Summary
Samenvatting Biologie VWO 5: Hoofdstuk 12 Afweer, inclusief begrippenlijst (nectar 3e editie)
- Course
- Level
- Book
Een complete samenvatting van hoofdstuk 12 Afweer van biologie vwo 5 (nectar)(inclusief begrippenlijst)!
[Show more]
Connected book
Book Title:
Author(s):
- Edition:
- ISBN:
- Edition:
Seller
Follow
britt6
Reviews received
Content preview
Hoofdstuk 12, Afweer12.1 Planten en afweer 2
Kosten en baten 2
Chemische bescherming 2
Afweer maatregelen 2
Luchtalarm 2
Hulp inroepen 2
12.2 Bescherming 3
Omringt door eencellige organismen 3
Bacteriën als ziekteverwekkers 3
Andere eencellige ziekteverwekkers 3
Barrières aan de buitenkant 3
Bescherming tegen zonlicht 4
Barrières aan de binnenkant 4
12.3 Niet-specifieke afweer 5
Muggen 5
Virussen 5
Niet-specifieke afweer 5
Bloedeiwitten 5
Witte bloedcellen 5
Zieke cellen opruimen 6
Dengue 6
12.4 Specifieke afweer en antistoffen 7
Specifieke afweer 7
Specifieke witte bloedcellen 7
Activering specifieke afweer 7
Gericht cellen doden 7
Antistoffen 7
Antistoffen maken 8
Vaccinatie 8
Passieve immunisatie 8
12.5 Lichaamsvreemd 9
Bloedgroepen 9
Bloedtransfusie 9
Resusfactor 9
Transplantaties 10
Afstotingsreacties verminderen 10
Auto-immuunziekten 10
Allergie 10
,12.1 Planten en afweer
Kosten en baten
Stekels en doornen zijn mechanisch afweer van planten, om niet gegeten te worden door
dieren, tegen kleine planteneters helpt het niet. In een theoretisch kosten-batenanalyse is
het voor een plant voordeliger zich alleen te beschermen tegen grote schade (grotere
herbivoren, dmv mechanisch afweer). Andere planten hebben wel voorzieningen om zich
tegen grote en kleine herbivoren te beschermen. Zoals bij de acacia, de boom heeft in zijn
stekels mieren die de boom beschermen. De mieren bijten elk dier die de acacia aanraakt.
Chemische bescherming
Afweer door gifstoffen of vies smakende stoffen zijn chemische afweer. Brandnetels geven
bij aanraking van de brandharen drie stoffen af: mierenzuur (bijt een maakt wondjes),
histamine (gaat door de wondjes het lichaam in en verwijdt de bloedvaten) en acetylcholine
(prikkelt de zenuwen, door de verwijde bloedvaten makkelijk te verspreiden). De
reuzenberenklauw maakt een fototoxische stof: furocoumarine. De stof komt vrij bij
aanraking van de brandharen oiv zonlicht ontstaan er brandwonden, het is beter om dan uit
de zon te blijven. De venijnboom, de giftigste plant in Nederland, maakt de gifstof taxine. Het
gif zit in de hele plant, behalve de besjes, maar in de zaden in de besjes zit de stof ook.
Afweer maatregelen
Schimmels en bacteriën zijn nog kleiner. Plantencellen herkennen schadelijke schimmels en
bacteriën door de receptoren in de celmembranen. Dan sluiten ze de huidmondjes, maakt
de plant H2O2 (waterstofperoxide) aan, hierdoor verdikt de celwand voor extra bescherming.
Als de cel beschadigt is komt er NO (stikstofoxide) vrij, dit is dodelijk voor de
ziekteverwekker, maar ook voor de plant. De plant maakt ook een middel aan die de NO
binnen de cel onschadelijk maakt.
Luchtalarm
Heeft een plant toch veel vraat, dan scheiden ze stoffen af ( zoals coumarine, de geur van
versgemaaid gras). De geurstoffen zijn een signaal voor de rest van de plant dat ze worden
aangevallen, de rest van de plant maakt dan een stof aan die vies is om te eten (om vraat
tegen te gaan).
