Samenvatting Nederlands liteatuur verlichting + relatie boek 'Een reis door het Apenland'
31 views 3 purchases
Course
Nederlands
Level
VWO / Gymnasium
Een uitgebreide samenvatting over alle theorie van de verlichting, alle hoofdstukken van 'Een reis door het Apenland' en ten slotte de relatie/ overeenkomst tussen deze 2.
Theorie van de ‘verlichting’
De verlichting speelt plaats in de 18e eeuw. Kenmerkend is dat voorafgaand aan deze verlichting de
middeleeuwen (duisternis) en de renaissance hebben plaatsgevonden.
Verlichting is een vorm van vrijheid:
- Vrijheid denken
- Vrijheid geloof
- Vrijheid economie
Historische achtergrond
Wat ging er aan de voorlichting vooraf?
- Absolutisme in Europa in 17e eeuw
- Frankrijk: 1685 herroeping Edict van Nantes
- Engeland: 1683 Glorious Revolution, Willem lll en koning van Engeland.
- Nederland: tegenstanders van absolutisme konden ideeën hier publiceren.
Absolutisme = 1 heerser
Engeland en Nederland (tegen absolutisme) → Frankrijk (voor absolutisme)
Verlichting
Verlichting gaat over de periode na het duistere middeleeuwen wat dus verlicht wordt.
Het is het tijdperk van het rationalisme (gebruik van eigen verstand)
Ze zijn voor kennis/vrijheid en tegen absolutisme
2 belangrijke namen:
- Spinoza
- Descartes
Spinoza:
Bekend door de ethica. Hij wilde de rede volgen en kunnen nadenken. Hij had kritiek op de Joodse
kerk nadat hij verbannen was omdat zijn gedacht niet geaccepteerd wordt. Hij is gestorven op 44
jarige leeftijd.
Descartes:
Hij vindt dat kennis begint door het twijfelen aan alle huidige kennis en kritisch nadenken. Hij is
bekend door de zin “Cogito ergo sum” wat betekent “ik denk dus ik ben/besta”.
Beide vinden het denken dus heel belangrijk, voor Spinoza gaat dit vooral over de kerk en voor
Descartes over het mogen hebben van twijfel
Inhoud verlichting
Men gelooft nog steeds maar gaat meer het verstand gebruiken. Je moet/ mag zelf onderzoeken in
plaats van de kerk altijd maar geloven. In het begin gaat dit wel vooral over de bovenlaag (elite) van
de bevolking.
Door: Ilse Keuning blz 1
, Wetenschap en onderwijs
Empirisme → Je gaat zelf onderzoeken en kijken hoe de wereld in elkaar steekt.
In de middeleeuwen geloofde men dat de mens in wezen slecht is. In de verlichting gaat men geloven
dat de mens in wezen goed is, maar slecht kan worden door slechte dingen te doen. Daarom is het
belangrijk dat er goede opvoeding en onderwijs komt.
Opvoeding
Voor 1750 werden kinderen behandeld als volwassenen, ze mochten dus geen kinderen zijn.
- Werkend vanaf 6 (kinderarbeid)
- geen school
Rijke kinderen mochten wel naar school, maar onderwijs was niet heel goed. Er waren grote
verschillen tussen scholen.
Jean-Jacques wil dat kinderen kinderen moeten zijn en zelf mogen onderzoeken wie ze zijn, in de vrije
natuur. Hij schrijft een boek waarin hij alle fasen van leeftijden van kinderen benoemd. Dit boek is
1ste vorm van pedagogiek.
Religie
Deïsme → Iedereen mag geloven wat hij/zij wil, niet 1 god die vereerd wordt.
Kerkelijke moet gescheiden worden van wereldlijke. Overheid mag geen geloof opleggen, men wil
gelijkheid van godsdienst (Zoals Spinoza al eerder zei).
Politiek
Begin van democratie
Trias politica → Volk kiest de vertegenwoordigers die land vertegenwoordigen namens volk.
Wat koning beslist kan alleen als het volk daar achter staat, koning bestaat bij gratie van volk.
Daarnaast zijn protesten en petities toegestaan.
Nederland pruikentijd
De pruikentijd is de verfransing van regentenfamilies
In Nederland zijn 3 verschillende partijen
1. Regentenfamilies (baantjes worden aan familie doorgegeven
- Baas van de steden
- Werken mee met de stadhouder
2. Orangisten
- Voor de stadhouder
- Tegen de regenten
3. Patriotten (liberalen)
- Tegen stadhouder
- Tegen regenten
- zij willen dat volk bepaalt wat er gebeurt.
Pruikentijd = Mode Fransen (“ik ben beter dan rest”)
Ze zijn niet in staat 1 land te maken, de regenten zijn te druk met zichzelf bezig.
-
Door: Ilse Keuning blz 2
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller ilsekeuning. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $3.35. You're not tied to anything after your purchase.
