Summary
Samenvatting literatuur
- Course
- Level
Samenvatting van 19 pagina's voor het vak Nederlands aan de VWO / Gymnasium (v)
[Show more]
Seller
Follow
juliavandruten
Reviews received
Content preview
Nederlands laagland cursus 8 t/m 11Cursus 8: voorgeschiedenis en middeleeuwen
8.1 Historische context
Begrippen:
Latijn: niet langer spreektaal na val West-Romeinse Rijk (476)
Kerstening: verkondiging christendom in West-Europa (macht en invloed)
Rooms-katholieke kerk: enige erkende christelijke kerk in West-Europa
Islam: nieuwe godsdienst
Kruistochten: reactie van christelijk West-Europa op de uitbreidende macht van de
islamitische Arabieren (1096-1291)
Nederlanden/lage landen: gewesten, geen nationale eenheid
Middelnederlands: taal waarvan elk gewest zijn variant had
Graaf: bestuurder gewest Holland, breidden macht uit in 1100-1200
Hanze: samenwerkingsverband van kooplieden in steden (oosten Nederlanden)
Standentheorie (Abaldero): geestelijkheid (bidden), adel en ridders (strijden), boeren en
vissers (werken)
Reguliere geestelijkheid: monniken en nonnen, leefden in kloosters naar regels kloosterorde
Seculiere geestelijkheid: paus, bisschoppen en pastoors, wereldlijke geestelijken, zielzorg
voor gelovigen
Ridders: kern van de legers in 1300-1400
Feodaliteit (700-1200): dienstrelatie die vrije mannen hadden met hun adellijke heer, als
beloning voor dienst kregen leenmannen/vazallen een wapenrusting en inkomsten van hun
leenheer, inkomsten waren een leen (feodum); vaak land
Agrarische maatschappij: men is afhankelijk van landbouw en veeteelt
Kastelen en ridders: middelen van hertogen of graven om hun gezag te handhaven
Ridderschap: groep van ridders met ‘ridderlijk’ gedrag (o.a. moed en trouw)
Ridderopleiding: leenman was verplicht deze door zonen van leenheren te laten doen
Eercultuur: norm voor het individuele gedrag in aanzien of waardering van anderen
Eer: aanzien en waardering door de groep van adel en ridders waartoe men behoorde
Hofdag: dag waarop een vorst zijn heren bijeen heeft om recht te spreken en belangrijke
zaken af te handelen
Verstedelijking: ontstaan steden (vanaf 900 in West-Europa (Noord-Italië en Vlaanderen))
Handel en productie van goederen: basis van de stad
Recht: kenmerk, eigen en niet-feodaal, stedelingen hechtten hier veel waarde aan
Burgerlijke mentaliteit: vrede nodig voor handel (o.a. slimheid, individualiteit, redelijkheid)
,Monniken in kloosters: schrijvers tot 1100-1200
Schrijfcultuur: steeds meer (vorsten en opkomende steden voor bestuur en administratie),
men had behoefte aan geschoold personeel dat kon lezen en schrijven
Drie literaire milieus (middeleeuwen): de wereldlijke, adellijke hoven, een wereldlijk publiek in
de steden en een geestelijk milieu van kloosterlingen, bisschoppelijke hoven en religieuze
groepen
Boekdrukkunst: men hoefde niet meer met de hand op perkament te schrijven
Kopiisten: schreven teksten over
Manuscripten: handgeschreven boeken
Belangrijke werken/personen:
Karel de Grote: Frankische koning die in 800 tot keizer gekroond werd
Mohammed: de in Mekka geboren profeet van de islam (overleed in 632)
Adalbero: standentheorie
Tapijt van Bayeux: geborduurd afgebeelde ridders op een tapijt
Ferguut: verhaal over hofdag koning Arthur, daarna gingen ze op jacht
8.2 Culturele context
Begrippen:
Theologie: godsleer
Neoplatonistisch georiënteerde filosofie: achter de zintuiglijk waarneembare werkelijkheid lag
een diepere, hogere of ‘echtere’ werkelijkheid
