Summary
Samenvatting Hoorcolleges Forensische Psychologie
- Course
- Institution
Hoorcolleges Forensische Psychologie
[Show more]
Seller
Followanoukhakens
Reviews received
Content preview
Forensische Psychologie (500847-M-6) – Samenvatting Hoorcolleges,Hoorcollege 1: Introductiecollege
3 september 2021 – Forensische Psychologie (500847-M-6)
Dr. J.J. (Jelle) Sijtsema
Wat is klinische forensische psychologie? Klinische forensische psychologie is een wetenschap die zich bezig houdt
met afwijkend (antisociaal) gedrag, persoonlijkheid, cognities, preventie, interventie en diagnostiek. Deze
wetenschap raakt veel vlakken van andere takken van psychologie, waaronder medisch, biologisch, ontwikkeling
en sociaal.
Het forensische werkveld bestaat uit:
• Politiebureau en HvB
• Gevangenis en PPC
• Pro-justitia rapportage (NIFP)
• Zorginstellingen:
o Forensische psychiatrische poliklinieken deeltijdbehandeling
o Forensische woonbegeleiding (F-RIBW) – Niveau 1
▪ Erg lage mate van beveiliging. Hoe hoger het beveiligingsniveau, hoe minder vrijheid
een cliënt heeft en hoe meer beveiliging eraan te pas komt.
o Forensisch psychiatrische afdelingen (FPA) – Niveau 2
o Forensisch psychiatrische klinieken (FPK) – Niveau 3
o Forensische verslavingszorg klinieken (FVK)
o Forensisch Psychiatrische centra (FPC) – Niveau 4
Een (korte) geschiedenis van de Forensische Psychologie
1. Hippocrates (460 – 377 B.C.) was er al vroeg bij. Hij werd als medicus, arts, bij een rechtszaak geroepen
om zijn licht te laten schijnen op de mentale toestand van degene die terecht stond. Je kunt hem zien als
de eerste “expert-witness” in de geschiedenis.
2. Middeleeuwen. In deze tijd had je al middelen die er rekening mee hielden dat niet iedereen altijd
verantwoordelijk was voor zijn eigen daden. De mensen, die toen onnozelen werden genoemd, werden
onder curatele van hun familie gezet omdat zij geen eigen (juiste) beslissingen konden maken. Dit
betekende ook dat als de ‘onnozele’ iets zou doen, de familie hier de straf voor zou krijgen – zij waren
immers verantwoordelijk. De familie kreeg hiervoor wel iets van macht, want ze mochten bijvoorbeeld
de onnozele opsluiten zodat deze niets kon doen.
3. 15e – 17e eeuw. In deze periode ging het wat meer lijken op de wereld van nu. Vanaf de 15e eeuw had je de
Dolhuizen, de eerste institutionalisering. Dit heeft misschien de schijn van een verzorgingscentrum, maar
het is meer de opsluiting van een hele specifieke groep – een soort gesticht.
Daarnaast had je in deze tijd ook de gedachte dat mensen die kwade dingen deden bezeten waren
door de duivel, iets wat helemaal in lijn was met de hechtenjachten uit de 16e en 17e eeuw. Ze namen deze
onnozele dan mee op een bedevaartstocht, waar ze op het einde deze bezetene opsloten in deze cellen
waar ze door God zouden worden genezen.
In deze periode was er ook een ommekeer. Los van dat iedereen bezeten was door de duivel,
waren er ook een aantal mensen die een meer natuurwetenschappelijke benadering aannamen –
, waaronder Johannes Wier (xxx). Hij vroeg zich af of er niet iets kon zijn in de natuur of de hersenen
waardoor sommige mensen een bepaalde krankzinnigheid hadden ten opzichte van anderen
4. De Verlichting: Hier kwam de echte ommekeer. Voor de Verlichting had elke rechter een soort vrij spel,
ze mochten alles zelf bepalen waardoor het heel afhankelijk was van wie je voor je had welke straf je zou
krijgen. Napoleon vond dit een keer klaar en die introduceerde de Code Pénal, waarin de wet voor
iedereen gelijk was. Echter, iedereen was ook gelijk voor de wet. Tijdens de Franse Revolutie gingen de
mensen uit van de vrije wil, dus alles wat je doet was je eigen keuze – of je nu kind bent of volwassene,
krankzinnig of niet.
