Dit is mijn samenvatting van arbeidsrecht. Dit document bevat 49 pagina's en is een samenvatting van mijn notities, de powerpoints en voorbeelden en enkele oefeningen vanuit de les. Rechtsvakken zijn niet makkelijk, maar voor het examen had ik enkel deze samenvatting geleerd en was er van de eerste...
Arbeidsrecht
1. Begrip & situering van het arbeidsrecht
1.1 Wat is arbeidsrecht?
Arbeidsrecht maakt deel uit van het ‘sociaal recht’
Sociaal recht:
• Arbeidsrecht
o Regelt arbeidsverhoudingen tussen werkgevers en werknemers
▪ Werkgevers worden vertegenwoordigd door vakbonden
▪ Werknemers door werknemersorganisaties
o Collectief en individueel
o Zelfstandigen en ambtenaren
• Sociale zekerheidsrecht
o Herverdelen van rijkdom en bescherming tegen sociale risico’s
▪ Mensen die gaan werken (werknemers) betalen sociale bijdrage op loon, die
gaat naar de sociale zekerheid
• Hoe meer je verdient, hoe meer je betaald
• Geld wordt gebruikt voor mensen die het nodig hebben: mensen die
niet kunnen werken
▪ SZ is voor elk statuut ander stelsel.
• Sociale bijstand is voor mensen die geen arbeid hebben en geen
aanspraak maken op uitkeringen
o Van toepassing op werknemers, ook op ambetanten, zelfstandigen → op de hele
bevolking!
Wat is arbeidsrecht?
• Arbeidsovereenkomstrecht
• Arbeidsovereenkomstenrecht
• Collectief arbeidsrecht: tussen vakbonden en werkgevers
• Wetgeving loonbescherming: wanneer, hoe vaak
• Arbeidsbeschermingsrecht / arbeidsreglementering: omstandigheden waarin het werk moet
gebeuren
• Arbeidsmarktrecht: toegang tot arbeidsmarkt, discriminatie
• Sociaal Handhavingsrecht: hoe je al de regels laat naleven
1.2 Ontstaan
• Franse revolutie 1789
o Vrijheid (Liberté), gelijkheid (Egalité), broederlijkheid (Fraternité)
▪ Men wil een samenleving waar mensen als broeders gelijk zijn en in een
gelijke samenleving leven.
o We maken komaf met iedereen die daarvoor veel macht had → kerk, gilde
• Opstellen Code Civil 1804
o Principes Franse revolutie krijgen juridische vertaling
o Partijen (mensen als broeders) kunnen op basis van gelijkheid in vrijheid een
overeenkomst sluiten waarbij de ene zijn diensten verhuurt aan de andere
1
, ▪ Werknemer aan werkgever
o Overheid komt niet tussen= liberalisme
• Industriële Revoluties
o 1° industriële revolutie +/- 1770-1850: uitvinding stoommachine, textielnijverheid,
steenkool ...
o 2° industriële revolutie: +/- 1870 -1910: opkomst staalindustrie, chemische
nijverheid, elektriciteit, benzinemotor...
o Evolutie van agrarische samenleving met ambachten naar industriële samenleving
met fabrieken in steden.
o Gevolg: Mensen massaal naar steden om in fabrieken te werken
= plattelandsvlucht.
• Arbeidsomstandigheden
→ mensen maakten mondelingen afspraken over arbeidsomstandigheden
o 7 dagen op 7, geen zondagsrust
o Tot 12 uur per dag aan een stuk
o Kinderarbeid algemeen verspreid
o Geen jaarlijkse vakantie
o Geen sociale zekerheid
o Verbod om actie te voeren
= coalitieverbod
▪ Mensen gingen zich verenigen in gilden om zo meer macht te krijgen →
coalitie is verboden tot 1921, daarna pas vakbonden toegelaten
→ liberaal: overheid komt niet tussen arbeidsrelatie
• 1886: keerpunt
o Grote stakingen tegen schandalige werkomstandigheden en economische crisis
▪ Mensen komen op straat, overheid beseft dat hier iets aan gedaan moet
worden.
