Summary
Samenvatting 'cultuurgeschiedenis van de lage landen 2'
- Course
- Institution
- Book
Deze samenvatting bevat alle nodige info voor het vak 'cultuurgeschiedenis van de lage landen 2'.
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
Uantwerpenstudent98
Reviews received
Content preview
CULTUURKUNDE 2COLLEGE 1
1789 tot nu = de moderne periode
Wat is moderniteit? Wat maakt de wereld modern?
actueel
dynamiek, snelheid (communicatie)
ouderwets
afwijkend van de traditie (bv. geloof)
niet neerleggen bij de traditie
‘moderniteit’ versus ‘traditie’
▪ traditie: de hele werkelijkheid geïnterpreteerd in functie van God
▪ christelijke traditie: God = Schepper en Verlosser [monotheïstische godsdiensten]
‘traditie’ versus ‘moderniteit’
▪ moderniteit: het geloof dat de mens de wereld in gunstige zin kan herscheppen op
grond van zijn soevereine vernuft, geheel naar eigen inzicht
▪ moderniteit en God: het geschenk van de ‘rede’
[Godsconcept wordt niet langer op traditionele manier benadert]
▪ moderniteit als geloof: het geloof in vooruitgang versus het geloof in God
[de autonome mens, de vergoddelijkte mens → zelfverlossing]
[de moderne mythe van het aards paradijs → teleologische geschiedenis]
De moderne invulling kan zich doorzetten: de mens verlost zichzelf en brengt
het aards paradijs dichterbij ( hiernamaals in het Christendom
De komst van de trein (modernisering)
de trein symboliseert het moderne, het liberale
traditionalistische schrijvers → de gevaarlijke hoogmoed van de moderne mens
[opmerkelijk weinig literair traditionalisten in België/Vlaanderen ↔ Nederland]
[specifieke institutionele context in België: Kerk vs. liberale natiestaat → minnelijke
schikking]
Guido Gezelle (het stoomgevaarte)
o Christelijk traditionalisme
o enkel God mag scheppen
o de natuur is voldoende harmonie
o probeert harmonie via poëzie te versterken
o alles wat de mens doet om deze werkelijkheid die God gemaakt heeft
aan te passen, is een teken van menselijke hoogmoed, en dus een
teken van een mens die niet tevreden is met de wereld en de natuur
o hij wil in zijn literatuur anderen waarschuwen voor deze hoogmoed
hoe overleven traditionalisten de modernisering?
akkoord (bv. Gezelle): West-Vlaanderen is de laatste plek van God op aarde
zielen proberen winnen
harmonie versterken door missioneren
1
, modernisering in Vlaanderen heeft te maken met de opvattingen van de Kerk
weinig weerstand tegen modernisering
Kerk moet compromis/minnelijke schikking sluiten met staat om zo een conflict te
mijden
[vergelijking Nederland: weinig invloed Kerk, protestanten publiceren ideeën,
gebruiken cultuurstrijd tegen moderniteit]
‘modernen’, liberale vooruitgangsprofeten → heldhaftigheid van de moderne mens
[eind van de ‘lange’ 19de eeuw: absolute dominantie culturele moderniteit in de
Lage Landen]
[uitzondering: de Nederlandse Bijbelgordel alsmede Staphorst en Urk in de 12de
provincie]
Jan van Beers (De stoomwagen)
o schreef een gedicht over de trein en scheppingsverhaal
o schepping is een negatieve ervaring
o de schepping mislukt en God wordt voorgesteld als kluns
o MAAR: de mens heeft een tool meegekregen van God: ‘sprank uit God’
m.a.w. de rede of geest
o de mens moet zichzelf schapen tot koning van de natuur
o de trein is niet iets dat zorgt voor de ondergang, maar een
mogelijkheid om tot het aardse paradijs (harmonie, geen geweld) te
komen.