In Nederland werd wat later (1809) het eerste Crimineel Wetboek geïntroduceerd, en in 1811
ook de Code Pénal. In 1886 kregen wij de invoering van het Wetboek van Strafrecht, iets wat wij nog
steeds hanteren. Hier zou het niet uit moeten maken voor welke rechter je komt, iedereen zou gelijk
behandeld moeten worden. Ook hier was steeds meer aandacht voor psychische afwijkingen, en de vraag
of dus niet iedereen gelijk behandeld zou moeten worden. In Engeland heet dit ook wel de ‘moral
treatment’.
5. 19e eeuw. Er kwam hier nog een belangrijke ommekeer, die te maken had met Pinel. Pinel was een arts en
wat hij zag was dat er heel veel patiënten waren die niet krankzinnig waren zoals men voorheen dacht,
dus die hadden geen beperkt intellect – ze hadden meer een soort stemmingsstoornis. Hij sprak van een
manie sans délire, dus een manie zonder een aantasting van het intellect. Hiermee is hij de grondlegger
van de huidige forensische psychologie, waarin we vaak kijken naar mensen die in principe een normaal
intellect hebben maar toch ook niet helemaal omdat ze een mentale stoornis hebben. Tegelijkertijd zagen
we ook steeds meer gevallen waarin delinquenten niet werden gestraft vanwege mentale problematiek.
In Nederland zie je ook dat er in 1841 een eerste Krankzinnigenwet kwam: hierdoor kwam er
meer supervisie en verbetering van de zorg voor mensen die delict gedrag plegen. Later is dit doorgegaan
in de TBS voor zwaardere vergrijpen waarin degene die het gepleegd heeft niet (volledig)
toerekeningsvatbaar is en een hoog recidiverisico heeft.
6. Strafrecht jeugdigen in 19e en 20e eeuw. Naast de ontwikkeling van TBS gebeurt er meer op het gebied
van strafrecht in deze periode. Eerder was het dus zo dat iedereen gelijk was, dus ook een kind en een
volwassene. Tijdens de Code Penál bleef dat wel een beetje zo bestaan, maar kon een rechter wel oordelen
dat er sprake was van een ‘zonder oordeel des onderscheids’ bij een leeftijd onder de 16. Dit houdt in dat
degene die voor de rechter stond nog niet goed het onderscheid tussen goed en kwaad kon maken.
In 1905 kwam er de invoering van de Kinderwetten. Deze zorgde ervoor dat iemand onder de
18 niet gelijk werd behandeld als volwassene en dat je onder de 12 niet strafrechtelijk vervolgd kon
worden.
Zo zie je dat er steeds meer clausules in het recht sluipen. Er is ook een verschuiving van het
straffen en wreken naar verbetering van deze personen. Er wordt ook minder gekeken naar enkel de daad,
maar ook naar het belang van de dader. Net zoals nu krijg je daardoor wel veel kritiek van de maatschappij:
want hoe zit het met de veiligheid van de samenleving?
7. 20e eeuw. In de 20e eeuw werd er meer gericht op hoe het strafrecht wat rechtvaardiger gemaakt kon
worden. Er kwam een voorstel van Van Hamel:
▪ Lichtere vergrijpen: maatregel of straf ter afschrikking;
▪ Zwaardere vergrijpen: behandeling en verpleging van lange duur;
, ▪ Zeer zware gevallen: terbeschikkingstelling van de regering; behandeling van 10 jaar en daarna
verdere overweging.
De regering zei eerst: dat doen we niet. Tot 20 jaar later (1928), toen er de Psychopatenwetten kwamen.
