Summary
Samenvatting Rechtsbescherming tegen de overheid
- Course
- Institution
Het is bijna onmogelijk om een onvoldoende te halen met deze samenvatting! Ga voor die dikke voldoende!
[Show more]
Seller
Follow
racmjansen
Reviews received
Content preview
Rechtsbescherming tegen 2020-2021 Tilburg Universityde overheid
Samenvatting groot
Inhoudsopgave
Week 1.......................................................................................................................................................... 2
Hoorcollege...........................................................................................................................................................2
Werkcollege..........................................................................................................................................................5
Leerdoelen..........................................................................................................................................................11
Literatuur............................................................................................................................................................13
Jurisprudentie.....................................................................................................................................................20
Schema/ stappenplan.........................................................................................................................................23
Week 2........................................................................................................................................................ 25
Hoorcollege.........................................................................................................................................................25
Werkcollege........................................................................................................................................................28
Leerdoelen..........................................................................................................................................................32
Literatuur............................................................................................................................................................39
Jurisprudentie.....................................................................................................................................................40
Stappenplan........................................................................................................................................................41
Week 3........................................................................................................................................................ 43
Hoorcollege.........................................................................................................................................................43
Werkcollege........................................................................................................................................................47
Leerdoelen..........................................................................................................................................................50
Schema/ stappenplan.........................................................................................................................................53
Week 4........................................................................................................................................................ 56
Hoorcollege.........................................................................................................................................................56
Werkcollege........................................................................................................................................................59
Samenvatting/ schema.......................................................................................................................................63
Leerdoelen..........................................................................................................................................................67
Week 5........................................................................................................................................................ 77
Hoorcollege.........................................................................................................................................................77
Werkcollege........................................................................................................................................................81
Leerdoelen..........................................................................................................................................................85
Jurisprudentie.....................................................................................................................................................88
Schema/ stappenplan.........................................................................................................................................89
Week 6........................................................................................................................................................ 91
Hoorcollege.........................................................................................................................................................91
Werkcollege........................................................................................................................................................93
R.A.C.M. Jansen
,Rechtsbescherming tegen 2020-2021 Tilburg University
de overheid
Leerdoelen..........................................................................................................................................................99
Jurisprudentie...................................................................................................................................................100
Schema/ stappenplan.......................................................................................................................................101
Week 7...................................................................................................................................................... 103
Werkcollege......................................................................................................................................................103
Leerdoelen........................................................................................................................................................109
Schema/ stappenplan/ jurisprudentie..............................................................................................................111
Begrippenlijst rechtsbescherming tegen de overheid:.................................................................................115
Week 1
Hoorcollege
Urgenda: ging over mensen die claimen dat de overheid meer moet doen om klimaatverandering, specifiek CO2 uitstoot, te
verminderen. Een civiele vordering. Meer doen dan dat de Staat deed om de uitstoot van CO2 te reduceren. Een verplichting
aan de Staat om maatregelen te nemen om dat doel te bereiken
Stikstof zaak (de tractoren die op de snelweg gingen). Vroeg zich af op het systeem aanpak stikstof wel in overeenstemming
was met een Europese richtlijn. Middels een prejudiciële vraag erachter gekomen dat dat programma niet in
overeenstemming was met Europese wet- en regelgeving. Het programma mocht niet meer gebruikt worden en alle
beslissingen hierop gebaseerd waren ontkracht.
Systeem risico indicatie (Syri) in strijd met art. 8 EVRM. Geen fair balance tussen enerzijds het doel (het opsporen en
bestrijden van fraude) en anderzijds de privacy. Wetgeving onverbindend. Een civiele vordering
Teurgkeer IS-kinderen. De vraag of Nederland kinderen met de Nederlandse nationaliteit naar Nederland gehaald moeten
worden als ze in IS-gebied zijn door hun ouders.
Recht op toegang tot de rechter in geschillen met de overheid?
- De grondwet maakt het wel mogelijk sinds 1887. Huidige Grondwet zegt het in art. 112 lid 2 GW, maar art. 115 GW
bepaalt nog steeds dat administratief beroep mogelijk is (bedoeld als eindvoorziening)
Art. 115 GW geeft aan dat administratief beroep mogelijk is ten aanzien van de geschillen uit art. 112 GW. Andere
betekenis dan uit het AwB. Heel veel geschillen konden worden voorgelegd aan de afdeling geschillen van de Raad van
State en de Kroon nam een beslissing. Was niet gebonden aan het advies van de RvS, contrair.
