een ethische regel die sommige mensen aanhangen is
dat je op zo’n manier moet handelen dat je altijd het goede maximaliseert of je moet
op zo’n manier handelen dat het genot van iedereen gemaximaliseerd wordt of je
moet op zo’n manier handelen dat altijd je eigen belang gemaximaliseerd wordt.
Die regels en principes heten dan weer ethische theorieën.
Kennisclip 2
Het gaat in deze kennisclip over argumenten tegen bedrijfsethiek.
Voorbeeld: we reizen terug naar de Londense city. Daar interviewde Joris Luyendijk voor de
Guardian tientallen bankiers, hun familie, vrienden en toeleveranciers van banken. Hier
kwam zijn boek: ‘Het kan niet waar zijn’ uit voort. Op een gegeven moment voerde hij een
gesprek met een bankier. ‘Hoe kun je met jezelf leven?’ vroeg hij aan Bruce, een bankier die
1 miljoen pond bonus kreeg vlak nadat zijn bank door de Britse overheid was gered in de
economische crisis. De prestaties lijken niet in lijn te zijn met zo’n enorme beloning. In zijn
gesprek met Bruce (samengevat in NRC) komen drie argumenten voor om niet aan ethiek te
doen:
1. Te subjectief
a. Wie ben ik nu om te bepalen wat goed is. Misschien is wat goed is voor
iedereen verschillend en heeft het helemaal geen zin om ethische discussies
met elkaar te hebben, want hoe kunnen we nu bepalen wie er gelijk heeft.
2. Ik ben te klein om een verschil te maken
a. Wat maak ik nu voor verschil. Het hele systeem dat bankiers grote bonussen
krijgen gaat niet veranderen doordat ik de mijne afwijs. Dus ik zou mezelf
alleen maar benadelen als ik die bonus zou weigeren tov andere die misschien
nog slechter gepresteerd hebben en alsnog een bonus krijgen.
3. Ethiek is te lief
a. Waarom zou je om een ander geven? Waarom kan niet iedereen gewoon
alleen maar naar zijn eigen belang streven en moet je nadenken over wat
goed is voor anderen?
Te subjectief: wie ben ik om te oordelen?
- Over smaak valt niet te twisten:
o Bruce: wie zijn wij, bankiers, nu om te bepalen wat moreel juist is?
o Ethiek is te subjectief
- We hebben iets objectievers nodig:
o Maar wat? De wet!
o Bruce: zolang we binnen de kaders van de wet blijven, is het oke. De wet
biedt mij een objectievere maatschappij dan de ethiek mij kan bieden.
2
, INE DE LEGE
FISCAAL JAAR 3
BEDRIJFSETHIEK
Reactie 1: nee! Recht en moraal zijn niet altijd hetzelfde. Er kunnen immorele wetten zijn.
- VB tot 1971 waren vrouwen in Zwitserland uitgesloten van actief en passief kiesrecht.
- VB in 80 landen is homoseksualiteit nog illegaal, in 10 landen staat er de doodstraf
op.
Ook lijkt het soms zo dat moraliteit kan vereisen dat je de wet breekt.
- VB onderduikers op zolder niet verklikken tijdens de WOII.
- VB Klokkenluiden binnen een organisatie om misstanden aan te kaarten (door bijv
een geheimhoudingsplicht te breken).
het is niet zo dat ethiek en wet
hetzelfde zijn. Er is een grijs gebied en
er is ook een paars gebied. Het grijze
gebied zijn er dus morele regels die
niet perse in wetten gevat zijn. Je
hebt ook wetten die misschien wel
tegen morele regels ingaan.
Reactie 2: ethiek is niet compleet subjectief. Het valt te betwijfelen of moraliteit tot
compleet subjectief is:
- VB Is het echt een kwestie van meningen dat slecht is om een kat in brand te steken
en pijn te zien lijden voor je plezier? Om intentioneel lijden toe brengen aan een
ander wezen die daar niet mee instemt voor je eigen genot. Dit lijkt niet echt
subjectief te zijn. Het is gewoon fout, omdat lijden erg is. Misschien is ethiek wel niet
compleet subjectief.
- VB is het slecht om mensen te laten werken in erbarmelijke omstandigheden?
Te klein
Ik ben te klein om verschil te maken.
- Bruce: als ik mijn bonus weiger wordt niemand er toch beter van?
- HEEL VEEL MENSEN: Wat kan ik nu doen tegen klimaatverandering? Het systeem
moet toch veranderd worden!