▪ Orgaan wordt opgericht die de arbeidsomstandigheden gaat onderzoeken
→ aanleiding eerste arbeidswetten
o Oprichting door Leopold II van Commissie voor Nijverheidsarbeid met als doel
arbeidsomstandigheden van de arbeiders te onderzoeken
• 1885 Oprichting Belgische Werkliedenpartij (=socialisten)
• 1891: Rerum Novarum = pauselijke encycliek over slechte arbeidsomstandigheden van de
arbeiders (waren tegen socialisten dus moesten hierin meegaan)
• 1894: eerste verkiezingen onder algemeen meervoudig stemrecht. ‘Socialisten’ voor het
eerst in parlement
o Overheid komt tussen in arbeidsrelatie
• 1895: eerste ministerie van Arbeid
Gevolgen van de allereerste arbeidswet:
• Eerste loonbeschermingswet
• Reglementering kinder- en vrouwenarbeid
• Arbeidsongevallen wetgeving
• Verplichte zondagsrust
1887: mensen moeten dingen gaan kopen in de winkel van de baas → duurder dan de rest.
2
,Daarna: men moet kiezen wat men doet met eigen loon!
(vakbonden eigenlijk tegen maaltijdcheques)
Eind 19e eeuw: sociale wetten zijn tendens
Meer omvattende wetten over statuur werknemers:
• 1900: wet op de arbeidsovereenkomst werklieden
= arbeiders, man met de pet
o Minimale bescherming, van toepassing voor zover geen andere afspraken tussen
partijen
→ aanvullende werking
• 1922: wet op arbeidsovereenkomst voor bedienden
= man met de hoed
o Betere bescherming dan arbeiders
o Doel: bedienden uit handen van de vakbonden houden
→ verklaart onderscheid arbeiders en bedienden
Arbeider ≠ bedienden
• Periode na 1945
= boem in sociale wetgeving
o Sociaal pact
o Doorbraak SZ
o Organisatie sociaal overleg tussen vakbonden en werkgevers
• Afzonderlijke wetten voor
o Handelsvertegenwoordigers
o Dienstboden
o Studenten
• 1978: ‘wet betreffende arbeidsovereenkomst’
= afzonderlijke wetten worden samengebracht
o Coördinatie van afzonderlijke wetten voor arbeiders, bedienden
o Onderscheid blijft wel bestaan, met afzonderlijke regels voor loon, ziekte, vakantie
o Meermaals aangepast, laatst grondig in 2013: ‘eenheidsstatuut’
= op bepaalde vlakken verschil
arbeiders bedienden weg gewerkt,
niet alles!
• Jaren ’80 tot nu
o Trend tot deregulering / flexibilisering
= afbouw van de wetgeving
→ overheid grijpt meer in, werkgevers vinden niet altijd zijn
Vb. mensen willen winkelen op zondag, maar niet werken
o Toenemend belang van internationale context, hoofdzakelijk vanuit Europese Unie
Vb. ouderschapsverlof
3
, 2. Rechtsbronnen van het arbeidsrecht
Recht= geheel van regels
Waar terugvinden?
In de rechtsbronnen
Belang: weten welke regels je moet toepassen in een concrete situatie.
o Ontslag
o Discriminatie
o Ziekte
o Kinderarbeid
o Inspraak werknemer
o Staking
Rechtsbronnen zijn zowel internationaal als nationaal
Bilateraal= verdragen tussen meerdere landen
I.A.O= internationale arbeidsorganisatie
O.E.S.O= organisatie voor economische samenwerking en ontwikkeling
2.1 Internationale bronnen
• Internationale verdragen (zijn van internationale organisaties)
o UVRM: Universele Verklaring van de Rechten van de Mens
o EVRM: Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens
o Verdrag tot oprichting van de EEG (nu EU)
• Andere ‘rechtsinstrumenten’ bepaald in verdragen
o Aanbevelingen
o Conventies= secundaire bron die in verdragen staan
o Protocollen
o Verordeningen, richtlijnen, beschikkingen, aanbevelingen
▪ Verordening= Europese wet die voor alle Europese landen hetzelfde moet
worden toegepast
▪ Richtlijn= minder sterk, het doel ligt vast maar we laten het aan de lidstaten
vrij om de manier waarop zelf in te vullen
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller liezedierckx. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $7.05. You're not tied to anything after your purchase.