- Een historisch beladen discussie: Loef (Minister van Justitie. Lanceerde een voorstel voor een algemene wet
bestuursrecht. Het systeem leek op het huidige AwB. Daarop kwam veel discussie. Met name door hoogleraar
Strucken)– Struycken (vond rechtsbescherming tegen de overheid, een rechter die handelt over het handelen van de
overheid niet terecht. Belangrijk argument: het idee dat de wetgever een bevoegdheid geeft aan het openbaar bestuur,
daarbij vaak een zekere mate van beslissingsvrijheid overlaat aan het bestuur. Het bestuur heeft die bevoegdheid
gekregen van de wetgever. Het bestuur oefent de bevoegdheid ook zo uit. Daar moet de rechter zich niet mee in laten.
De rechter moet niet op de stoel van de wetgever gaan zitten, inmenging van de trias politica. De zorg van wat heeft de
burger van de rechter te verwachten. Eigenlijk niet zo heel erg veel, want als het bestuur een zekere mate van
beslissingsvrijheid heeft gekregen en de rechter mag zich daar niet in mengen, dan is er geen ruimte voor de rechter
om zich in te mengen.) Is rechtelijke bemoeienis met het openbaar bestuur überhaupt mogelijk
- Rechter of bestuur? Beslist door het EHRM in de zaak Benthem het Kroonberoep is in strijd met art. 6 EVRM (recht
op onafhankelijke en onpartijdige rechter). Hierin oordeelde de rechter of het Kroonberoep zich wel verhoudt tot art. 6
EVRM, het recht op toegang op een onafhankelijke en onpartijdige rechter. Het hof sprak uit dat het Kroonberoep in
strijd was met art. 6 EVRM, want je kan in hoogste instantie bij een bestuursorgaan en niet bij een rechter. Dat heeft het
proces tot het tot stand komen van de AwB versnelt. In 1994 volgende de AwB.
Recht op toegang tot de rechter?
- Art. 6 EVRM: burgerlijke rechten en verplichtingen en strafrechtelijke vervolging
relevantie voor het bestuursrecht? Uit Benthem blijkt dat art. 6 EVRM niet buiten het bestuursrecht valt. Art. 6 EVRM
kan van toepassing zijn op AwB. Geeft een autonome uitleg, niet van belang is hoe de rechtsbetrekking die voorwerp is
R.A.C.M. Jansen
,Rechtsbescherming tegen 2020-2021 Tilburg University
de overheid
van een geschil van art. 6 EVRM naar nationaal recht wordt gekwalificeerd, dat maakt niet uit. Of het nou bestuursrecht,
strafrecht etc is. Houdt in dat wanneer er in het bestuursrecht sprake is van vaststelling van burgerlijke rechten art. 6
EVRM van toepassing is. De vraag of je een omgevingsvergunning kan krijgen heeft te maken met het burgerlijk recht.
Je krijgt een recht wat je zonder vergunning niet mag doen. Een geschil over een burgerlijk recht of verplichting.
Betekent dat het hele bestuursrecht onder de reikwijdte van art. 6 EVRM valt, met een paar uitzonderingen. Het valt
eronder omdat het grootste deel van het bestuursrecht gaat over de vaststelling van burgerlijke rechten en plichten. Bij
het vaststellen van een bestuurlijke boete valt onder de criminal charge, maar ook onder de reikwijdte van art. 6 EVRM.
Het bestuursrecht valt dus onder art. 6 EVRM. Uitzondering:
o Het asielrecht, dat valt niet onder art. 6 EVRM.
o Niet punitieve deel van belastingsrecht
- Art. 47 Handvest: “eenieder wiens door het recht van de Unie gewaarborgde rechten en vrijheden zijn geschonden”
Geldt altijd als Europees recht van toepassing is.
- Onze eigen Grondwet kent zo’n grondrecht op toegang tot de rechter (nog) niet, maar:
Voorstel voor een nieuw artikel 17 lid 1. Grondwet is inmiddels in eerste lezing aangenomen door Tweede Kamer en
Eerste Kamer:
‘Ieder heeft bij het vaststellen van zijn rechten en verplichtingen of bij het bepalen van de gegrondheid van een tegen
hem ingestelde vervolging het recht op een eerlijk proces binnen een redelijk termijn voor een onafhankelijke en
onpartijdige rechter’
Burgerlijke rechter of bestuursrechter?