de ‘modernisering’ van de literatuur: ‘autonomie’ van de individuele schrijver
[creatieve vrijheid versus vrije markt; de moderne schrijver als kleine zelfstandige;
de schrijver wordt een autonoom individu]
[moderne schrijvers willen zo veel mogelijk mensen beïnvloeden met een bepaalde
visie (waar bepaalde instanties achter staan); later wordt de persoonlijke mening
belangrijker en dagen de schrijvers Kerk en Staat uit]
[de schrijvers doen wat ze willen maar hebben geen band met Kerk en Staat en zijn
dus aangewezen op hun consumenten/publiek]
Contextuele informatie is onontbeerlijk om inzicht te verwerven in het concrete
functioneren van literatuur, zeker als dynamisch gegeven
↔ een ont-historiserende literatuurgeschiedenis
[Aristoteles; een klassieke Freudiaanse lectuur]
↔ een autonoom-literaire, i.e. exclusief-literaire literatuurgeschiedenis
[een verhaal/inventaris van elkaar afwisselende ‘vormen’]
Literatuur als ‘machine’ die de extra-literaire werkelijkheid verwerkt conform
bepaalde wetten, regels en procedures → een kwestie van ‘inhoud’ en ‘vorm’
[schrijvers maken deel uit van een (literair) systeem]
[literaire teksten zijn een verwerking van de realiteit]
Contextgerichte interpretatie van literaire teksten
2
, contextgerichte interpretatie = de literaire tekst (in de regel fictie) lezen in het licht
van de op een bepaald moment in een bepaalde cultuur geldende literatuuropvattingen,
literaire conventies en culturele hiërarchieën
de extra-literaire werkelijkheid daagt de bestaande literatuur (een soort
realiteitsconstructie) voortdurend uit en zet de conventionele productie van werelden-in-
woorden op losse schroeven
literatuur is nooit een directe, natuurgetrouwe weerspiegeling van de extra-literaire
realiteit
[mimesis: literatuur is een medium dat de wereld op haar specifieke manier –
namelijk door de feiten te fictionaliseren – bemiddelt en interpreteert]
[geen passieve reproductie, maar actieve vormgeving, realiteitsconstructie/
productie]
[realistische literaire conventies en het effet de réel; authentieke autobiografie]
de extra-literaire werkelijkheid vormt de input van de literaire tekst die conform literaire
wetten en regels vorm krijgt, waarbij literatuur door de tijd heen diverse graden van
zelfstandigheid heeft gekregen
[de traditionele invloed van Kerk en Staat; literatuur als ‘retoriek’]
[vb. van heteronome naar autonome literatuuropvatting in de 19de eeuw: dominee-
dichters versus Beweging van Tachtig; Nederland ≈ Vlaanderen]
[verzelfstandiging literatuur → moderne natiestaat en ‘liberalisme’]
De verzelfstandiging van de literatuur zou nooit gelukt zijn mocht de
maatschappij op datzelfde moment niet in een revolutionaire
ontwikkelingsfase zitten. Mensen worden vrij als individuen, waardoor ze zich
zelf kunnen ontwikkeling als onderdeel van de maatschappij.
ook die literaire wetten en regels alsook de literaire en culturele hiërarchieën zijn ingebed
in de ruime, politiek-maatschappelijke en breed-culturele context
[diezelfde ‘ruime context’, c.q. de extra-literaire werkelijkheid vormt ook de input
van de literaire tekst]
De natiestaat, een ‘modern’ politiek concept
de modernisering doorvoeren en zoveel mogelijk mensen erin betrekken (Belg voelen)
hoe helpt het Belg zijn aan de natiestaat?
Grondwet, standaardisering van taal maakt deel uit van de nationale identiteit
identificatie van het individu (de burger: citoyen), met een groep ‘onbekende verwanten’
(de natie)
[idealiter ‘een dagelijks plebisciet’, volgens Ernest Renan in 1882]
participatie aan een denkbeeldige gemeenschap (verwantschap → family resemblance )
3
, * ‘natuurlijke’ naties; ‘organische’ gemeenschappen; etnisch essentialisme
(bloedverwantschap)
* ‘denkbeeldig’ versus ‘ingebeeld’, ‘fantasmatisch’ → de geïnstitutionaliseerde
imaginaire gemeenschap
[wetten; sociale praktijken, zeden en gewoonten]
de natiestaat is een artificiële , dynamische constructie die niet altijd een succes is
* fysieke en geopolitieke voorwaarden voor succes
* culturele voorwaarden (o.a. godsdienst; taal) → proto-natiestaten; premoderne
natiestaten (Engeland; Frankrijk; Japan)
Het praktische nut van natiestaten → economische modernisering
een moderne economie
[traditionele, c.q. middeleeuws-christelijke lokale economieën]
[vroegmoderne economieën: mercantilisme; staatskapitalisme]
[‘solide’ industriële economieën: vrije markt; stoomkracht → elektriciteit]
moderne staten, c.q. natiestaten [sterke staat; flexibele staat
[‘postindustriële’ economieën; digitalisering/informatica]
[3D-printing als nieuwe productietechniek → superlichte economieën]
de latente crisis van de moderne natiestaat, incl. de moderne transnationale natiestaat
‘Europa’
COLLEGE 2
Geschiedenis van de Nederlandstalige letterkunde (niet: Nederlandse)
Hoe komt het dat ze verbonden zijn?
zelfde taal
geografisch
de Vlaamse literatuur doet nog steeds beroep op Nederlandse infrastructuur (Nederlandse
uitgevers)
Wanneer spreken we van één literatuur?
… als de literaire ruimte (het systeem; het veld) correspondeert met een staatkundige eenheid;
het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden (1815-1830)
[de Bourgondische / Habsburgse Nederlanden]
… als er sprake is van een gemeenschappelijke culturele beleving en dito referentiekaders;
een gemeenschappelijke culturele beleving vanaf de 15de eeuw?
… als de literatuur concreet geproduceerd wordt in één en dezelfde taal.
het Nederlands
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller Uantwerpenstudent98. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $8.56. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
80796 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now