Summary
Samenvatting literatuurgeschiedenis
- Course
- Level
- Book
samenvatting literatuurgeschiedenis, laagland, over renaissance, 16e en 17e eeuw
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
lauragruter40
Content preview
1 Historische context1.1 eenheidsstaat - eenheidstaal
In de zestiende eeuw waren er in west-europa twee belangrijke ontwikkelingen : de
hervorming en het streven van vorsten naar centralisatie en absolutisme.
De politieke en economische situatie zorgde voor toenemende contacten tussen de
gewesten en groeiende nationale eenheid. vanuit het noorden kwam een proces van
taalstandaardisatie→ standaardtaal. De republiek ontwikkelde zich tot een land en
er ontwikkelde zich een eenheidstaal.
1.2 Hervorming
De hervorming ontstond door onvrede over misstanden in de rooms-katholieke kerk. De
burgerij werd steeds ontevredener over de almacht van de hoge geestelijkheid. De burgers
wensten ruimte voor eigen geloofsinzichten en verlangden naar kerkdiensten in volkstaal ipv
latijn. Maarten Luther (1483-1546) was een van de eersten die zich verzette tegen de
kerkelijke misstanden zoals de aflaathandel1. 1517→ spijkert 95 stellingen aan de kerkdeur
(duitsland) waarin hij de rooms-katholieke kerk bekritiseerde.
Johannes Calvijn verdedigde de gedachte van predestinatie (= uitverkiezing volgens god),
grondlegger calvinisme. Calvinisten benadrukten in maatschappelijk opzicht het belang van
hard werken, ijver, spaarzaamheid en plichtsbetrachting (sloot goed aan op ontwikkelde
burgerij). Calvinisme kreeg vanaf ca. 1560 veel invloed in West-Europa, door drukpers
werden opvattingen snel verspreid. Gelooftegenstellingen leidden tot oorlogen in EU.
1.3 Republiek van de Zeven Verenigde Nederlanden
Nederlanden waren eind middeleeuwen verenigd onder de Bourgondische hertogen. Uit
huwelijk tussen Filips de Schone en Spaanse vorstendochter Johanna werd Karel V
geboren. Hij werd heer van de Nederlanden en koning van Spanje. Hij vestigde in Spanje
een centraal geregeerde absolutistische heerschappij. DIt wilde hij ook in de Nederlanden,
trad streng op tegen aanhangers van de hervormingsbeweging. 1555→ Filips II volgt vader
Karel V op. Tijdens zijn regeringsperiode nam verzet tegen absolutistische
centralisatiepolitiek toe, ook verzetten calvinisten zich tegen geloofsvervolging.
Willem van Oranje werd de leider van het verzet tegen Filips´ politiek. Dit verzet werd nog
heftiger toen na de beeldenstorm (1566) Alva naar de Nederlanden werd gezonden, die de
ketterij moest neerslaan en het absolutisme doorvoeren. Dit leidde tot de Nederlandse
Opstand of Tachtigjarige Oorlog (1568-1648). 1584→ moord Willem v Oranje. Maurits en
Frederik Hendrik opvolgers.
In de opstand vielen de Nederlanden uiteen in een onafhankelijke republiek in het noorden,
de Republiek van de Zeven Verenigde Nederlanden, en een zuidelijk deel dat onder
spaanse heerschappij bleef. 1648→ Vrede van Munster, einde oorlog met spanje, nog wel
interne tegenstellingen in de Republiek. Deze tegenstellingen bepaalde lange tijd de
politieke en maatschappelijke ontwikkelingen in de Republiek.
1 vermindering kerkelijke straf in ruil voor geld
, Tijdens het Twaalfjarig Bestand (wapenstilstand met spanje 1609-1621) kwam er een
ernstig binnenlands conflict. Er stonden twee groepen tegenover elkaar: groep rondom
Johan van Oldenbarnevelt, die vrede wilde en een groep rondom stadhouder maurits, die
de oorlog voort wilde zetten.
Er kwam in deze periode ook een geloofsverschil binnen de calvinisten. Ene
accepteerden Calvijns predestinatieleer→ contraremonstranten, tegenover de
remonstranten die dit niet deden. Dit werd politiek toen Oldenbarnevelt bij de
remonstranten ging en Maurits bij de andere. 1618→ Oldenbarnevelt en Hugo de Groot
gevangengenomen. 1619→ Oldenbarnevelt onthoofd. Nationale Synode kwam
bijeen waarin de remonstrantse leer werd veroordeeld, deze synode besloot tot
een vertaling van de bijbel, later de Statenbijbel (1637)
De opstand tegen Spanje en de interne tegenstellingen lieten hun sporen achter in de
literatuur. Oorlogshandelingen en vervolging werden bezongen in strijdliederen (Wilhelmus).
Joost van den Vondel schreef over de historische gebeurtenissen (dood van
Oldenbarnevelt) en P.C Hooft publiceerde in 1642 de eerste delen van zijn
geschiedschrijving van de opstand.
1.4 Handel en Welvaart
Portugese en Spaanse zeevaarders die zochten naar een zeeweg in Indië vormden de
achtergrond van de ontdekkingsreizen. Mensen ontdekten nieuwe landen, intensieve handel
kwam op gang. Antwerpen ontwikkelde zich tot de belangrijkste Handelsstad van noordwest-
europa. De bloeiperiode van Antwerpen duurde tot 1585. Antwerpen viel toen in Spaanse
handen. Antwerpse calvinisten, kunstenaars en rijke kooplieden verlaten na de val van
Antwerpen de stad om zich in de Noordelijke Nederlanden te vestigen, vooral in
Amsterdam → explosieve groei.
In de Republiek was de Burgerij de drijvende kracht achter de handel, de succesvolle handel
met Indië en het verre Oosten kwam op. 1602→ V.O.C opgericht, zorgde voor aanvoer
koloniale waren. 17e eeuw begon slavenhandel t/m 18e eeuw. De handel
stimuleerde nijverheid en industrie. De economie in de Republiek maakte een
enorme groei door in de 17e eeuw. De hogere middenklasse en de elite van rijke
regenten maakte 8-10% van de bevolking uit. Gouden Eeuw is eigenlijk alleen
van toepassing deze twee welvarende groepen die zich luxegoederen en kunst
en cultuur konden veroorloven.
2 Culturele context
2.1 kennis en wetenschap
In de 17e eeuw werden kennis en wetenschap bevrijd van de overmacht van kerk en
theologie. De vraag naar de methode om ware kennis te funderen werd in de 16e en 17e
eeuw op 2 verschillende manieren beantwoord:
- empirisme → betrouwbare kennis gebaseerd op zintuiglijke ervaring en
waarneming.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller lauragruter40. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.05. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
78075 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now