Deze samenvatting is geschreven a.d.h.v. het boek "Overzicht van het Belgisch algemeen strafrecht" uit 2021 (3e editie, Filiep Deruyck). Ook alle lessen zijn gevolgd en mee in de samenvatting opgenomen.
Strafrecht VUB 2020/ 2021
Prof. Dr. F. Deruyck
Er is een nieuw boek: editie 2021. Het boek is ingedeeld in 2 delen:
- Deel 1: inleiding
- Deel 2: de studie van het positieve strafrecht die wordt opgesplitst in 4 grote hoofdstukken:
o 1. De strafwet
o 2. Het misdrijf: hier komen verzwarende omstandigheden aan te pas. Waarom? Omdat
verzwarende omstandigheden betrekking hebben op het misdrijf.
o 3. De strafbare dader
o 4. De straffen en andere gevolgen op het plegen van een misdrijf
De indeling van dit boek is van groot belang voor het begrip van de materie. Dus wanneer u een vraag
krijgt op het ex. plaats die dan terug in de cursus.
Opbouw examen
• 15 meerkeuzevragen: deze peilen naar de theoretische kennis en staan op 15 punten. Van de 4
vragen kan er telkens maar 1 juist antwoord zijn en er is GEEN giscorrectie
• Casus: bestaat uit 5 vragen bv. Een vraag bij de casus kan zijn à is er hier sprake van een
strafbare poging?
Inleiding
Het samenleven van mensen heeft als gevolg dat er conflicten ontstaan. Als oplossing hiervoor hebben
we regels = het recht.
Het recht is AFDWINGBAAR à hoe dwingen we dit af? Via sancties àhierin zijn variaties nl.
• Burgerlijke sancties (toepassing art 1382 BW is in wezen een sanctie)
• Administratieve sancties (bv. een burgemeester sluit een café omwille van geluidsoverlast Een
vergunning van een chirurg of advocaat intrekken)
• Disciplinaire sancties: voor leden van een welbepaalde beroepsgroep bv. bij advocaten, een
paleisverbod of schorsing, geneesheren
• Strafsancties
o Wanneer strafsanctie? Men spreekt wel is van het ultimum remedium karakter:
andere sancties gaan niet of zijn onvoldoende zwaarwichtig
§ In THEORIE
• Wanneer het geschonden rechtsgoed zo belangrijk is dat er een
strafsanctie op moet komen
o Wat beschermen wij van de mens? Eer en goederen
o Daarnaast beschermen wij ook moderne rechtsgoederen (denk
maar aan het milieu in bijzondere strafwetten)
§ In PRAKTIJK
1. Wat zijn strafbare gedragingen?
2. Wat zijn de sancties? (2)
1. Sanctie
2. Maatregel (verschil met sanctie is dat het niet punitief is! Bv. Bij internering van
geesteszieken of bv. Maatregelen voor jongeren)
3. Algemene principes die dader v/ misdrijf bestraffen
1
, • Bv. Zwaardere straf bij recidive, bv. strafbare deelneming (bv. Je maat breekt in
en jij staat op de uitkijk, je hebt het niet gepleegd maar je hebt het wel mogelijk
gemaakt)
3 kernbegrippen van het strafrecht:
- misdrijven
- daders
- straffen
Definitie Strafrecht:
1. Singen die je niet mag doen: incriminaties
2. Sancties die volgen wanneer je die zaken wel doet en dus een misdrijf pleeggt.
a. Straffen
b. Beveiligingsmaatregelen
Wij gaan het hebben over het positieve strafrecht= het geldende strafrecht: wat is de inhoud van het
strafrecht
Er bestaat ook weigerige strafrecht is er onderscheid tussen 2 theorieën: de absolute theorie en de
relatieve theorie.
Absolute en relatieve leer
Absolute leer à = je wordt gestraft omdat je het hebt gedaan, er wordt dus gestraft omdat er
gezondigd is. Dit is een repressieve werking van het strafrecht. à Je wordt gestraft omdat je het hebt
verdiend
Relatieve leer à = er wordt gestraft opdat er niet meer gezondigd zou worden. Dus individueel wordt
er iemand gestraft zodat generaal men gaat zien dat men dat niet moet doen (dit is dus ook waarom
zittingen openbaar zijn). Deze leer is preventief. à Hier straffen we omdat het maatschappelijk nuttig
is, niet zo zeer omdat u het verdiend. U wordt gestraft om in de toekomst het plegen van misdrijven te
vermijden.
