Summary
Samenvatting Historische context Republiek
- Course
- Level
- Book
Dit is onderdeel van de examenstof van het 6e jaar
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
romaissalassgaa
Content preview
1 Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden(1515-1648)
1 .1 Het begin van de opstand (1515-1572)
1515: Karel V heer der Nederlanden
1543: Karel V landsheer van alle 17 Nederlandse gewesten, die voor het eerst onder
één heer verenigd waren
1531: Karel V vormde 3 centrale adviesraden (Collaterale Raden):
➔ Raad van State; had meeste aanzien, was gevormd door de belangrijkste
Nederlandse edelen en moest advies geven over alle grote en voornaamste
zaken in de Nederlanden
➔ Geheime Raad; bestond uit rechtsgeleerden, stelde wetten op en hield
toezicht
➔ Raad van Financiën; overlegde met de gewesten over belastingen en zag er
op toe dat ze betaald werden
Door de bloei van handel en nijverheid in de 15e en 16e eeuw werd de stedelijke
burgerij in de Nederland sterk. Karel was van de rijke burgers afhankelijk, want zij
leverden het geld op voor de oorlogen die hij voerde. In ruil daarvoor beloofde hij
privileges te respecteren: de speciale rechten en vrijheden van de steden (van de
middeleeuwen) voor het betalen van belasting. Toch zagen veel steden het
centralisatiebeleid als een bedreiging, vooral de manier waarop Karel het
protestantisme bestreed.
Karel V was ook koning van Spanje en keizer van het Duitse rijk. Luther had felle
kritiek op de rooms-katholieke kerk. Het lukte de kerk altijd om afwijkende
opvattingen over het katholicisme te onderdrukken, maar door de nieuwe media
van eind 15e eeuw (boeken en pamfletten) verspreidde Luthers opvattingen snel en
hij kreeg steun van Duitse vorsten. In 1521 riep Karel V de belangrijkste Duitse vorsten
en edelen bijeen in Worms: Rijksdag in Worms. De keizer vroeg aan Luther of hij
vasthield aan zijn opvattingen, waarop Luther antwoordde dat zijn opvattingen
waren gebaseerd op de Bijbel, dus hij bleef bij zijn opvattingen. Dit zorgde voor een
definitieve scheiding van de kerk. Na de Rijksdag veroordeelde Karel hem tot ketter
en verbood zijn werken. Luther werd echter beschermd door de vorst van Saksen.
Luther vertaalde de Bijbel in het Duits. In 1555 gaf Karel V de oorlog tegen het
, protestantisme op en in de Vrede van Augsburgs werd afgesproken dat iedere vorst
het geloof van zijn burgers mocht bepalen.
In de Nederlanden trad Karel hard op tegen het protestantisme. In 1521 stelde hij
een inquisitie in die ketters moest opsporen en berechten en in 1550 stelde hij een
wet in: het bloedplakkaat. Volgens deze wet moesten alle ketters worden gedood.
Steden waren bang voor hun privileges, gezien burgers eigenlijk alleen berecht
kunnen worden door een rechtbank. Karel vond dat hij absoluut gezag had, dus
privileges mocht schenden indien nodig.
Kritiek van Luther en Calvijn:
➔ Machtsafspraken en zelfgemaakte wetten en regels van de rooms-katholieke
kerk waren onterecht
➔ Iedereen moest zelf de Bijbel in volkstaal gaan lezen
➔ De aflaathandel moest worden afgeschaft, je kwam in de hemel door in God
te geloven
➔ Bijgeloven die niet in de Bijbel staan, afschaffen
Verschillen tussen Luther en Calvijn (overheid):
➔ Luther: gelovigen moesten altijd de overheid gehoorzamen en zich niet
zonder overheidstoestemming organiseren
➔ Calvinisme: als het nodig is, mag je zonder toestemming van de overheid
kerken hervormen en desnoods tegen een ‘goddeloze’ overheid in opstand
komen. In Nederland was het calvinisme het belangrijkst, omdat er geen
protestantse vorsten waren die de protestanten beschermden.
Karels zoon Filips II trad hard op tegen calvinisten, maar de hoge edelen vroegen in
1565 om de ketters minder hard aan te pakken. Stadhouder Willem van Oranje
vroeg zelfs meerdere geloven te accepteren. Filips wilde de vervolging niet matigen
en gaf landvoogdes Margaretha van Parma het bloedplakkaat streng uit te voeren.
In 1566 kwamen 400 lage edelen in actie en vroegen van Parma een ‘smeekschrift’
voor een staking van de kettervervolging. Van Parma zorgde voor een matiging,
waardoor calvinisten hagenpreken hielden en de Beeldenstorm begonnen.
Filips II was woedend en stuurde de Spaanse hertog van Alva met een groot leger
naar de Nederlanden. Veel vluchtten weg, waaronder Willem van Oranje. Alva
stelde de Raad van Beroerte in, die de schuldigen moest straffen. Oranje riep op tot
verzet met zijn huurlingenleger, waarmee hij in 1568 de Nederlanden binnenviel. De
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller romaissalassgaa. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.81. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
67474 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now