Handboek journalistieke ethiek
Uittreksel
Abel Janssens
1
, Hoofdstuk 1 – Wat is ethiek?
Ethiek geeft antwoord op de vraag welk handelen in de gegeven situatie het meest verantwoord
is. Hierbij wordt uitgegaan van waarden, normen en regels. Waarden is iets dat we moreel
of niet moreel vinden, normen zijn gedragingen die hieruit voortvloeien en regels zijn er
om de normen te handhaven.
De ethiek, soms ook wel moraal genoemd, is het geheel van opvattingen en regels over
hoe journalisten te werk gaan. Hierbij worden morele vraagstukken wetenschappelijk (ra-
tioneel en methodisch) benadert. Dus op grond van redelijk te verantwoorden argumenten
waarbij in verschillende fasen wordt gereflecteerd.
Door middel van argumenten worden morele regels gevonden die in een pluriforme sa-
menleving acceptabel en effectief zijn. Deze regels zijn oriëntatiepunten voor het handelen
en toetsingcriteria achteraf.
Discussie ontstaat meestal over hóé in een concreet geval een norm of een waarde moet
worden gerespecteerd of gerespecteerd had moeten worden.
Ethiek en recht
Ethiek en recht gaan allebei over de onderlinge afweging tussen individuele en maat-
schappelijke waarden en normen en om fundamentele beginselen. Hierbij zijn het ethiek
en het recht niet gelijk; het recht gaat in een aantal opzichten verder dan de ethiek. Ethi-
sche normen zijn niet bindend en bij conflict gaat de rechtsregel meestal boven de morele
regel.
Er zijn echter ook gevallen waarin de ethiek een breder terrein bestrijkt dan het recht. Wat
juridisch wel mag is soms ethisch ontoelaatbaar. Iemand kan bijvoorbeeld persoonlijk eu-
thanasie verwerpelijk vinden, terwijl het volgens het recht wel mag. Ook wordt niet alles
door het recht geregeld. Er is ruimte voor maatschappelijke zelfregulering, en dus ethiek.
Wat is media-ethiek?
Media-ethiek is het nadenken over morele kwesties in massamedia. In Nederland zijn de
normen van journalistieke beroepsethiek en journalistieke zorgvuldigheid geformuleerd
in de Leidraad van de Raad voor de Journalistiek. Aan de hand van deze leidraad oordeelt de
Raad voor de Journalistiek.
De rechter toetst aan de hand van rechtsnormen. Of er sprake is van onzorgvuldig hande-
len of nalaten dat ingaat tegen de zorgvuldigheid die in de maatschappij wordt verlangt
(onrechtmatige daad) of dat er sprake is van belediging (opzet te kwetsen). Als sanctie kan
een boete of verplichte rectificatie (verbetering) volgen.
2
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller abeljanssens. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.75. You're not tied to anything after your purchase.