Hoofdstuk 15 De impact van ziekte op een partner en de partnerrelatie
15.1 Inleiding
Net als patiënt (p), zal ook de partner (en andere naasten) de schok van de diagnose moeten
verwerken en leren omgaan met gevoelend van angst en onzekerheid over de toekomst.
Ook de gelijkwaardigheid in de relatie kan worden aangetast: partners voelen zich soms meer
verzorger dan partner. Deze mantelzorgtaken kunnen leiden tot stressklachten en overbelasting van
de partner.
Emotioneel welbevinden
Er is een groep p’s en partners bij wie de aanpassing moeizaam verloopt en professionele hulp
wenselijk is.
De impact van de ziekte van een partner op het emotioneel welbevinden lijkt groter voor vrouwen
dan voor mannen. Vrouwelijke partners lijken vooral depressieve symptomen te ervaren.
Omgaan met de gevolgen van ziekte binnen relaties
In de literatuur zijn meerdere modellen gepubliceerd die dit aanpassingsproces van p’s en hun
partners beschrijven. Het betreft de zogenaamde dyadische (het samen omgaan met de ziekte)
copingmodellen waarbij het uitgangspunt is dat p’s en partners elkaar wederzijds beïnvloeden.
Het developmental contextual model of couples coping with illiness biedt een behulpzaam
raamwerk. In dit model worden verschillende vormen van dyadische coping onderscheiden:
1. een vorm waarin de partner niet betrokken is
2. een vorm waarin de partner steun geeft
3. een vorm waarin p en partner samenwerken
4. een vorm waarin de partner de controle overneemt (overbeschermende partner)
Communiceren, elkaar steunen en samenwerken
Effectieve dyadische coping begint met communicatie: je partner laten weten wat je voelt en
waarover je je zorgen maakt en aangeven dat je hulp nodig hebt.
Als er goed wordt gecommuniceerd, kunnen partners samenwerken in het omgaan met zorgen en et
oplossen van problemen en uitdagingen.
In paren die meer samenwerken zien we minder distress en een hogere relatietevredenheid.
15.2 Een perspectief op interventies bij paren
Het doel is om de compingmogelijkheden en daarmee de veerkracht van een paar te versterken.
Voor een deel gaan de interventies bij paren over specifieke klachten zoals seksuele problematiek of
ernstige relatieproblematiek.
Ondersteuning gericht op paren voor wat betreft het omgaan met de aandoening kan, in termen van
stepped care, gaan van normale voorlichting en begeleiding binnen het medisch consult naar een
wat uitgebreidere psycho-educatie, naar vormen van meer interveniërende psychologische
hulpverlening.
Gelukkig is voor het grootste deel van de paren met behulp van steun (psycho-educatie,
voorlichting) de onderlinge communicatie en veerkracht zo optimaal date verdere gespecialiseerde
psychologische hulp niet nodig is.
Attitude van meervoudige loyaliteit: deze attitude is in systeemtherapie essentieel. Met beide
partners moet de therapeut empathiseren.
, Window of tolerence: hoe het brein reageert op overspoelende stressvolle situaties, wordt
systematisch weergeven in het window of tolerence.
Hierin zit je brein in rood na confrontatie met bedreiging. Rode vlakken geven fight/flight/freeze
aan. De mate waarin mensen in staat zijn weer in het ‘groen’ te komen hangt af van de veerkracht.
Uit het rood komen:
1. Beider hun belevingswereld, aanpassingsreacties en intenties empatisch exploreren
2. Voorlichting geven, hierbij is het van belang de gemeenschappelijke stressor (ziekte) te
externaliseren en emotionele reacties te normaliseren.
3. De aanpassingsreacties van de partner daarop exploreren en valideren
4. Exploreren hoe het paar eerdere moeilijkheden het hoofd heeft geboden en exploreren hoe ze hun
verbondenheid en veerkracht weer kunnen versterken.
Hoofdstuk 16 Als een gezinslid chronisch ziek is
16.1 Inleiding
De gezinsleden voelen zich veelal geroepen om aandacht te geven aan hun zieke gezinslid waarbij
ze zichzelf en andere opzijzetten, en ze voelen zich doorgaans tekort schieten als zij hier niet
voldoende ruimte maken.
Uit onderzoek komt naar voren dat mantelzorgers vaker positieve ervaringen rapporteren als zij zich
deskundig voelen, als zij de hulp delen met professionals en als ze waardering ervaren.
Kinderen
Kinderen proberen al vanaf jonge leeftijd praktische en vooral emotionele steun te geven, alleen al
door niet tot last te willen zijn, zonder dat dir echter al ‘zorg’ wordt opgemerkt.
Parentificatie (omdraaien van kinder-en ouder-rol) kan gebeuren op een constructieve (ontwikkelen
van daadkracht en verantwoordelijkheidsgevoel) en destructieve (negeren van eigen behoefte en
emoties) manier.
Adolescenten
Worden als volwassen mantelzorger beschouwd.
Derde generatie
Ouders/grootouders zijn in geval van ziekteproces bij hun (klein)kind zeer betrokken.
16.2 Rationale en doelstellingen
16.2.1 Rationale
Onderzoek wijst uit dat de voortdurende stress van de chronische ziekte op zowel korte als langere
termijn, risico’s met zich mee kan brengen voor het psychosociaal functioneren van zowel de p als
dienst naasten. Tegelijkertijd kan de chronische ziekte ook leiden tot verbetering van de onderlinge
relaties en soms tot posttraumatische groei.
Vooral coping en specifieke kenmerken van de ziekte blijken een belangrijke mate beschermde- of
risicofactoren voor de belasting van een individu.
In de acute fase vindt de eerste confrontatie met de ziekte plaats en wordt alle tijd en energie
opgeëist door onderzoek en behandeling van de zieke.
Waaneer duidelijk wordt dat de ziekte niet van voorbijgaande aard is , maakt de p en het gezin de
overgang naar de chronische fase.
In de chronische fase moet de leefwereld van de p en gezinsleden zich zo mogelijk verbreden: oude
patronen passen misschien niet meer. Zo kan er b.v een conflict ontstaan als vader ziek is en zoon
uit huis wilt gaan om te studeren maar kan eigenlijk thuis niet gemist worden.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller ninamans1994. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.71. You're not tied to anything after your purchase.