Reactie 1: ethiek is niet alleen maar doen. Het kan nuttig zijn om te weten dat iets moreel
slecht is om het te veroordelen, zonder dat je er gelijk iets aan kunt veranderen:
- VB Jaap Korteweg (vegetarische slager) dacht als slager op een gegeven moment dat
het moreel slecht is dat mensen vlees eten. Hij kon daar niet direct wat aan doen.
Maar het inspireerde Jaap Korteweg wel om een nieuw bedrijf te starten, de
Vegetarische Slager: “Met als belangrijke reden voor mij de ethische kant hoe we
omgaan met dieren. We slachten dieren als ze eigenlijk nog kinderen zijn”. Zijn doel is
over 25 jaar 80% van dierenvlees vervangen door vlees van planten.
Soms kan het zo zijn dat iets moreel veroordelen iets is waar je niet direct iets mee kan,
maar wat je wel inspiratie kan bieden.
Reactie 2: soms maken kleine dingen juist het verschil.
- VB Rosa Parks, die in 1955 in Montgomery, Alabama, weigerde om in het ‘coloured’
deel van een bus te gaan zitten. Ze ontketende daarmee ene serie rechtszaken die
3
, INE DE LEGE
FISCAAL JAAR 3
BEDRIJFSETHIEK
bijdroegen aan het verminderen van systematisch racisme in de VS. Het was een hele
kleine handeling om te weigeren om je aan een regel te houden als individu, maar
wat wel leidde tot een enorme verandering.
Reactie 3: een bedrijf kan je juist macht geven om dingen te veranderen. Als individu heb je
misschien weinig macht om dingen te veranderen, maar als bedrijf wel.
- VB spiderman principe: ‘with great power, comes great responsibility’. Als bedrijf kun
je veel meer veranderen, dan als je als individu kan doen. Ik kan weinig doen aan
slavernij op koffieplantages, Starbucks wel.
Te lief: waarom zou je om een ander geven
Zouden we niet allemaal moeten doen wat puur in het eigenbelang is. Dit argument komt in
2 varianten:
- Puur egoïsme: doen wat in het eigenbelang zo goed mogelijk behartigd wordt.
- Egoïsme is uiteindelijk goed voor iedereen (Gordon Gekko; Mandeville, Fable of the
bees, Luyendijks bankier). Als iedereen zijn eigen belang nastreeft, heeft dit
uiteindelijk de beste consequenties voor iedereen.
Reactie op puur egoïsme: dat is ook een ethische positie. Je zegt dat andere ethische posities
onjuist zijn. En dat je niet meer morele verplichtingen hebt dat je eigenbelang behartigd. Het
is niet dat ethiek niet meer relevant is, je zegt van ik heb andere morele plichten dan mn
eigen belang behartigen en dat is een ethische positie. Zelfs als je puur egoïst bent, wil je nog
steeds dat mensen je eigendom niet stelen. Het lijkt alsof je wel degelijk verwachtingen hebt
van hoe andere mensen zich wel of niet gedragen. Dus de pure egoïst neemt ook wel
degelijk een ethische positie in.
Reactie op egoïsme is goed voor iedereen: misschien wel niet altijd. Het is niet altijd zo dat
als individuen altijd streven naar eigen belang dat dit altijd de beste consequenties heeft
voor iedereen.
2 voorbeelden:
1. Tragedy of the commons: toch maar een extra koe op de meent? Stel je hebt een
weiland wat niet van een iemand is, maar van het hele dorp en je bent boer en er zijn
nog heel veel boeren in het dorp en die laten allemaal hun koeien grazen op het
weiland. Als jij een extra koe laat grazen op het weiland, heb je meer melk en vlees,
maar blijft er ook minder gras over voor de andere koeien. Op een gegeven moment
zal het weiland, als mensen daar maar koeien aan toe blijven voegen, overberaasd
raken, wat een hele onwenselijke situatie is, want dat betekend dat de koeien niet
meer voldoende eten krijgen. Deze situatie kan ontstaan omdat je er baat bij hebt
om meer koeien op het weiland zet meer verkopen. Maar tegelijkertijd deel je de
kosten met anderen. Als je puur vanuit je eigenbelang handelt, leidt dit niet voor
optimale uitkomsten voor iedereen.
2. Externaliteiten zijn kosten van een transactie die terecht komen bij een derde partij
die daarmee niet heeft ingestemd. Bekend vb is uitstoot. Als je puur vanuit
eigenbelang handelt als individu of bedrijf dan zou je je niet zon zorgen hoeven te
maken over de uitstoot, omdat je puur streeft naar winst maximalisatie en de kosten
van de uitstoot worden verdeeld over een hele grote groep mensen, niet alleen
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller inedelege. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.28. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
50155 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 15 years now