Hoofdstuk 1: Situering van de gevolgen van verworven hersenletsels
1.0. Inleiding
Een verworven hersenletsel zorgt voor veel meer verandering dan je denkt.
Er zijn twee soorten gevolgen:
1) Primaire gevolgen van het hersenletsel:
- lichamelijke restbeperkingen (vb: arm of been dat niet meer wil bewegen)
- minder zichtbare gevolgen (geheugenstoornissen, communicatie- en
concentratieproblemen, karakter- of persoonlijkheidsveranderingen)
2) Secundaire gevolgen
Voorbeelden: naar school of naar het werk gaan is niet meer haalbaar,
veranderingen in de woonsituatie en de financiële situatie
Ook de houding van de omgeving zal langzaam veranderen ten opzichte van het getroffen
gezin. De mate waarin dit gebeurt, hangt samen met de ernst van de minder zichtbare en
emotionele beperkingen. De eerste bepaalt in hoge mate wie we zijn.
Motorische beperkingen zijn na lange termijn aanvaardbaar en overkomelijk. Dit in
tegenstelling tot de minder zichtbare en emotionele beperkingen.
1.1. Stoornissen, beperkingen, handicaps
Om de gevolgen van een hersenletsel beter te begrijpen, maken we een onderscheid
tussen:
1. Stoornissen
Een stoornis = iedere afwezigheid of afwijking van een psychologische, fysiologische of
anatomische structuur of functie. Ze zijn de directe gevolgen van een hersenletsel op het
zenuwstelsel of het gedrag.
Enkele voorbeelden: verlammingsverschijnselen, gevoelsstoornissen, spraak- en
taalproblemen, waarnemingsproblemen, angst en depressie.
2. Beperkingen (activiteitenbeperkingen)
Een activiteitenbeperking = iedere vermindering of afwezigheid van de mogelijkheid tot
een voor de mens normale activiteit, zowel wat betreft de manier als de reikwijdte van de
uitvoering.
Beperkingen zijn eigenlijk de gevolgen van de stoornissen voor het persoonlijk dagelijks
functioneren: iemand wordt erdoor beperkt in de uitvoering van tal van activiteiten die hij
voordien wel kon.
3. Handicaps (participatieproblemen)
Een participatieprobleem = een nadelige positie van een persoon als gevolg van een
stoornis of beperking, welke de normale rolvervulling van de betrokkene begrenst of
verhindert. Er is pas sprake van een handicap als de beperkingen ook een ernstige sociaal-
maatschappelijke invloed heeft met een inperking van het sociaal leven en
zelfwaardegevoel tot gevolg.
,De persoon kan minder deelnemen (participeren) of krijgt minder de gelegenheid om deel
te nemen aan activiteiten in het dagelijks levens.
1.2. Een kader om gevolgen te situeren
Er bestaat een model van de relaties tussen onze hersenen en ons gedrag. Ook de gevolgen
van een hersenletsel passen in dit model.
Een bepaald ziektebeeld of een ongeval kan leiden tot een beschadiging van de hersenen.
Aan de basis ligt:
een interne oorzaak , deze liggen bij het individu zelf (o.a. genetische afwijkingen,
bepaalde neurologische aandoeningen : hersenbloedingen, -infarct of –tumor)
een externe oorzaak, deze liggen buiten het individu ( bijwerkingen van medicatie
of traumatische hersenletsel: ongeval en dergelijke)
, De aard en de ernst van de stoornis is afhankelijk van de plaats en de grootte van de
beschadiging. Deze wordt vastgesteld via beeldvormingstechnieken van de hersenen zoals
structurele CT- en MNR- (of MRI)-scans
functionele SPECT- en PET-scans
Een hersenletsel kan leiden tot duidelijke zichtbare gevolgen (primaire neurologische
symptomen). We bedoelen :
Sensorische stoornissen (voelen, horen en zien)
eenzijdige gezichtsvelduitval of gevoelsstoornissen
Motorische stoornissen (bewegen)
hemiplegie (éénzijdige verlammig) of hemiparese van 1 of meerdere ledematen
Het in stand houden van een goede alertheid
Er is ook sprake van minder zichtbare gevolgen. Enkele voorbeelden: aandachts- en
concentratieproblemen, geheugenproblemen, taalproblemen, gedragsveranderingen, …
Dit zijn gedragsneurologische of neuropsychologische gevolgen.
De neuropsycholoog zal de neuropsychologische klachten en problemen in kaart brengen.
Hij inventariseert :
de stoornissen in aandacht, geheugen, probleemoplossend vermogen, taalfuncties,
praxis en visuele perceptie
de veranderingen in het emotioneel functioneren en persoonlijkheidsveranderingen
De beschadiging van de hersenen samen met de zichtbare en minder zichtbare gevolgen
kan leiden tot aanzienlijke beperkingen in het dagelijks functioneren. Concreet wil dit
zeggen dat mensen met een verworven hersenletsel afhankelijk zijn van anderen.
Voorbeelden: zelfverzorging, communicatie, concentratie, …
Vaak leidt dit tot ernstige problemen in de thuissituatie of de omgeving.
Een hersenletsel komt tot uiting in gedragsveranderingen omdat het gedrag onderhevig is
aan psychologische en psychosociale factoren. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen:
Interne modulerende factoren: persoonlijkheids- en motivationele factoren
Voorbeeld: interesses, sociaal inzicht, faalangst, …
Externe modulerende factoren: sociale en pedagogische factoren
Voorbeeld: opvoedingsstijl en gezinsstructuur
Deze hebben invloed op hoe iemand omgaat met een hersenletsel. Dit noemen we
het copinggedrag.
De factor tijd speelt een grote rol bij alles. Zo kan eenzelfde hersenletsel een verschillend
effect en verloop hebben naargelang het moment waarop de beschadiging in de levensloop
plaatsvindt. Voorbeeld: hersenletsel bij een kind – bij een volwassenen
Er is een belangrijkje accentverschuiving na het ontstaan van een hersenbeschadiging. In
het begin ligt de nadruk op de stoornissen, maar later op het leren omgaan met de
beperkingen en de handicap.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller AlexandraN. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.93. You're not tied to anything after your purchase.