Verjaring van de strafvordering vs verjaring van de straf
Verjaring van de straf = als je de straf die je moet uitvoeren niet binnen een termijn uitvoert dan is die
straf verjaart. Vb. onze pa slaagt mij nu voor een feit van toen ik 7 jaar was à vanuit de absolute
theorie geen enkele reden om te spreken van een vervaltermijn voor het instellen van de
strafvordering. MAAR voor de relatieve theorie wel. Want wanneer men mensen straft 25 jaar na dat
ze het misdrijf hebben gepleegd, meer onrust zou teweegbrengen dan door het misdrijf verstoorde
maatschappelijke onrust te herstellen.
II Kenmerken van het strafrecht
3 kenmerken, het strafrecht is:
1) Publiek recht
Dit is een verticale verhouding tussen jezelf en de gemeenschap à een misdrijf plegen is een contract
maken met de gemeenschap dat zegt “straf mij”. De gemeenschap gaat deze bevoegdheid delegeren
aan de staat dus hun zijn dus de vertegenwoordiger van de gemeenschap =het OM. Nu, moet de
gemeenschap het recht op straffen delegeren? NEE, maar het is wel verstandig om dat te doen want
2
,anders zit je in een systeem van eigenrichting en in zulke landen wil je niet komen. Daarom is het een
‘gezond’ principe dat het monopolie van straffen bij de overheid ligt.
Privaatrecht
Naast de verticale verhouding KAN er horizontale verhouding ontstaan è Privaatrecht! Verhouding
dader <-> slachtoffer. Maakt in tegenstelling tot de verticale verhouding geen wezenlijk deel uit van
het strafrecht.
De horizontale verhouding is geen wezenskenmerk van het strafrecht omdat:
1. Er is niet altijd een slachtoffer bij het plegen van een misdrijf (vb wanneer je geflitst wordt)
2. We hebben niet altijd een klacht nodig van het slachtoffer (Wordt namens de gemeenschap
opgestart door het OM) zelfs tegen de wil van het slachtoffer kan OM de strafvordering
instellen (voor klachtmisdrijven bv. laster en eerroof kan PdK pas instellen na klacht)
3. Het slachtoffer kan de strafvordering niet uitoefenen. à dit omdat dit een monopolie is van
het OM. Wat het slachtoffer wel kan (uniek voor ons land) is de strafvordering instellen.
Hiervoor zijn 2 mogelijkheden waaronder de burgerlijke partijstelling bij de Or of door
rechtstreekse dagvaarding voor 1 van de vonnisgerechten. Onthoud wel, eens de
strafvordering is ingesteld kunnen we ze niet uitoefenen, want dat is het prerogatief van de
PdK
Extra info:
Het publiek strafrecht staat tegenwoordig onder druk. Dutroux heeft er iets mee te maken. à er is een
tendens om het slachtoffer altijd maar meer en meer rechten te geven en men denkt dat dat altijd in
zijn belang is. (Het EVRM heeft wrede en onterende straffen verboden)
Dutroux à is het gevaarlijk voor de gemeenschap om hem in voorwaardelijke vrijstelling te zetten?
Dit is een vraag van het PUBLIEKRECHT, MAAR door de vraag een beetje van privaatrecht te maken
gaan die slachtoffers terug zeggen van wij zijn nogmaals slachtoffer (want ik heb nog altijd schrik dit
dat)
Ander vb. je rijdt iemand aan in een accident en die is dood, gevolg je krijgt 1 jaar voorwaardelijk. De
familie van het slachtoffer wil dat je veel langer de gevangenis ingaat maar dit is een vraag van
PUBLIEKRECHT en niet van het PRIVAATRECHT. De grootste straf voor de dader is al sowieso het
moeten leven met dat moment en het gevolg daarvan.
--
2) Strafrecht is legaal recht
Geen straf zonder wet!!! (nullen crime sine lege) à Niemand kan worden vervolgd dan in de gevallen
die de wet bepaalt Art.12, 2e lid Gw. En Art. 14 Gw.
Wat is een rechtstaat? à een staat waar degene die de wetten maakt daar ZELF OOK aan
onderworpen is.
