Class notes
Overzicht hoorcolleges - Beleidsinnovatie in complexe systemen
- Course
- Institution
Overzicht van alle hoorcolleges voor het vak BICS.
[Show more]
Seller
Follow
GuusjeSmit
Reviews received
Content preview
Overzicht colleges - Beleidsinnovatie in complexe systemenCollege 1: Complexe systemen
Positie vak
● Uitgangspunten:
- Er is kennis van overheid, beleid en hoe overheid werkt
- BV representatieve democratie, bestuurslagen, etc.
- Overheden worstelen met:
- Lopen overheden teveel achter feiten aan/is er meer beleidsinnovatie en adaptief
vermogen vereist?
- Zijn overheden te verkokerd en gefragmenteerd bezig; is er meer gezamenlijk handelen
nodig?
● Kritiek gefragmenteerde overheid
- Oorzaak: verantwoordelijkheidsverdeling werkt niet (opdelen + ieder doet eigen ding)
- Gevolgen:
- Overheden kijken alleen naar wat op eigen bordje ligt
- Overheden wijzen naar elkaars als het gaat om het nemen van verantwoordelijkheid
- Handelingsverlegenheid; ze doen dat waar ze goed in zijn. Je neemt maatregelen, maar
die lossen vaak het maatschappelijk vraagstuk niet op
- Maatregelen lossen vraagstuk niet op
- Belemmert innovaties
- Oplossing = recente pleidooien voor ‘een overheid’
- De gezamenlijke overheden moeten gestructureerder te werk gaan
- Complexe vraagstukken (klimaat, jeugdproblematiek, etc.) vragen om een gezamenlijke
aanpak
- Maatschappelijke opgaven moeten het vertrekpunt zijn. De juiste partijen moeten erbij
betrokken worden. Een opgave gerichte overheid werkt ontkokerd en heeft aandacht voor
raakvlakken tussen opgaven.
● Insteek vak
- Er is bij veel maatschappelijke vraagstukken sprake van een complex systeem; er is hierbij
een wetenschappelijke benadering nodig om de complexe systemen in kaart te brengen.
- In complexe systemen is een politiek besluit en een verdeling van taken en bevoegdheden,
niet genoeg; bestuurlijke aanpak is nodig.
Complexe systemen
● Complexe-systeem-denken samengevat
- Kenmerken:
- Veel heterogenen (veel verschillende) agenten, oorzaken en verbeteringen
- Grens tussen eigen systeem en ander systeem is a) niet helder, b) diffuus, c) niet stabiel
- Elke agent heeft ruimte beslissingen te nemen over wat hij zelf gaat doen
(zelforganisatie) → er is altijd sprake van een eigen interpretatie
, - Beslissingen ontwikkelen zich door tijd heen (evolutie)
- Agenten interacteren met elkaar (co evolutie)
- Interacties leidt tot uitkomsten ongelijk aan de som der delen (emergentie)
- Wat leidt tot/gevolgen:
- Gelaagde en meervoudige (overheids)bemoeienis
- Gelaagde en meervoudige vraagstukken
- Kluwen van reeksen stappen door verschillende partijen
- Resultaat vloeit voort uit interacties tussen vele handelingen; hoe meer problemen je
opstapelt, hoe meer ruimte er is voor een oplossing
- Niemand overziet dat geheel van interacties
- Resultaat niet te begrijpen door alleen naar delen te kijken
● Veel beelden over hoe overheid werkt, gaan juist uit van niet-complexiteit
Als bestuur praat Zien ze vooral
- Structuur Een organisatie, een bestuurslaag
- Inhoud Een taak, een beleid
- Proces Eigen procedure, die de organisatie doorloopt
- Resultaat Eigen output, gerelateerd aan eigen doel (doelbereiking)
→ De maatschappij is meer geïnteresseerd in de impact
● Waarom zoveel aandacht voor complexiteit?
- Financiële crisis als voorbeeld
- De financiële wereld was complexer dan gedacht. Het vallen van een bank in de VS had
weinig gevolgen voor NL, werd gedacht!
- Wat we ervan hebben geleerd:
- Het financiële systeem bestaat uit veel actoren waartussen interactie plaatsvindt,
verbonden in netwerken
- Als er ergens ver weg iets kleins gebeurt, kan dat doorheen het vervlochten systeem ver
doorwerken met grote gevolgen
- Als de besmetting eenmaal verspreid is, ben je te laat
- Butterfly effect → kleine gebeurtenissen kunnen grote gevolgen hebben in complexe
systemen
- Vervolg
- Besmetting in financiële netwerken
- Systematische risicoanalyse maken voor het netwerk
- Dat wordt complexe of ecosysteem-denken genoemd;
- Je kijkt of partijen elkaar sterker kunnen maken
- Samen klappen opvangen
- Maar ook.. resultaten = samenloop handelingen en omstandigheden
Literatuur
● Gerrits, eerste 30 blz
- Wat is complexiteit, waarom is dit er, waarom kan dit niet verminderd worden, welke
benaderingen zijn er en hoe zit het met causaliteit?