Artes liberalis: de zeven vrije kunsten; grammatica, retorica, dialectiek (trivium), wiskunde,
geometrie en astronomie (quadrivium)
Symboliek: concrete, zichtbare dingen verwezen naar een diepere, hogere werkelijkheid
Gotische kathedralen: kathedralen waar de lichtsymboliek centraal stond
Middeleeuwse schilderijen: hierop werd ook gebruik gemaakt van symboliek
Opdracht: middeleeuwse beeldhouwers, schilders en bouwmeesters werkten in opdracht
Mecenas: een opdrachtgever als een adellijk heer, een groep rijke stedelingen of een abt
van een klooster
Artistieke traditie: niet streven naar origineel zijn, maar werk voegen in de bestaande traditie
Beleren: functie van middeleeuwse kunst
Gregoriaans: bepaalde eenstemmige, geestelijke muziek, bedoeld om gelovigen in een
gewijde (gezegende) en vrome (deugdzame) stemming te brengen
Wereldlijke muziek: muziek van rondtrekkende zangers en muzikanten: troubadours (Zuid-
Frankrijk), trouvères (Noord-Frankrijk) en Minnesänger (Duitstalige gebieden)
Hoofsheid (in het Frans courtoise): gedragsregels om onderlinge spanningen te voorkomen
, Zelfbeheersing: belangrijk bij hoofsheid
Hoofse liefde: de man moest dienstbaar zijn aan de aanbeden vrouw
Dienstbaarheid: werken in het belang van iemand anders
Wereldlijke cultuur: de onafhankelijke hoofse cultuur vormde een tegenwicht tegen de
christelijke cultuur
Belangrijke werken/personen:
Thomas van Aquino: geleerde, trok een grens tussen theologie en filosofie, theologie ging
over goddelijke waarheden die het verstand te boven gaan
Jezus Christus: gezien als het Licht der Wereld
Jheronimus Bosch: gebruikmaker symboliek, moralist voor zijn publiek
De marskramer: schilderij van Jheronimus Bosch waar gebruik werd gemaakt van symboliek
Paus Gregorius I: wilde eenheid in de liturgie (gebeden, ceremonie, gezangen en
handelingen tijdens een kerkdienst
8.3 Literaire ontwikkelingen
Begrippen:
Clericus: iemand met een kerkelijke opleiding
Opdracht: middeleeuwse literatuur werd in opdracht gemaakt
Mecenas: iemand die een schrijver een opdracht gaf om een werk te schrijven of vertalen
Vermaken en leren: doelen van een schrijver
Brontekst: een middeleeuws verhaal gaat altijd terug op een of meerdere andere teksten
Voorleescultuur: middeleeuwse teksten werden aan een bepaalde groep toehoorders
voorgelezen
Rijm: teksten werden deels uit het hoofd opgedragen en daarom waren ze op rijm
Ridderromans: verhalen over ridders (vanaf 1200), educatief en voor ontspanning
Eliteliteratuur (ridderroman): literatuur voor de adel, ridderschap en wellicht leden van het
patriciaat (bestuurdersfamilie)
Jongeren: publiek voor ridderromans, jongeren van het hof, ridders en ridders in opleiding
Voorbeeldcarrière voor publiek: hoofs, volmaakt ridder en getrouwd (Ferguut)
Oosterse roman: hoofse liefdesverhalen die zich in het Oosten afspelen
Ridderromans spelend in Troje: antikiserende romans
Karelepiek: middeleeuwse verhalen waarin Karel de Grote of zijn vazallen centraal staan
Chanson de geste: liederen over heldendaden uit de Franse literatuur, een aantal is
vervormd van een historische gebeurtenis
Epische concentratie: historische feiten over meerdere personen worden aan één beroemd
persoon toegedicht
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller juliavandruten. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.95. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
53022 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now