Dit is een samenvatting van de hoorcolleges en het boek van het vak aansprakelijkheidsrecht. Het is een uitgebreide samenvatting. De blauwe tekst komt uit het boek en de rode tekst zijn belangrijke stukken uit uitspraken.
Ik heb zoveel mogelijk geprobeerd het boek te volgen ( ook al stond er al h...
Wettelijke regeling van het aansprakelijkheidsrecht;
• Onrechtmatigheid (6:162 lid 2):
- Inbreuk op een recht
- Strijd met wettelijke plicht
- Schending zorgvuldigheidsnorm gevaarzetting kelderluik
(e.e.a. behoudens rechtvaardigingsgrond)
• Toerekening (Art 6:162, lid 3 BW)
- Schuld
- Krachtens de wet
- Krachtens de verkeersopvatting
• Relativiteit (Art 6:163, BW)
• Schade (afd. 6.1.10)
• Causaal verband (Art 6:98)
Artikel 6:162 BW
Lid 1 (algemeen uitgangspunt)
Hij de jegens een ander een onrechtmatige daad pleegt, welke hem kan
worden toegerekend, is verplicht de schade die de ander dientengevolge
lijdt, te vergoeden.
Lid 2 (onrechtmatigheid):
Als onrechtmatige daad worden aangemerkt:
• Een inbreuk op een recht
• En een doen of nalaten in strijd met een wettelijke plicht
• Of met hetgeen volgens ongeschreven recht in het maatschappelijk
verkeer betaamt, (maatschappelijke onzorgvuldigheid) enkele
gebruikelijkheid brengt niet mee dat de norm ook als juist moet
worden aanvaard. Gewoonte en gebruik zijn niet beslissend.
Een en ander behoudens de aanwezigheid van een rechtvaardigingsgrond
Voorbeeld: Fietser rijdt voetganger omver, hij schaaft zijn broek en zijn
knie.
Hoe zou je dit kwalificeren onder lid 2?
Dit zou kunnen vallen onder alle 3 categorieën. Het kan eigenlijk alle 3,
er is een inbreuk op een eigendomsrecht gemaakt (lichamelijke
integriteit), de fietser had niet op het trottoir moeten fietsen en had
voorrang moeten verlenen (strijd met een wettelijke plicht) maar je kan
ook zeggen dat de voetganger had moeten opletten.
Vaak is er een aanvullende toets nodig aan het derde criterium van lid 2;
maatschappelijke onzorgvuldigheid. Een inbreuk op een subjectief recht
1
,leidt namelijk niet altijd tot onrechtmatigheid. Arrest Boswandeling of
opzwiepende tak:
Een stel jongens maakt een boswandeling en 1 geeft gedachteloos een
trap tegen de tak waardoor de tak terug zwiept er raakt een andere
jongen in zijn oog. De jongen heeft zijn oog verloren dus is er sprake van
een inbreuk op zijn lichamelijke integriteit. De HR oordeelde dat het niet
onrechtmatig was: uit het enkele feit dat er inbreuk gemaakt is, volgt niet
automatische dat er sprake is van een onrechtmatigheid handeling. De
vraag is, of er ook onzorgvuldig is gehandeld.
Ook het doen of nalaten in strijd met een wettelijke plicht levert niet
altijd een onrechtmatige daad op; Arrest Maas/Willems: ze
beconcurreerde elkaar met lage tarieven voor het vrachtvervoer. Dit was
in de tijd dat de overheid hier vaste tarieven voor gesteld had. Willems
daagt Maas voor de rechter dat hij onder de wettelijke tarieven zit. Maas
zegt dat Willems hetzelfde doet. De HR zegt dat indien het waar is, Maas
zich tegenover Willems niet onbehoorlijk zou hebben gedragen door de
overtreding van het voorschrift. De enkele overtreding van een wettelijke
norm doet geen aansprakelijkheid van onrechtmatige daad ontstaan.
Artikel 6:162 BW
Lid 3 (toerekening):
Een onrechtmatige daad kan aan de dader worden toegerekend,
• Indien zij te wijten is aan zijn schuld gaat om kenbaarheid
(menselijkerwijs bekend zijn) en vermijdbaarheid van het risico
• Of aan een oorzaak welke krachtens
- De wet ziet alleen op Art 6:165, lid 1 en is beperkt tot een als
“doen” te beschouwen gedraging.
- Of de in het verkeer geldende opvattingen
Voor zijn rekening komt
Theoretisch onderscheid tussen de materie van de leden 2 en 3:
• Onrechtmatigheid ziet op de gedraging
• Toerekening ziet op de persoon
Taxusstruik-arrest (HR 22 april 1994, NJ 1994, 624)
Broen en Verkoulen gooien taxusstruik op afvalhoop bij grens met grond
Hulsbosch Zijn twee paarden Calypso en Sanadag eten daarvan en gaan
dood. Schade is fl. 40.000, -.
Rov. 3.3: Feit dat struik door het gaas van de afrastering stak (dit was
overigens niet komen vast te staan) levert geen onrechtmatigheid wegens
inbreuk op het subjectieve eigendomsrecht van Hulsbosch op.
Rov. 3.4.3: Het is niet onzorgvuldig om planten of struiken waarvan men
de giftigheid niet kent en waarvan de giftigheid ook niet van algemene
bekendheid is op een afvalhoop te deponeren.