- Art. 112 lid 2 GW: ‘geschillen die niet uit burgerlijke rechtsbetrekkingen zijn ontstaan kunnen worden opgedragen aan
de rechterlijke macht of aan gerechten die niet tot de rechterlijke macht behoren’
geschillen die verband houden met de uitoefening van een publiekrechtelijke taak – publiekrechtelijke
rechtsbetrekking
- Wij hebben dat laatste strikt opgevat als uitoefening van een publiekrechtelijke bevoegdheid en het oordeel daarover (in
beginsel) aan de bestuursrechter opgedragen
- De bestuursrechter als bedoeld in art. 1:4 Awb is bevoegd kennis te nemen van geschillen over besluiten (zie art. 8:1
Awb)
Art. 1:4 AwB geschillen die aan de rechterlijke macht of aan niet tot de rechterlijke macht behorende organen kunnen
worden opgedragen.
- Rechtsbescherming tegen de overheid is echter een gezamenlijke verantwoordelijkheid van burgerlijke rechter en
bestuursrechter
Waar zit de bestuursrechter?
- De bestuursrechter zit deels in de rechterlijke macht en deels daarbuiten art. 1:4 Awb
- Art. 2 Wet rechterlijke organisatie: rechterlijke macht = rechtbanken, gerechtshoven en de Hoge Raad
- Niet tot de rechterlijke macht behoren: CRvB, CBb en ABRvS
- Organisatie van de bestuursrechtspraak is verbrokkeld met 4 (welbeschouwd 5) hoogste bestuursrechters
- De organisatie van de hoogste bestuursrechtspraak is voorwerp van voortdurende discussie
Na bezwaar bij de rechtbank is de gang naar de rechter open.
Normering van bestuur
- De belangrijkste inhoudelijke en procedurele rechtsnormen voor het handelen van bestuur zijn te vinden in de wet –
tegenwoordig vooral in de Awb
o Voor het nemen van besluiten is een wettelijke bevoegdheid nodig
o Andere wettelijke normen – regeldichtheid in bestuursrecht relatief groot
o Normering door algemene beginselen van behoorlijk bestuur
- Als rechterlijke toetsingsnorm zijn a.b.b.b. wel te beschouwen als een reactie op de beslissingsruimte van het bestuur –
compensatietheorie terug te voeren op Struycken.
Terughoudende rechterlijke toetsing
- De gedachte is dat het estuur is gelegitimeerd met de door de wetgever toegekende bevoegdheid vooraf en door
politieke controle en verantwoording achteraf
- De beslissingsruimte die aan het bestuur wordt toegekend is een politieke speelruimte voor de invulling waarvan het
bestuur het best is gepositioneerd
- Dit heeft geleid tot een terughoudende (ook wel marginale) toetsing van de uitoefening van bestuursbevoegdheden
gericht op de buitengrenzen van de bevoegheid.
o Willekeur (Doetinchemse woonruimtevorderingsarrest 1949): ‘Dat de vorderende autoriteit bij afweging van de in
aanmerking komende belangen in redelijkheid niet tot een vordering heeft kunnen komen, en dus afweging van
die belangen geacht moet worden niet te hebben plaatsgehad;
R.A.C.M. Jansen
, Rechtsbescherming tegen 2020-2021 Tilburg University
de overheid
o Detournement de pouvoir: een bevoegdheid mag niet worden aangewend dan voor een ander doel waarvoor het
is toegekend.
Evenredigheidstoetsing
- Met de Awb werd art. 3:4 lid 2 Awb geïntroduceerd: De voor een of meer belanghebbende nadelige gevolgen van een
besluit mogen niet onevenredig zijn in verhouding tot de met het besluit te dienen doelen
- Lange tijd heeft de ABRvS deze regel slechts beschouwd als een tot het bestuur gerichte instructienorm, maar niet als
een rechterlijke toetsing (Maxis/Praxis). Met uitzondering van punitieve sancties (Keuringsplaats Scheerwolde)
- Inmiddels lijkt daar verandering in te zijn gekomen met de uitspraak van de ABRvS in de zaak over het Alcoholslot
Maxis/ Praxis = kan de uitoefening van de bevoegdheid worden getoets aan het evenredigheidsbeginsel uit art. 3:4 lid 2
Awb. Nee, dat kan niet. Dat is een norm die zich tot het bestuursorgaan richt, maar de bedoeling van die bepaling is niet
geweest om de rechterlijke toetsing te intensiveren. Met andere woorden: toetsen aan willekeur, maar het
evenredigheidsbeginsel leent zich niet tot een rechterlijke toetsingsnorm. Aldus de afdeling. Geldt voor het bestuursrecht,
maar niet voor het punitieve deel van het bestuursrecht, blijkt uit Keuringsplaats Scheerworlde = opleggen van een
bestuurlijke boete, is een criminal charge. Indringender toetsen dan buiten de punitieve sfeer. Als het goed om een
bestuurlijke boete dan zit je meer in de strafrechtelijke sfeer en moet je doen wat de strafrechter zou doen en dus toetsen
aan evenredigheid.