3) Strafrecht is sanctierecht
Sancties hebben een bepaalde finaliteit. In het strafrecht is de finaliteit leed toevoegend.
Prof is van mening dat Straffen leed toevoegend zijn. De toestand van de dader voor het misdrijf was
beter dan na de straf à in dat geval is de straf leed toevoegend (de doodstraf is daar het perfecte
voorbeeld voor)
III Kernbegrippen van het strafrecht
Een misdrijf is een gedraging waarop de wet een sanctie stelt. Bijgevolg is dus de overtreding van het
strafrecht een misdrijf. Dit vind je terug in boek 2 van het strafwetboek.
Straffen kunnen zijn:
• Maatregelen
3
, • Straffen
In de klassieke leer wordt de dader beschouwd als …
Met de sociale theorie wordt meer de nadruk gelegd op de aanpassing van de straf aan de dader =
individualisering van de straf
Btw strafrecht is niet meer alleen voor natuurlijke maar ook voor rechtspersonen
3 kenbegrippen van het strafrecht:
1. Misdrijven= zijn de gedragingen waarop een straf staat. Het overdtreding van de strawet die het
misdrijf uitmaakt. We vinden het misdrijf terug in boek 2 van het SW vanaf art. 101
a. vroeger werden enkel positieve gedragingen gestraft en dit is geëvolueerd naar ook
onthouding, dus u wordt gestraft omdat u iets niet doet bv. schuldig hulpverzuim: iemand
zit in nood en u helpt niet.
b. gevaarzettingsdelicten= delicten die gevaarlijk zijn zelfs indien ze geen schade
veroorzaken bv. te snel rijden, je rijdt 150 in de bebouwde kom en je rijdt niemand aan,
dan nog heb je een delict gepleegd
2. Sancties: ook hier is er een evolutie waar te nemen: van de typische klassieke gevangenisstraffen
en geldtboetes naar
a. maatregelen: bv. interneringsmaatregelen voor geestegestoorde
b. Evolutie naar meer straffen: de straf onder elektronisch toezicht, de werkstraf, de
autonome probatiestraf EN de invoering van de strafvoeringsmodaliteiten: de opschorting
en het uitstel
3. Dader : 2 evoluties meegemaakt:
a. men wilt sancties individualiseren tav de dader. Zowel op her niveau van de oplegging van
de straf (welke straf krijgt hij? Een geldboete of ook een vrijheidstraf?) en zowel op het
niveau op de uitvoering van de straf (moet de straf wel worden uitgevoerd? Krijgt hij
uitstel?) à zijn allemaal vragen die afhangen van de persoonlijkheid van de dader.
b. Strafrechtelijke verantwoordelijkheid voor rechtspersonen: rechtspersonen kunnen ook
getraft worden wegens het plegen van een misdrijf.
i. Materieel bestanddeel van een misdrijf: wat je niet mag doen. Moreel bestanddeel:
de intentie waarmee je dit doet à die begrippen toepassen op een rechtspersoon is
niet eenvoudig en leidt tot de vereiste om deze begrippen opnieuw te
conceptualiseren en de prof is van mening dat dit nog steeds niet gelukt is.
Indeling van het strafrecht
1. Formeel strafrecht (strafprocesrecht à Wetboek van Sv. van 1808 dus van voor ontstaan België)
2. Materieel strafrecht (kunnen we opdelen in 2 delen)
• Algemeen deel
o In principe komen hier alle toepasselijke regels op misdrijven in voor
o Boek 1 SW = de algemene principes die de bestraffing van een dader omvatten (art. 1-
99 SW)
• Bijzonder deel
o = hierin staan alle misdrijven, worden hierin afzonderlijk besproken, concreet alle
misdrijven en bijhorende sancties (art 101- 566 SW)
o Ook bijzondere strafwetten staan hierin . De bijzondere strafwetten mogen afwijken
van het algemeen deel omdat ze eigenlijk in een wet staan en een wet mag afwijken van
een andere wet dus let hierop!!!
Het strafrecht wordt vanuit doctrinaal oogpunt ook wel eens ingedeeld in:
• Gemeen recht (het zogenaamde commune strafrecht, Sw met inbegrip van al zijn aanvullingen
of wijzigingen)
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller malgal. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $13.41. You're not tied to anything after your purchase.