De techniek waarmee hier de uitkomst bereikt wordt is om te zeggen dat
het niet onzorgvuldig is, (omdat ze het niet wisten, dus de subjectieve
kennis) en dus geen sprake is van onrechtmatig handelen. Als er mensen
2
,waren die wel wisten dat het een giftige plant waren, dan hadden ze wel
onrechtmatig gehandeld.
De onvolkomenheid van het wettelijk systeem (en van de
wetenschappelijke dogmatiek)
De zorgvuldigheidsnorm heeft een sterk ‘absorberend’ karakter: (heel
veel juridische vereiste worden al gauw impliciete beantwoord).
• Is (in de opvatting van velen) ook bij strijd met een wettelijke plicht
en inbreuk op een recht uiteindelijk het doorslaggevende criterium
• Kan worden geacht samen te vallen met de vraag of een
rechtvaardigingsgrond bestond (Art 6: 162 lid 2)
• Kan worden geacht samen te vallen met de vraag of kan worden
toegerekend (Art 6:162 lid 3) (bijv. Taxustruik-arrest)
• Kan worden geacht samen te vallen met de relativiteitsvraag (bijv.
Maas/Willems) of is daarop een aanvulling (correctie Langemeijer)
Het systeem van artikel 6:162 e.v. biedt nauwelijks houvast
De werkelijke aanknopingspunten voor de praktijk: Bestaande
rechtspraak over vergelijkbare gevallen (bijv. gevaarzetting, hinder, sport
en spel, wegverkeer, werkgevers, beroepsbeoefenaars, huis- tuin- en
keukenongevallen, etc.)
Onderwerp 2: het systeem van het aansprakelijkheidsrecht
Invulling van de zorgvuldigheidsnorm van abstract naar concreet
1. De “maatschappelijke zorgvuldigheid” van art. 6:162 lid 2 BW
(altijd).
2. De in de rechtspraak ontwikkelde norm voor de betreffende
categorie van onrechtmatige daad (= het gevalstype) (is er vaak,
maar niet altijd, en is lang niet altijd helder)
3. Vormen van “maatschappelijke regulering” (zijn er niet altijd, en
zijn niet zonder meer 1:1 bindend) wat is er gebruikelijk in een
bepaald maatschappelijk veld?
4. De omstandigheden van het geval (altijd)
Ad 1. De maatschappelijke zorgvuldigheid van Art 6: 162 lid 2 BW
Deze norm is er altijd, maar zoals we zagen zegt die inhoudelijk niet zo
veel. Vraagt om nadere invulling.
Ad2. In de rechtspraak ontwikkelde norm voor de betreffende categorie
(gevalstype OD)
• Gevaarzetting
• Hinder
• Beroepsfouten
• Bestuurdersaansprakelijkheid
• Onrechtmatige beslaglegging
• Onrechtmatige publicaties
3
, • Onrechtmatige overheidsdaad
• Profiteren wanprestatie
• Nieuwe gevalstypen?
Deze norm is er vaak wel (niet altijd) maar de inhoud daarvan kan slecht
kenbaar zijn door verhullend motiveren (theoretisch).
Ad 3. Vormen van maatschappelijke regulering
Lang niet alle rechtsnormen zijn afkomstig van de overheid. De realiteit is
dat er een grote diversiteit aan rechtsbronnen en rechtsvorming bestaat,
die elkaar over en weer aanvullen en beïnvloeden. Zoals algemene
voorwaarden, beroepscodes, gedragscodes, protocollen, richtlijnen,
handreikingen, keurmerken en certificering, alternatieve
geschilbeslechting, tuchtrechtspraak.
Vormen van ‘maatschappelijke regulering’
Traditionele voorstelling totstandkoming rechtsnormen:
1. Overheidswet-en regelgevers
2. Overheidsrechtspraak
De praktijk is aanzienlijk anders, er is een hele grote diversiteit aan
normenvormers:
Voorbeelden:
• Beroepsaansprakelijkheid de ‘professionele standaard’ wordt in
werkelijkheid grotendeels bepaald door normering opgesteld door
de beroepsgroep zelf, of door andere niet-overheidsorganisaties, of
gezamenlijk
bijvoorbeeld medische protocollen, gedragscodes, handleidingen
etc.
• CROW-normen
Voorbeeld van ‘maatschappelijke regulering’: de CROW-normen
Uit de rechtspraak van de Hoge Raad af te leiden criteria voor
aansprakelijkheid van de wegbeheerder:
• De aard en bestemming van de weg;
• De (waarborg)functie van de weg;
• De fysieke toestand van de weg ten tijde van de verwezenlijking van
het gevaar;
• Het te verwachten gebruik door derden van de weg;
• De grootte van de kans op verwezenlijking van het aan de weg
verbonden gevaar;
• De aard en de ernst van de mogelijke gevolgen van de
verwezenlijking van dit gevaar;
• De mogelijkheid en bezwaarlijkheid van te nemen
veiligheidsmaatregelen;
• Indien het gaat om aansprakelijkheid van overheidslichaam: de aan
dit overheidslichaam toekomende beleidsvrijheid en ter beschikking
staande financiën.
Nog erg open! Nadere steun bij de CROW-normen? Soms zonder meer
wel, soms wil de rechter er juist expliciet niet aan.
4
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller vustudentje. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $14.48. You're not tied to anything after your purchase.