Rechterlijke toetsing van regelgeving
- Constitutionele traditie van grote terughoudendheid zie art. 120 GW en 8:3 Awb
- Landbouwvlieger-arrest: willekeurtoets
Over de indringendheid van de toetsing overwogen: dat geen rechtsregel eraan in de weg staat dat de rechter een
niet door de formele wetgever gegeven voorschrift onverbindend en in verband daarmee de vaststelling en
uitvoering daarvan onrechtmatig kan oordelen op de grond dat sprake is van willekeur dat het desbetreffende
overheidsorgaan in redelijkheid niet tot het desbetreffende voorschrift is kunnen komen
Daarbij heeft de rechter niet tot taak om de waarde of het maatschappelijk gewicht dat aan de betrokken belangen
moet worden toegekend naar eigen inzicht vast te stellen, terwijl zowel de aard van de wetgevende functie als de
positie van de rechter in ons staatsbestel meebrengen dat hij ook overigens bij deze toetsing terughoudendheid
moet betrachten.
- ABRvS 4 maart 2015, ECLI:NL:RVS:2015:622 (Alcoholslot)
De Afdeling is van oordeel dat de minister bij de totstandkoming van de Regeling de mogelijke ingrijpende
gevolgen van de oplegging van het asp niet afdoende heeft afgewogen. De Regeling maakt ten onrechte geen
onderscheid tussen gevallen waarin deze ingrijpende gevolgen zich wel en niet voordoen en biedt het CBR
evenmin ruimte om in de gevallen waarin deze zich voordoen een geïndividualiseerde afweging te verrichten.
Aldus is voor die gevallen in de Regeling de evenredigheid van de opgelegde maatregel onvoldoende
gewaarborgd, zodat art. 17 lid 1 van de Regeling in strijd is met art. 3:4 lid 2 Awb en derhalve onverbindend is.
De afdeling hanteert art. 3:4 lid 2 Awb als toetsingsnorm, terwijl in Maxis/Praxis is bepaald dat het niet mocht.
Neemt afstand van de toetsingsnorm die in geïntroduceerd in Maxis/Praxis. Neemt tevens afstand van
Landbouwvlieger-arrest. Toetsen wetgeving, niet zijnde formele wetgeving, aan het evenredigheidsbeginsel.
Conclusie AG Widdershoven 22 december 2017 ECL:NL:RVS:2017:3557
- Algemeen verbindende voorschriften moeten worden getoetst aan zowel materiele als formele algemene
rechtsbeginselen, waaronder het formele zorgvuldigheidsbeginsel, art. 3:2 Awb en het motiveringsbeginsel zonder dat
de willekeursluis nog als extra horde fungeert
- De toetsing aan het materiële beginsel van niet-onevenredige belangenafweging (3:4 lid 2 Awb) is terughoudend als het
orgaan bij de vaststelling van een a.v.v. een ruime beslissingsruimte heeft vanwege de feitelijke of technische
complexiteit van de materie, dan wel omdat bij die beslissing politieke afwegingen worden gemaakt
- Aan de doel-middeltoetsing die door dat laatste beginsel wordt voorgeschreven moeten de bestuursrechters door
toepassing van de in de rechtspraak van het HvJEU ontwikkelde drietrapstoets aan geschiktheid, noodzakelijkheid en
evenwichtigheid meer structuur geven, waardoor die toetsing ook voorspelbaarder wordt.
CRVB 1 juli 2019, ECLI:NL:CRVB:2019:2018
- Bij de toetsing van de wijze waarop aan de beslissingsruimte inhoud is gegeven kunnen het beginsel van zorgvuldige
besluitvorming art. 3:2 Awb en het ongeschreven beginsel van een duegdelijke motivering een rol spelen. Anders dan
de conclusie is de Raad van oordele, dat enkele strijd imet de hiervoor genoemde formele beginselen niet kan leiden tot
het onverbindend verklaren van een algemeen verbindend voorschrift. Dat laat onverlet dat, indien als gevolg van een
gebrekkige motivering of onzorgvuldige voorbereiding door de rechter niet kan worden beoordeeld of er strijd is met
hogere regelgeving, de algemene rechtsbeginselen of de algemene beginselen van behoorlijk bestuur, dit ertoe kan
leiden dat de bestuursrechter een algemeen verbindend voorschrift buiten toepassing laat en een daarop berustend
R.A.C.M. Jansen
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller racmjansen. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.29. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
52510 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 14 years now