Dit was eigenlijk wat Van Hamel had voorgesteld, namelijk dat TBS werd opgenomen in het strafrecht.
Zo konden rechters een tussenweg kiezen wanneer ze dachten dat het niet zo’n zin had om te zwaar te
straffen. Dit zorgde er echter voor dat er heel veel delicten waren waar TBS voor werd opgelegd. Dit
leidde in 1933 tot de Stopwet wat er voor zorgde dat niet iedereen TBS opgelegd kon krijgen, tenzij er
sprake was van een zwaar delict.
8. Ontwikkeling na de Tweede Wereldoorlog. Tot slot, als laatste van deze geschiedenisles, zorgde de
ontwikkeling na de Tweede Wereldoorlog ook voor een ander perspectief op gevangenschap omdat velen
nu hadden meegemaakt wat een beperking van de vrijheid met een mens doet. Dit leidde ook tot de
Utrechtse school, welke pleitte voor een integratie van verschillende disciplines om zo te komen tot een
wat meer humane manier van omgaan met gevangenen. Dit leidde tot een betere zorg voor gevangenen,
en speciale zorg voor gedetineerden met een psychische stoornis. Dit zorgde ervoor dat in de jaren 60
weer meer TBS werd opgelegd, en de tijd dat mensen in TBS zaten was vrij lang. Er zaten toen ook heel
andere personen dan nu, want toen waren er minder delinquenten die er zaten vanwege moord en geweld
maar meer voor fraude. In de jaren 80 kwam die ommekeer. Daarnaast was er ook duidelijk dat er mensen
waren bij wie de behandeling niet aansloeg, waarvoor ook de longstay-afdelingen opgericht in 1995.
Achtergrond Nederlandse TBS. Als we kijken naar TBS is altijd de grote vraag of er behandeld of gestraft moet
worden, of dat er gekozen wordt voor beide. Je moet hiernaar altijd kijken waar er de noodzaak voor ligt. Dit
gebeurt door het beantwoorden van enkele vragen:
• Waar wordt iemand van verdacht?
• Maakt hij een zieke/gestoorde indruk? (PJ-rapportages)
• Wat staat voorop: noodzaak behandelen of noodzaak bestraffen?
• Welk onderzoek is vereist om een besluit te nemen over de passende maatregel die tevens voldoet aan
criteria van proportionaliteit, subsidiariteit en effectiviteit?
TBS kan alleen gegeven worden als er een delict gepleegd is waarvoor minstens 4 jaar gevangenis kan worden
opgelegd, ernst is hierin het belangrijkste criterium. Daarnaast kan iemand niet (helemaal) verantwoordelijk te
houden als gevolg van een psychische ziekte of stoornis, en indien dit niet behandeld wordt dit (bijna zeker) leidt
tot herhaling van het delict. Dus bij de instroom is kans op recidive theoretisch gezien 100%. Deze moet met de
tijd afnemen. De behandeling moet tevens gericht zijn op het terugdringen van het recidiverisico tot
maatschappelijk aanvaardbare normen.
De kern van de TBS-maatregel is dat het een behandelmaatregel is en geen strafmaatregel. In de wet ligt niet alleen
vastgelegd dat behandeling nodig is, maar wordt ook de opdracht tot resocialisatie gegeven. Verlof is dus een heel
wezenlijk onderdeel van TBS, omdat de terugkeer in de samenleving het uiteindelijke doel is. Maar je wil ook de
maatschappij beschermen, want dit is het directe doel. Dit is een spanningsveld waar je altijd mee te maken zal
hebben, want de TBS is een soort gevangenis – maar het is geen gevangenis.
Het aantal opleggingen is de afgelopen jaren schommelt rond de 100. Het zijn voornamelijk mannen, en af en toe
vrouwen. Verlof is een belangrijk onderdeel binnen de tbs-maatregel. Het aantal verlofbewegingen is 70.000. Als
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller anoukhakens. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $6.15. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
81311 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now