- Butterfly effect: een brand in Franse tunnel heeft effect in NL
, - Aandacht voor onvoorziene effecten van beleid door interacties
- Omgeving is voor beleidsmakers vaak een blackbox, maar wat daar gebeurt bepaalt de
effecten van beleid
● Twee artikelen:
- Christensen en Laegreid
- Organisaties zijn geen eenmalig en consistent ontworpen instrument, maar
inconsistente complexe systemen
- Door tijd heen worden ze steeds weer overspoelt door nieuwe ideeen door nieuwe
ideeën over hoe te organiseren
- De golven van vernieuwing sedimenteren in de organisatie
- Dat maakt elke organisatie tot een hybride en dus complex systeem
- Dit uit zich structureel en cultureel
- Anderson
- Stelt dat organisaties non-lineair gedrag vertonen
- Verklaringen voor non-lineair gedrag:
a) Agenten hanteren elk hun eigen denkschema’s, die sterk vereenvoudigd zijn
b) Ze handelen vanuit schema’s
c) Omdat er diverse eigen schema’s zijn leidt dat tot waaiers aan agent-gedrag dat
inwerkt op elkaar en leidt tot non-lineair gedrag van de organisatie
d) Je kunt organisaties ook zien als netwerken, waar het geheel van handelen niet
gelijk is aan de som-der-delen
e) Organisaties ontwikkelen zich door
co-evolutie tussen handelingen en
bewegen zich op grens van orde en
chaos (= complexiteit)
f) Ontwikkeling/innovatie door
recombinatie
Werking complexe systemen
● Werking van complexe systemen
- Gaat om de mate van orde en wanorde → zie
schema hierboven!
- Complexe systemen
- Gecompliceerde systemen
- Chaotische systemen
- Simpele systemen
- Systeemkenmerken (zie schema hieronder):
- Er zijn wel oorzaken aan te wijzen voor
gevolgen
- Maar we weten niet of die oorzaken mogen dezelfde gevolgen hebben
- Of de gevolgen ook niet uit andere oorzaken hebben
- Of er morgen niet andere oorzaken ontstaan
- In termen van kennis
- Bij complexiteit is sprake van onbekende kennislacunes
, - Unknown knowns: we weten wat
werkte, maar niet of het weer werkt
- Known unknowns: we weten wat we
nog niet snappen
- Unknown unknowns: we weten niet
eens wat we nog niet snappen
- Known knowns: we weten het nu en
morgen nog steeds
- Waar zit complexe besluitvorming?
- In grote schemergebied tussen
chaotische processen waar alles kanen
eenvoudige processen die
voorspelbare resultaten leveren
- Gerrits’ stelling: complexiteit is
zelfversterkend
1. Toenemend aantal agenten zijn
betrokken
2. Toenemende vervlechting ertussen (= onderlinge afhankelijkheid)
3. Doorlaatbaar worden van grens systeem-context
● Waarom samenleving complex systeem werd
- Modernisering via arbeidsdeling
- Daardoor neemt aantal agenten toe
- En ontstaan meer interdepentie ertussen
- Interdependentie noodzaakt tot interacties
- Inhoudelijk raken agenten vervlochten
- Institutioneel ontstaan multi-level systemen
- Lokale systemen in regionale in nationale in supranationale systemen
- Processen gaan elkaar overlopen
- Effect handelen actoren hangt meer af van hoe anderen erop inspelen dan van handelen
zelf
Casus
● Splinternieuwe hogesnelheidstrein afgevoerd door ouderwets systeem
- Het verhaal begint goed; de treinen waren een nieuwe innovatie stap
- Het verhaal eindigt als voorbeeld van mislukte publieke besluitvorming
- Verloop
- In het begin loopt alles op rolletjes; alles gaat snel en zonder grote obstakels
- In 2006 is er een ‘klein’ foutje met grote gevolgen; er is nog geen veiligheidssysteem
doordat er nationale verschillen zijn tussen NL en België betreft deze systemen. Daarbij
gaat de EU zich ook bemoeien met een internationaal veiligheidssysteem.
- Vanaf 2007 komt er meer complexiteit; tijdens het proces verandert de context door
nieuwe normen van veiligheid.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller GuusjeSmit. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $5.34. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
55628 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now