Hulp inroepen
Kleine carnivoren zoals wespen en spinnen, merken deze signalen ook. Zij gaan naar de
aangevreten plant toe en zoeken voor kevertjes en rupsen. Daarmee roept de plant hulp van
de predatoren van de herbivoren waardoor ze worden aangevallen.
, 12.2 Bescherming
Omringt door eencellige organismen
Bacteriën zijn eencellige organismen. Bij bacteriën ligt hun DNA niet in een celkern, maar los
in het grondplasma. Voor overzicht hebben biologen bacteriën oa ingedeeld op:
- Leefomgeving (aerobe/anaerobe)
- Voedsel herkomst (heterotroof/autotroof)
- Celvorm (bolletje of staafje)
- Celwand verschillen
Sommige bacteriën zijn erg nuttig. Bepaalde bacteriën op je huid houden schadelijke
bacteriën tegen (grondig schoonmaken van de huid is dus niet per se gezonder). Ook in de
darmen zitten veel bacteriën die die een nuttige rol spelen bij de vertering.
Bacteriën als ziekteverwekkers
Er zijn ook schadelijke bacteriën. De meeste leven van organische stoffen uit hun omgeving.
Daarvan maken ze producten die erg schadelijk zijn. Zoals de cholerabacterie: maakt het
eiwit choleratoxine, hiervan gaan de darmcellen water uitscheiden en krijg je diarree,
uitdroging en zelfs sterfte.
Blauwalg maken hun organische stoffen met CO2, H2O en zonlicht (foto-autotroof). De
blauwalg maakt microcystines: peptide moleculen die de lever beschadigen. Andere soorten
maken anatoxine-a, deze gifstof tast de zenuwen aan, waarna de ademhaling stopt.
Andere eencellige ziekteverwekkers
Malariaparasiet is een ander soort eencellige ziekteverwekkers. Malaria ontstaat doordat de
parasiet in het lichaam komt bij een prik van een malaria mug. De parasieten ontwikkelen
zich in de lever en delen zich ongeslachtelijk in de rode bloedcellen, na een paar dagen
breken ze uit die rode bloedcel waarbij gifstoffen vrijkomen. Hiervan krijg je koorts.
In zoetwater leeft de eencellige darmparasiet: Giardia lamblia. dit organisme kan in grote
aantallen voorkomen, wat leidt tot diarree.
Barrières aan de buitenkant
Dekweefsels vormen fysische barrières tegen ziekteverwekkers en gevaarlijke stoffen. Grote
moleculen kunnen hier niet doorheen, ziekteverwekkers ook niet. Zo wordt het inwendige
milieu beschermt van het uitwendige milieu. Voorbeeld van dekweefsel is de opperhuid
(hoornlaag - kiemlaag). Pas wanneer er een wondje is kunnen huidbacteriën binnendringen
en ontstekingen veroorzaken.
The benefits of buying summaries with Stuvia:
Guaranteed quality through customer reviews
Stuvia customers have reviewed more than 700,000 summaries. This how you know that you are buying the best documents.
Quick and easy check-out
You can quickly pay through credit card or Stuvia-credit for the summaries. There is no membership needed.
Focus on what matters
Your fellow students write the study notes themselves, which is why the documents are always reliable and up-to-date. This ensures you quickly get to the core!
Frequently asked questions
What do I get when I buy this document?
You get a PDF, available immediately after your purchase. The purchased document is accessible anytime, anywhere and indefinitely through your profile.
Satisfaction guarantee: how does it work?
Our satisfaction guarantee ensures that you always find a study document that suits you well. You fill out a form, and our customer service team takes care of the rest.
Who am I buying these notes from?
Stuvia is a marketplace, so you are not buying this document from us, but from seller britt6. Stuvia facilitates payment to the seller.
Will I be stuck with a subscription?
No, you only buy these notes for $4.77. You're not tied to anything after your purchase.
Can Stuvia be trusted?
4.6 stars on Google & Trustpilot (+1000 reviews)
51683 documents were sold in the last 30 days
Founded in 2010, the go-to place to buy study notes for 15 years now